BBC: Çin, Müslüman Uygur Türklerinin çocuklarını ailelerinden ayırıyor

Çin hükümetinin, Uygur Türklerine yönelik "eÄŸitim kampı" politikası kapsamında, Müslüman çocukları ailelerinden özellikle ayırdığı ortaya çıktı.

BBC'nin yaptığı araÅŸtırma, DoÄŸu Türkistan (Sincan) Uygur Özerk Bölgesi'nde son iki yılda, çok sayıda büyük ölçekli yatılı okulun kurulduÄŸunu gösterdi.

AraÅŸtırma kapsamında çok sayıda Uygur Türkü ile Ä°stanbul'da da röportaj yaptık. Çocuklarından ayrılmak zorunda kalan ailelerle de konuÅŸtuk.

Yapılan 60 röportajda aileler, Sincan'da ortadan kaybolan en az 100 çocuÄŸa ait tanıklıklarını anlattı.

Çin yetkilileri, Uygur Türklerinin, radikal eÄŸilimlerle mücadele kapsamında "dil öÄŸretim merkezlerinde" eÄŸitim gördüÄŸünü söylüyor.

Ancak BBC'nin elde ettiÄŸi deliller, Müslüman azınlığa baÄŸlı çok sayıda kiÅŸinin; namaz kıldıkları, baÅŸörtüsü taktıkları veya Türkiye gibi ülkelerle iliÅŸkili oldukları gerekçesiyle gözaltına alındığını ortaya koyuyor.

DEVASA ÖLÇEKTE YATILI OKUL Ä°NÅžAATLARI

Türkiye'deki Uygurlulara göre, DoÄŸu Türkistan'a geri dönüÅŸ neredeyse kesin bir gözaltı anlamına geliyor.

DoÄŸu Türkistan'da yaÅŸayan akrabalar için ise yapılacak ulusalararası bir telefon konuÅŸması bile tehlike teÅŸkil ediyor.

BBC'nin katkısı ile yapılan bir araÅŸtırma, özellikle ailelerinden ayrılan Müslüman çocukların nasıl bir ortamda eÄŸitim gördüÄŸüne ışık tuttu.

Doktor Adrian Zenz, Uygur Özerk Bölgesi'ndeki toplama kamplarına yönelik araÅŸtırmalarıyla uluslararası ün kazanmış bir bilim adamı.

Alman bilim adamının kamuoyuna açık resmi belgeler üzerinde yaptığı araÅŸtırma, DoÄŸu Türkistan bölgesinde, sıra dışı ölçekteki okul yapım programını ortaya koydu.

Elde edilen uydu fotoÄŸraflarında, geniÅŸletilen kampüsler, eklenen yurt binaları ile çok büyük çapta bir kapasite artırımı gün yüzüne çıktı.

Bu bulgular, yetiÅŸkinler için kurulan toplama kampları ile eÅŸ zamanlı olarak, çocuklar için de yatılı kamp sisteminin uygulamaya konulduÄŸunu gösteriyor.

Yalnızca 2017 yılına ait verilerde, DoÄŸu Türikistan bölgesinde ana okuluna baÅŸlayan çocukların sayısının, önceki yıla göre yarım milyondan fazla arttığını gösteriyor.

ÇÄ°N, DOGU TÜRKÄ°STAN'DA 1,2 MÄ°LYAR DOLAR HARCADI

Resmi rakamlara göre, bu sayının yüzde 90'ını ise Uygur Türkleri gibi Müslüman azınlığa dahil çocuklar oluÅŸturuyor.

Aynı resmi veriler, yalnızca DoÄŸu Türkistan bölgesindeki yatılı ana okulu inÅŸaatları için, devletin 1,2 milyar dolar harcadığını gösteriyor.

Bu okullardan biri olan Yecheng Åžehri Numara 4 isimli devasa yatılı okula, yalnızca geçen Nisan ayında, çevre köylerden 2 bine yakın çocuk getirildi.

EBEVENLERÄ°N YERÄ°NÄ° OLAN OKULLAR

Yukarıdaki görseller, DoÄŸu Türkistan Uygur Özerk Bölgesi'nin güneyindeki Yecheng (Uygurca'da Kargılık) kentinde iki yeni yatılı okulun inÅŸa edildiÄŸini gösteriyor.

10 ve 11 numaralı okullar olarak resmi kayıtları tutulan bu iki büyük yatılı eÄŸitim merkezinin yapımı, bir yıldan kısa bir süre içinde tamamlandı.

Devlet propagandası, bu yatılı okulları "sosyal istikrarın ve huzurun" sağlandığı merkezler olarak tanımlıyor ve "okulun ebevenlerin yerini aldığını" savunuyor.

Alman araÅŸtırmacı Zenz'e göre ise kurulan sistemin daha derin bir amacı var.

Adrian Zenz, "yatılı okullar, azınlıklar üzerinde kültürel mühendislik yapılabilmesi için ideal ortamı saÄŸlıyor" deÄŸerlendirmesini dile getiriyor.

Zenz'in araÅŸtırması, okul ortamında Uygur Türkçesi ve diÄŸer tüm azınlık dillerinin konuÅŸulmasının Çin devleti tarafından engellendiÄŸini gösterdi.

Buna göre, bir puanlama sistemi ile, öÄŸrenciler ve öÄŸretmenler Çince dışında bir dilin konuÅŸulması halinde ceza kapsamına alınıyor.

“BÖYLE BÄ°R ÖRNEÄžE HÄ°Ç RASTLAMADIM”

BBC'nin konuÅŸtuÄŸu DoÄŸu Türkistan Propaganda Bakanlığı'ndan Åžu Guisiang, çocukların yatılı okullara koyularak ailesiz bırakıldıklarına iliÅŸkin bulguları reddediyor.

Guisiang, "Bir ailedeki tüm bireyler, dil öÄŸretim merkezlerine gönderilmiÅŸse o ailede ciddi bir dil problemi var demektir" diyor ve gülümseyerek ekliyor:
"Ben böyle bir örneÄŸe hiç rastlamadım."

Adrian Zenz'in araÅŸtırmasındaki en kilit noktalarından biri, çok sayıda çocuÄŸun bu yatılı sisteme kayıt edildiÄŸini delillendiriyor.

Aileleri dil öÄŸretim merkezlerinde tutulan veya cezaevinde bulunan çocukların, devlet bakımına alınıp alınmaması ile ilgili ayrıntılı durum tespit raporları elde edildi.

KaÅŸgar ÅŸehrindeki resmi eÄŸitim yetkililerine gönderilen bir talimat yazısı, ebeveynleri kamplarda olan çocukların acil ÅŸekilde bakım altına alınmasını içeriyor.

Bu talimatta, "psikolojik desteÄŸin güçlendirilmesi" ve "öÄŸrencinin düÅŸünce eÄŸitiminin saÄŸlamlaÅŸtırılması" gibi ifadeler yer alıyor.