ABD'ye direnen son Apaçi: Geronimo

Ä°stilacı Amerikalılara karşı Amerika kıtasında direnerek efsaneleÅŸen Geronimo, hala yerlilerin en büyük lideri olarak anılıyor. Geronimo, 17 Åžubat 1909'da tutukluyken hayatını kaybetmiÅŸti. Bazı kaynaklar iÅŸkence sonucu öldüÄŸünü belirtiyor.

Geronimo, 1829 –1909 arasında yaÅŸamış bir Kızılderili lideri. Beyazlara karşı mücadele veren kahraman ve son kızılderili olarak tanınmıştır. Kendi adı öz dilinde Gokhlayeh (Esneyen adam) olarak biliniyor. Geronimo veya diÄŸer adıyla Goyathlay, günümüzde Yeni Meksika olarak adlandırılan bölgede doÄŸmuÅŸtu. Åžef Mahko’nun torunu olan Geronimo, bir Bedonkohe Apache yerlisiydi.

 

Meksikalı askerler ona Geronimo, İspanyollar ise Jerome derlerdi. İsmi bu nedenle, sonradan Geronimo olarak bilinecekti.

AÄ°LESÄ° Ä°SPANYOLLAR TARAFINDAN KATLEDÄ°LMÄ°ÅžTÄ°

Geronimo Amerikan hükümetine karşı savaÅŸan son liderlerden biriydi. Apacheler arasında ise son savaÅŸçıydı. O sıralar Amerikalı yerleÅŸimcilerin yanı sıra Ä°spanyollarda bu bölgeye akın etmeye baÅŸlamıştı. Geronimo’nun hayatındaki en kötü anı da bu dönemde gerçekleÅŸti. 1858 yılında bir gün eve döndüÄŸünde, eÅŸi, annesi ve 3 çocuÄŸunu Ä°spanyollar tarafından öldürülmüÅŸ olarak buldu.

Ä°ddialara göre Geronimo, beyaz olan herkese karşı nefret duymuÅŸ ve elinden geldiÄŸi kadar beyaz öldürmeye çalışmıştı. Onun bu intikam ateÅŸi Apacheler arasında bir üne sahip olmasını saÄŸlamıştı. Arizona ve New Mexico’da yaÅŸayan beyaz yerleÅŸimcilere suratındaki agresif ifadesi ve vücudundaki Apache kanından dolayı hep korku saçacaktı.

Geronimo, aslında bir ÅŸef deÄŸildi; ama bir ÅŸamandı (ÅŸaman: tıp adamı – ÅŸifacı – büyücü) ve bu yönü diÄŸer özellikleri ile de birleÅŸmiÅŸ, sonuçta ruhsal ve entelektüel bir lider olmasını saÄŸlamıştı.

Apache ÅŸeflerinin hepsi, onun görüÅŸlerine ve gücüne saygı duydu. 1870’de rezervasyon bölgesine (San Carlos) yerleÅŸtirilen Geronimo, buradan kaçmaya çalışacak; fakat tutuklanıp bölgeye geri gönderilecekti. Üç kez daha kaçmayı deneyen Geronimo, dördüncü kaçışında baÅŸarılı oldu ve yakalanamayınca, 500 izci ve 3000 Meksikalı asker onun peÅŸine düÅŸtü. Ä°zciler sonunda onu buldu ve rezervasyon bölgesine geri götürüldü. Ancak özgür ruhlu Geronimo bir yıl sonra 35 savaÅŸçı, 109 kadın, çocuk ve gençle bu bölgeden de kaçmayı baÅŸardı. 1885’teki bu kaçışından 1894’ yılına kadar Geronimo bulunamadı.

Bir keresinde 24 adamı ile 5000 süvariden kaçan Geronimo Dumanlı DaÄŸlar’a sığınmış ve daÄŸları didik, didik arayan süvariler ilginçtir ki Geronimo’nun izine bile rastlayamamıştı. Geronimo’yu yakalayamayan süvariler köylere saldırıp kadın ve çocukları öldürmeye baÅŸlamışlardı. Bunu duyan Geronimo sonunda dayanamadı ve halkına zarar gelmemesi için teslim oldu ve Oklahoma’daki Fort Sill’e yerleÅŸtirildi. Geronimo teslim olduÄŸunda yanında en son 16 savaÅŸçı 12 kadın ve 6 çocuk kalmıştı. Lawton’daki okul müdürü S.M. Barrett’a yerli bir çevirmen aracılığı ile hayatını kaydettirdi.

ONUN DA CESEDİNİN YERİ BELLİ DEĞİL

Geronimo bir savaÅŸ suçlusu olduÄŸundan müdür Barrett, dönemin baÅŸkanı Teddy Roosevelt’e varıncaya dek, her makama yazarak “Sürgündeki Kızılderili’nin sözlerini kaydetmek için izin istemiÅŸti. Geronimo anılarını anlatmaya Apache’lerin yer yüzüne geliÅŸ hikâyesinden baÅŸlamıştı. Ä°lk söyleÅŸinin sonuna gelip, Barrett bir soru sorduÄŸunda alacağı cevap ÅŸu oluyordu, “Ne söylüyorsam onu yaz.” Ölümünden önce son günlerini geçirmek için Arizona’daki evine dönmek istemiÅŸ ancak izin verilmemiÅŸti. Ve 1909 yılında bir savaÅŸ mahkumu olarak Oklahoma’da öldü. Kimilerine göre Geronimo iÅŸkence yapılarak öldürülmüÅŸtü. Öldükten sonra Geronimo rezervasyon bölgesinin arka tarafına gömülmüÅŸtü. Fakat -ilginçtir ki- ertesi gün Geronimo gömüldüÄŸü yerde deÄŸildi.

Geronimo'nun sembolik mezarı Fort Sill – Oklahoma bölgesindedir. Apachelere göre Geronimo kutsal topraklar olan dumanlı daÄŸlardadır.

APAÇÄ°LER

Apaçi ya da ApaÅŸ, Arizona ve New Mexico bölgesinde, Mogollon ve Sierra Madre sıradaÄŸlarında yaÅŸayan Kızılderili kabilesi. Avrupalı beyazlara en büyük direniÅŸi gösteren Amerikan Kızılderilileri arasında Apaçiler ilk sırayı alır. Apaçiler bugünkü Arizona ve New Mexico bölgesinde, Mogollon ve Sierra Madre daÄŸ silsileleri baÅŸta olmak üzere çorak ve daÄŸlık arazilerde yaşıyorlardı.

BÄ°N LADÄ°N'Ä°N ÖLDÜRÜLDÜÄžÜ OPERASYONA ADI VERÄ°LMÄ°ÅžTÄ°

Mayıs 2011'de Pakistan'da düzenlenen ve Usame Bin Ladin'in katledildiÄŸi operasyona Obama yönetimi tarafından 'Geronimo' adı verilmiÅŸti. Operasyon sırasında, komandolar merkezi bilgilendirirken, El Kaide liderine iliÅŸkin atıflarında ''geronimo'' kodunu kullanıyorlardı.

Apaçi kabileleri, operasyonda bu ismin kullanılmasına tepki göstermiÅŸti. Apaçi kabilesi lideri Jeff Houser, "Geronimo, Amerika'da yerlilerin direniÅŸinin sembolü. Ladin'le arasında baÄŸ kurulmaması gerekirdi. Operasyona Geronimo adının kullanılması Apaçiler hakkındaki iliÅŸkilerin güçlendirilmesine ve yeniden üretilmesine yardımcı oldu" demiÅŸti.

Houser, operasyon yapıldığı dönemde Obama'ya gönderdiÄŸi mektupta, "ABD Kongresi 2009'da kabul ettiÄŸi ve 19. yüzyılın savaÅŸçısını yurt savunmasındaki cesareti sebebiyle öven kararı bulunuyordu" diyerek Geronimo'yu Usame Bin Ladin'le eÅŸleÅŸtirmenin Amerikanın yerlileri için acı verici bir hareket olduÄŸunu kaydetmiÅŸti.

Geronimo'nun Usame bin Ladin ile benzer yönleri ikisinin de ABD'ye karşı direniÅŸ göstermesi ve mezar yerlerinin belli olmaması olarak gösteriliyor.

Dünya Bülteni