İran-ABD ve İngiltere arasında güç gösterisine dönüşen Hürmüz Boğazı neden önemli?

Ä°ran ile ABD ve Ä°ngiltere arasından artan tansiyon, Hürmüz BoÄŸazı çevresinde güç gösterisine dönüÅŸmüÅŸ durumda. Ä°ran'ın ABD'ye ait insansız hava aracını düÅŸürmesi ve Ä°ngiltere'ye ait bir tankeri alıkoyması ile Hürmüz BoÄŸazı yine uluslararası gündemin ilk sıralarına oturdu. Dünyada deniz yoluyla taşınan petrolün üçte biri her gün Hürmüz BoÄŸazı'ndan geçiyor.

Ä°ran ve Amerika BirleÅŸik Devletleri arasında yaÅŸanan her gerilimde gündeme gelen Hürmüz BoÄŸazı, petrol ihracatı açısından kritik öneme sahip.

Hürmüz BoÄŸazı, OrtadoÄŸu'daki petrol üreticilerinin, Pasifik Asya, Avrupa, Kuzey Amerika pazarlarına baÄŸlayan stratejik bir ana damar olma özelliÄŸini taşıyor.

Dünyada deniz yoluyla taşınan petrolün üçte biri her gün Hürmüz BoÄŸazı'ndan geçiyor.

Hürmüz BoÄŸazı, yıllardır bölgesel gerginliklerin ana merkezinde önemli bir rol oynuyor. Ä°ran, daha önce Hürmüz BoÄŸazı'nı kapatma tehdidinde bulundu. 

HÜRMÜZ BOÄžAZI NEREDE?

* Ä°ran ve Umman'ı ayıran bu su yolu, ayrıca Arabistan denizi ile Umman'ıı ve burayla Körfez'i birbirine baÄŸlıyor.

* En dar kısmı, 21 mil geniÅŸliÄŸinde, ancak kullanılan deniz ulaşımı her iki yön için de 2 mil geniÅŸliÄŸinde.

HÜRMÜZ BOÄžAZI'NIN ÖNEMÄ° NE?

*ABD Enerji Danışma Yönetimine göre, 2016 yılında her gün 18,5 milyon varil petrol bu boÄŸazdan geçti. Bu da bir önceki yıla oranla yüzde 9 artışa tekabül ediyor. Dünyada her yıl deniz yoluyla petrol ve diÄŸer sıvı yakıtların yüzde 30'u yine bu boÄŸazdan geçiyor.

* Suudi Arabistan, Ä°ran, BirleÅŸik Arap Emirlikleri, Kuveyt ve Irak, ham petrol ihracatının önemli bir bölümü buradan geçiyor. Katar doÄŸal gazının neredeyse tamamı yine buradan aktarılıyor.

*1980 ve 1988 yılları arasında savaÅŸ sırasında Ä°ran ve Irak, birbirlerinin petrol ihracatına yine bu boÄŸaz üzerinden zarar vermeye çalıştı ve bu çatışmalar tarihe “tanker savaÅŸları” olarak geçti.

* ABD'nin Donanması'nın 5. Filosunun üssü Bahreyn'de ve bu filonun amacı, bölgedeki ticari gemileri korumak.

* Bush yönetimi sırasında, Arap Körfezi'nde sürekli uçak taşıyan bir gemi bölgede devriye geziyordu. Eski BaÅŸkan Obama döneminde de, sadece kısa süreli aralıklarla bölge uçak gemisiz bırakıldı. Bu da Ä°ran ile yapılan nükleer anlaÅŸma öncesi Tahran'a yönelik iyi niyet jesti olarak deÄŸerlendirildi.

BirleÅŸik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan Hürmüz BoÄŸazı dışında petrol boru hattı projelerini sürekli olarak araÅŸtırdı.

HÜRMÜZ BOÄžAZI'NDAKÄ°
KAZALAR…

* 1988 Temmuz ayında ABD savaÅŸ gemisi Vincennes, yanlışlıkla Ä°ranlı bir yolcu uçağını düÅŸürerek, 290 kiÅŸinin ölümüne neden odu.

* ABD, 2008 yılı başında, Ä°ran donanmasının kendi savaÅŸ gemilerini tehdit ettiÄŸi suçlamasında bulundu.

* 2008 Haziran ayında Devrim Muhafızları Komutanı Mohammad Ali Jafari, saldırıya uÄŸramaları halinde Hürmüz BoÄŸazı'nda ticari gemileri kontrol edecekleri tehdidinde bulundu.

* 2010 Temmuz ayında, Japon petrol tankeri Hürmüz BoÄŸazı'nda El-Kaide baÄŸlantılı bir grup tarafından saldırıya uÄŸradı.

* Ä°ran, 2012 Ocak ayında, ABD ve AB'nin ambargo tehdidine karşı, Hürmüz BoÄŸazı'ndan engelleme yaparak misillemede bulunacağını açıkladı.

* 2015 Mayıs ayında Ä°ran donanması, petrol platformuna zarar verdiÄŸi gerekçesiyle Singapur bandıralı bir gemiye ateÅŸ açtı.

*Son olarak 3 Temmuz'da Ä°ran CumhurbaÅŸkanı Hasan Ruhani, ülkesinin Hürmez BoÄŸazı'nı kapatabileceÄŸini üstü kapalı olarak dile getirdi. Bu açıklamadan bir gün sonra ise Ä°ran Devrim Muhafızlarının Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani de Ä°ran'ın petrol satışlarının ABD tarafından yasaklanması halinde bölgedeki petrol ticaretini engelleyeceklerini ifade etti.

ABD Savunma Bakanlığı Pentagon Sözcüsü Bill Urban ise, Ä°ran Devrim Muhafızları Komutanı Ä°smail Kevseri'nin Ä°ran'ın petrol ticaretinin engellenmesi halinde Hürmüz BoÄŸazı'nın kapatılacağı yönündeki sözleriyle ilgili olarak petrol tankerlerinin uluslararası sulardaki seyrinin engellenmesinin uluslararası hukuka aykırı olduÄŸunu kaydetti.

Urban, "ABD deniz kuvvetleri ve bölgedeki müttefikleri, uluslararası hukukun serbest ticarete izin verdiÄŸi her yerde seyrüsefer özgürlüÄŸünü savunmaya hazırdır." ifadelerini kullandı.