Sosyal Medya

Güncel

Osmanlı padişahları neden hacca gitmediler?

16-08-2019 07:37

Soru şöyle: “Bir gazetede hiçbir Osmanlı padişahının hacca gitmediğini, bazılarının şarap içip şiir yazdıklarını okudum. Bunlar ne kadar doğru?”



Yavuz Bahadıroğlu - Yeni Akit

Elcevap: Tarih bilgisinin gazetelerden değil, tarihî belgelerden alınması gereğini hatırlattıktan sonra, Osmanlı padişahlarının çoğunun şiir yazdığını, hatta bazılarının (meselâ Fatih) “divan” sahibi olduğunu belirteyim. 
 
Ama şarap içtikleri hem bir genelleme, hem de bir aldatmacadır. Bu iftira öncelikle Yıldırım Bayezid’e yöneliktir ki, dini salâhatı, yaşça geçkin olmasına rağmen, “Bize böyle fazıl ve kâmil bir damat gerektur” diyerek kızını büyük din bilgini Emir Sultan’a (asıl ismi Şemsüddin Muhammed Buharî) verecek kadar yüksek seviyededir.
 
Öte yandan, Emir Sultan’ın dini hükümlere bağlılığını bilenler, padişah bile olsa, içki içerek dinin hükmüne karşı gelen birinin kızını almayacağını da iyi bilirler.
 
Sultan Dördüncü Murad’ın içki içtiği söylentisi ise, Safevi casusları tarafından, milleti padişahından soğutmak amacıyla çıkarılmış bir dedikodudur. 
 
Sultan Murad “gut hastalığı”na müptelâ idi. Mafsallarında zaman zaman dayanılmaz ağrılar hissederdi. Biraz olsun rahatlamak için de, doktorlarının tavsiyesiyle afyon alırdı. Afyonun uyuşturucu etkisi olduğu için, bazen padişahın dengesi bozulur, salınarak yürürdü. Osmanlı Devleti ile arası açık olan Safevi casusları, işte bu görüntüyü kullanarak padişahın içki içtiğini yaydılar.
 
Hac meselesine gelince: Osmanlı padişahları tüm icraatlarını şeyhülislâmın fetvasına dayandırmak zorundaydılar…
 
Bu hükümden biraz olsun ayrılan (meselâ Yavuz Padişah, bir gün Hıristiyanların zorla Müslüman yapılmasını emredince, Şeyhülislâm Zembilli Ali Cemali Efendi buna şiddetle karşı çıkmış, böyle bir yetkisi olmadığını, ısrar etmesi halinde ise tahttan indirilmesi için “fetva” vereceğini söylemişti. Yavuz Padişah ancak bu ciddi tehdit karşısında verdiği karardan dönmüş, iş tatlıya bağlanmıştı) padişahlar, karşılarında şeyhülislâmı buluyor, şiddetli tepki görüyorlardı. 
 
O kadar ki, Kanuni Süleyman, her icraatını Şeyh’in fetvasına uygun yaptığını göstermek için fetva dolu sandığın mezarına konmasını istemiş, İslâm inancında buna yer olmadığını söyleyerek merak içinde sandığı açtıran Şeyhülislâm kendi fetvalarını görünce, başını ellerinin arasına alıp şöyle mırıldanmıştı: 
 
“Sen kendini kurtardın Süleyman, ya biz kendimizi nasıl kurtaracağız!”
 
Böyle bir dünyada, dinin hükmüne aykırı icraat yapmanın imkânsızlığı ortadadır. Demek oluyor ki, padişahların hacca gitmemesi, altı yüz yıl Osmanlı’yı İslâm çizgisinde tutmak için kılı kırık yaran İslâm alimlerinin fetvasıyla gerçekleşmiştir.
 
Peki ama neden böyle bir fetva verdiler?..
 
1. Osmanlı Devleti “İ’la-yı Kelimetullah” (Allah inancını yayma) gibi bir misyon üstlendiğinden sürekli savaşın içindeydi. Savaş içindeki bir ülkenin padişahı, uzun süre başkentten ayrılamazdı. Hacca gidip gelmek ise, o günlerin şartlarında aylar sürüyordu. Bu zaman içinde devlette fitne çıkabilirdi. Sultan İkinci Murad’ın (Fatih’in babası) Manisa’ya çekilmesini fırsat bilen Avrupa’nın, Macaristan öncülüğünde birleşip Osmanlı üstüne haçlı seferi açtığını unutmayalım.
 
2. Padişahlar sıradan vatandaşlar gibi tek başlarına hac edemezlerdi. Kara ve deniz yoluyla giderken, uğrayabilecekleri saldırılardan korunabilmek için, yanlarına bir ordu almaları gerekiyordu. Ayrıca aşçıları, özel muhafızları, danışmanları, vezirleri ve komutanları da yanlarında olmalıydı. 
 
Devlet boşluk kabul etmez. Bu yüzden padişahlar hacca giderken de devleti idare etmek zorundadırlar. Elçiler gönderecekler, gelen elçileri kabul edecekler, geçtikleri bölgelerin fukarasına sadaka dağıtacaklardı…
 
İstanbul’la aralarındaki iletişimin devamı için de, ulakların (habercilerin) sürekli gelip gitmeleri lâzımdı…
 
Yani hacca savaşa gider gibi gidecekler, bunun için de çok büyük masraflara katlanacaklardı…
 
Hiçbir padişah kişisel servetinden bunu karşılayamazdı. Çünkü hiçbir padişah o kadar zengin değildi. Masrafları devlete yüklemeleri ise helâl olmazdı: Neden derseniz hac devletin üzerine değil, kişinin (yani padişahın) üzerine farzdır…
 
Fetva işte bu değerlendirmeler sonucu verilmiş, padişahlar bu yüzden hacca gitmemişlerdir. 
 
Devamını yarın yazalım…

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.