Sosyal Medya

Özel / Analiz Haber

118 yıl önce bize sığınan hain Yunan askerlerini iade etmiştik

16-07-2019 12:13

Yunanistan'ın 15 Temmuz darbe girişimine katıldıktan sonra ülkelerine kaçan FETÖ'cü askerleri iade etmemesi Atina - Ankara arasında gerilime yol açtı. Oysa bundan 118 yıl önce komutanını darp ederek Osmanlı'ya sığınan Yunan askerini arada herhangi bir iade anlaşması olmamasına rağmen ülkesine iade etmiştik .


Yunanistan 1350'lerde Türk hakimiyetine girdi. Osmanlı'nın fethinden sonra, bugünkü Yunanistan'ın bulunduÄŸu sahalarda kargaÅŸa sona erdi ve bölgeye mutlak bir devlet hakimiyeti ile birlikte barış ve huzur geldi. 1699'da Mora Yarımadası elimizden çıktıysa da 1718'de tekrar Türk hakimiyetine alındı.

YUNANÄ°STAN'IN KURULUÅžU
Fransız Ä°htilali'nin yaydığı milliyetçilik ve bağımsızlık fikirleri Osmanlı topraklarında yaÅŸayan milletleri de etkiledi. Philike Heteiria'nın (Dostluk Cemiyeti) kurulması Yunanistan'ın bağımsızlığı yolundaki ilk adımdı. Cemiyetin baÅŸkanlığına Aleksandır Ä°psilanti getirildi. Sırplar'la ve Avrupalı bazı devletlerle temasa geçen Ä°psilanti ayaklanma için faaliyetlerini tamamladıktan sonra, 6 Mart 1821'de Eflak ve BoÄŸdan'da isyanı baÅŸlattı. Osmanlı yönetiminin isyancılara karşı sert tedbirler almasıyla isyan bastırıldı.
Eflak ve BoÄŸdan'da baÅŸlayan ayaklanma Mora ile bazı adalara da yayıldı. Avrupa kamuoyunun Rumları desteklemesine raÄŸmen Fransa, Ä°ngiltere ve Prusya, Avusturya'nın da tesiriyle ayaklanma karşısında tarafsız kaldı. Ancak Avrupa'nın birçok yerinde Helen Dostluk Komiteleri kuruldu ve bunlar Rumlar'a maddi ve manevi destek saÄŸladı. Avrupa'da yaÅŸayan Rumlar ile Ä°ngiltere, Fransa, Ä°talya, Amerika vs. gibi ülkelerden baÅŸka milletlere mensup gönüllüler savaÅŸmak için Mora'ya geldiler.
Rum isyanı Avrupa kamuoyundan geniÅŸ destek bulunca Ä°ngiltere, Fransa ve Rusya Osmanlı'ya savaÅŸ açtı. MaÄŸlup olan Osmanlı Devleti, bağımsız Yunanistan'ı 24 Nisan 1830'da tanıdı. Yunanistan kurulunca, bu bölgelerdeki Türkler'den saÄŸ kalanlar Osmanlı topraklarına göç etti.
Mora Yarımadası ve Atina'yı da içine alan, bir Yunan devleti kurulmuÅŸtu. Rumlar'ın büyük bir çoÄŸunluÄŸu hâlâ Osmanlı hakimiyeti altındaydı. Yunanistan'ın bundan sonraki "Megali Ä°dea" (büyük ülkü) siyaseti Rumlar'ın yaÅŸadığı diÄŸer Osmanlı topraklarını ve Ä°stanbul'u ele geçirmekti.
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan sonra Osmanlı ile Yunanistan arasında 1881'de Ä°stanbul'da yapılan bir antlaÅŸmayla Tesalya Yunanistan'a bırakıldı. 1897'de Osmanlı ile Yunanistan arasında Girit meselesinden dolayı savaÅŸ çıktı. Yunanistan bu savaÅŸta ağır bir maÄŸlubiyete uÄŸradı ve Osmanlı ordusunun Atina'ya girmesi büyük güçlerin aracılığıyla durduruldu. Yunanistan daha sonraki yıllarda da Türkiye aleyhine büyümeye devam etti.
 
TÜRKÄ°YE'YE SIÄžINAN YUNANLILAR
Yunanistan kurulduktan sonra iki ülke arasında firarlar oldu. Suçlular iki ülke arasında kaçıp, durdu. Özellikle kaçtıktan sonra iade edilmemek için din deÄŸiÅŸtirenlerin durumu konuyu deÄŸiÅŸik bir mahiyete getirdi. Ä°ki ülke arasında suçluların iadesine yönelik bir anlaÅŸma ve mukavele olmadığı için mesele çözülemiyordu. Bu yüzden 19. yüzyılın son çeyreÄŸinde suçluların iadesi konusunda iki devlet arasında birçok görüÅŸme yapıldı. Osmanlı bu görüÅŸmelerde özellikle suçluların takibi bahanesiyle Türkiye sınırına müdahale edilmemesi için uÄŸraÅŸtı. 1897 Yunan Savaşı sonunda imzalanan barış antlaÅŸması hükümlerince suçluların iadesi, konsolosluk ve diÄŸer konuların Yunan memurlarıyla müzakeresi için Hasan Fehmi Pasa baÅŸkanlığında DışiÅŸleri Kâtibi Nuri Bey, hukuk müÅŸavirleri Hakkı Bey ve Gabriel Efendi görevlendirilerek, görüÅŸmeler yapıldı. Yunan murahhaslarıyla birçok görüÅŸme yapılmasına raÄŸmen suçluların iadesiyle ilgili tam bir neticeye varılamadı. Bu yüzden iki ülke arasında kaçıp, sığınmalar devam etti. Türkiye, bazı suçlara bulaşıp, Osmanlı Devleti'ne iltica eden Yunan tebaasına mensup kiÅŸileri asayiÅŸsizliÄŸe sebebiyet vermemeleri için sınırdan uzak yerlere gönderdiÄŸi halde Osmanlı tebaasından olup Yunanistan'a sığınmış olan Osmanlı suçlularına karsı Yunanistan'ın bu hassasiyeti göstermemesi çeÅŸitli sıkıntılara yol açtı.
Ä°ki ülke arasında anlaÅŸma olmamasına raÄŸmen Türkiye zaman zaman kendisine kaçan özellikle askerleri iade etmiÅŸtir. 1864'te Tırhala'ya kaçan Yunan askerleri ülkelerine geri verilmiÅŸtir. 1899'un sonlarında ilginç bir firar olayı gerçekleÅŸmiÅŸtir. Yunanistan'ın Yedinci Efsun Taburu'nun birinci bölüÄŸü onbaşılarından bir karakolda görevli Ä°stavro Dimitri, çavuÅŸunu tokatladıktan sonra, ceza alacağından korkarak Türkiye'ye firar etti. Onbaşı, Osmanlı Devleti'nin Sivato Karakolu'na iltica eylemiÅŸti. Alasonya kumandanlığı durumu ilgililere bildirip, askerin ifadesi alındı. Daha sonra da Efsun askeri Yunan hükümetine teslim edildi. Yunan Hudut Komutanlığı, askerin teslim alındığını Osmanlı yetkililerine bildirince, dönemin Genelkurmay BaÅŸkanı Rıza PaÅŸa 3 Aralık 1899 tarihli bir yazıyla durumu Ä°kinci Abdülhamid'e arzetti..
 
SUÇLULARIN Ä°ADESÄ°
Suçluların iadesi, geri verme manasına gelen "exradition" kavramı 19. yüzyılın ilk yarısından itibaren uluslararası antlaÅŸmalarda kullanıldı. Osmanlı döneminde bu kavram "iade-i mücrimin", "istirdat- ı mücrimin" olarak kullanılırdı. Cumhuriyet döneminde baÅŸlangıçta Türk Ceza Kanunu'nda "suçluların iadesi" ÅŸeklindeyken, daha sonra hazırlanan Türk Ceza Kanunu'nda ise "geri verme" olarak ifade edildi..
 
BAŞBAKANLIK DEVLET ARŞİVLERİ
BaÅŸbakanlık Devlet ArÅŸivleri'ne baÄŸlı Osmanlı ArÅŸivi bir deryadır. Hangi konuda bir belge ararsanız bulursunuz. Uzun yıllar ihmal edilen Osmanlı ArÅŸivi, rahmetli Turgut Özal'ın gayretleriyle bir atılıma girmiÅŸti. Bu sayede yaklaşık 90 milyon civarında belgeyi barındıran Osmanlı ArÅŸivi'ndeki vesikaların yarıya yakını tasnif edildi. Ancak kalan belgelerin tasnifinin bitmesi için yaklaşık 50 yıl gerekiyor. Son yıllarda tekrar bir toparlanma içeresine giren Osmanlı ArÅŸivi tasnif çalışmalarını hızlandırdı. Genel Müdür UÄŸur Ünal ve arÅŸiv yöneticileri yeni bir tasnif sistemine baÅŸlayarak daha çok belgeyi araÅŸtırmacıların hizmetine açmak ve tasnifi planlanan zamandan çok önce bitirmek için gayrete geçtiler. Muvaffak olurlarsa tasnif planlanan zamandan çok önce bitecek. Devlet ArÅŸivleri Tika ile iÅŸbirliÄŸi yaparak Türkiye dışında kalmış Osmanlı belgelerini ülkemize kazandırmak için de çalışıyor. Makedonya'dan 100 binin üzerinde belge görüntüsü Türkiye'ye kazandırıldı. Arnavutluk'taki 300 binin üzerindeki vesikayla ilgili çalışmada bu sene baÅŸlıyor.
ArÅŸivin en önemli eksiÄŸi ise iyi bir arÅŸiv kanunun olmaması. ArÅŸivin ve personelinin statüsünü düzenleyecek bir arÅŸiv kanunun çıkması bu konuda çok faydalı iÅŸlere imza atılmasını saÄŸlayacaktır..
 
Erhan Afyoncu Sabah ArÅŸiv

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.