Tanınmış Uygur yazar Muhammed Tohti, Çin toplama kampında vefat etti

Çin'in DoÄŸu Türkistan Müslüman Uygur halkına karşı hayata geçirdiÄŸi “ÇinlileÅŸtirme” ve “baskı” politikasının maÄŸdurları her geçen gün artıyor. Dünyaca tanınmış Uygur yazar Nurmuhammed Tohti, Çin toplama kampında hayatını kaybetti. 

Kalp ve ÅŸeker hastalıklarıyla mücadele eden, 1949 Hotan doÄŸumlu Uygur Türkü yazar Nurmuhammet Tohti'nin, geçen yıl Nisan ayında sorgu için evine gelen Çin polislerince gözaltına alındıktan sonra toplama kampına kapatıldığı ve uÄŸradığı kötü muamele sonucu eski ağırılarının tekrarlanarak hastalanmasına raÄŸmen götürüldüÄŸü kampta 70 gün süren gözaltı, sorgu ve iÅŸkence sırasında öldürüldüÄŸü ortaya çıktı.

Uygur Aktivist Abduveli Ayup'un temin ettiÄŸi bilgilere göre Çin polis kuvvetlerinin 2 Haziran'da Tohti'nin cansız bedenini ailesine ayaklarındaki kelepçelerle teslim ettiÄŸi ileri sürülüyor.

Ancak Uygur Times gazetesi ise, tutuklanmasının ardından Tohti'nin kalp krizi geçirdiÄŸini yazdı. 
Gazete, toplama kampı doktorlarının, yazarın saÄŸlık durumuyla 70 gün boyunca ilgilenmediklerini ve tanımış yazar Tohti'nin ‘yavaÅŸ ve acı çekerek ölmesine göz yumduklarını ileri sürdü. 
Gazete, yazarın naaşının eve getirildiÄŸinde, ayaklarının hâlâ zincirli olduÄŸunu aktardı.

“BABAM ÖZGÜRLÜK ÅžAÄ°RÄ° Ä°DÄ°”

Bu arada Çin iÅŸgal yönetiminin Toplama Kampına hapsederek katlettiÄŸi DoÄŸu Türkistanlı Uygur Türkü  Åžair-Yazar ve Akademisyen Nurmuhammed Tohti'nin Kanada'da yaÅŸayan kızı Zöhregül Nurmuhammed babasının akademisyen ve  yazar olmasının yanında aynı zamanda bir “Hürriyet Åžairi” olduÄŸunu, DoÄŸu Türkistan TürklüÄŸünün özgürlük ve bağımsızlık arzusunu    mısralarında haykırdığını ve bu nedenle kendisini “Hürriyet Åžairi” olarak tanımlanması gerektiÄŸini açıkladı.

Özgür Asya Radyosu(rfa.org)'na babasının ÅŸehit edilmesi ile ilgili açıklamalarda bulunan Zöhregül Nurmuhammed  Babasının 2015 yılında kendisini ziyaret etmek amacı ile Kanada'ya gelerek bir süre yanında kaldığını ve döndükten sonra gezi izlenimlerini Urumçi'de BaÄŸraÅŸ adlı bir internet sitesinde yayınladığını belirterek ÅŸunları söyledi; “Babamın ÅŸiirleri ve yazdıkları eserlerin ana temasi Çin'in iÅŸgali altındaki ana yurdumuz DoÄŸu Türkistan ve esaret altındaki Uygur Türkleri idi. Babam bu konuları elinden geldiÄŸince  eserlerinde ön plana çıkarıyor ve özellikle  genç nesillere aktarmaya çalışırdı. Babam biz çocuklarını yetiÅŸtirirken bizlere Milletimizin takdiri ile aile kurumunun saÄŸlamlığı (baht saadeti ) ile çok yakından ilgili olduÄŸunu anlatır ve bu temaların önemini ve  kutsallığını hep tekrarlardı. Babam kendisinin Milli bağımsızlık ve insanların temel hak ve özgürlükleri konusundaki düÅŸüncelerini kendisinin bu deÄŸerlere yönelik arzu ve armanlarını  biz evlatlarına, ailesi ve yakınlarımıza bazen kapalı bazen ise açık ÅŸekilde  ifade ederek bizlere aktarmaya çalışırdı. Babam kendisi özgürlüÄŸüne susamış bağımsızlığa hasret bir edip ve aydındı. O, hürriyet ve bağımsızlığa olan özlemini ve susuzluÄŸunu eserlerinde açık ve net ÅŸekilde aksetttirmiÅŸtir. Babam Boynak adlı hikayesinde  özgürlük ve bağımsızlık konusunu özellikle öne çıkarmıştır.

Babasının  geçtiÄŸimiz yıl tukuklandığını  ve Toplama Kamplarına kapıtıldığını, babasının bir çok hastalıktan ileri derecede mustarip olduÄŸunu ve bu durumun doktor raporları ile  belgelendiÄŸini Çinli iÅŸgalciler buna raÄŸmen babasını tutukladığını Toplama Kamplarındaki insanlık dışı ÅŸartlar dolayisiyle hastalığının daha  ilerlediÄŸini ve  vefat ettiÄŸini belirten Zöhregül Nurmuhammad sözlerini ÅŸöyle sonlandırdı; “Babam DoÄŸu Türkistan'ın bağımsızlığına olan dayanılmaz hasret ve  bu ülkede yaÅŸayan Türk KardeÅŸlerimizin özgürlüÄŸünün özlemi içinde acılarla dolu bir ortamda hayata veda etti. Babam hasret ve özlem dolu bir ömür sürdü. Ben ve ailem Babamın bu hasret ve özleminin  vefatından sonra da bir parça da olsa dindirilmesi noktasında bundan sonra yaÅŸadığım Kanada'da ve dünyanın deÄŸiÅŸik ülkelerinde yürütülen DoÄŸu Türkistan Milli bağımsızlıık hareketine  bütün imkanlarım ile aktif olarak iÅŸtirak edeceÄŸim ve katkı vereceÄŸim. Bu suretle Babamın hasret ve özlem içinde geçen ruhunun  bakı dünyada bir parça olsun ÅŸad olacağına inanıyorum.” dedi.

NURMUHAMMED TOHTÄ°
Ä°ÇÄ°N GIYABÄ° CENAZE NAMAZI

Çin'deki toplama kampında hayatını kaybeden Uygur Türkü yazar Nurmuhammed Tohti için gıyabi cenaze namazı kılındı
DoÄŸu Türkistanlı Aydınlar Cemiyeti ve Ankara Aydınlar Ocağının davetiyle, Gazi Üniversitesi Merkez Kampüsü'nde cuma namazına müteakip kılınan cenaze namazı kılındı, Tohti için dua edildi.
Burada açıklama yapan Ankara Aydınlar Ocağı BaÅŸkanı ve Hacı Bayram Veli Üniversitesi ÖÄŸretim Üyesi Dr. Sinan Demirtürk, DoÄŸu Türkistan'da Uygur Türklerine karşı iÅŸlenen insan hakları ihlallerine dikkati çekti.
Demirtürk, DoÄŸu Türkistan'da yaÅŸanan hak ihlallerine iliÅŸkin BirleÅŸmiÅŸ Milletler verilerini de hatırlatarak, "1,5 milyondan fazla insan eÄŸitim ve yeniden topluma kazandırma kampları adı verilen toplama kamplarında evlerinden uzak ve bazı iÅŸkencelere maruz kalmaktadır. Dini hürriyetlerinden, milli kimliklerinden ve kültürel haklarından uzak yaÅŸadıklarını biliyoruz. Tohti bu zulmün son halkasıydı." ifadelerini kullandı.
DoÄŸu Türkistan'daki temel sorunu, Müslümanların uzun yıllardır dini ve milli kimliklerini icra edememesi olarak tanımlayan Demirtürk, Çin dışında eÄŸitim gören pek çok Uygur Türkü'nün ağır baskı altında Çin'e geri götürüldüÄŸünü aktardı.

NURMUHAMMED TOHTÄ° KÄ°MDÄ°R?

Tohti, 1949'da DoÄŸu Türkistan'ın Hotan ili Tevekkül ilçesinde doÄŸdu.
1973-1977 yıllarında Sincan Üniversitesinde (DoÄŸu Türkistan, Urumçi) matematik dalında lisans eÄŸitimi aldıktan sonra, Hotan Pedagoji Yüksek Okulunda öÄŸretmenlik yaptı.
Bir dönem Çin Komünist Partisinin Hotan Ä°l BaÅŸkanlığı SekreterliÄŸi görevini de yürüten Tohti aynı zamanda Sincan Yazarlar BirliÄŸine baÄŸlı olarak profesyonel yazarlık faaliyeti yürüttü.
Tohti, 70 yıllık ömründe farklı yayın organlarında yer alan çok sayıda yazı, makale ve araÅŸtırma dosyası kaleme aldı.
Yaklaşık 70 gündür "toplama kampı"nda tutulan Tohti, 18 Haziran Salı günü hayatını kaybetmiÅŸti.  

2017 YILINDAN BERÄ° EN AZ 386 ENTELEKTÜEL
ORTADAN KAYBOLDU YA DA GÖZALTINA ALINDI

Uygur Ä°nsan Hakları Projesi'nde yayınlanan son rapora göre ise, 101 öÄŸrenci ve 285 alim, sanatçı ve gazeteci dahil olmak üzere en az 386 entelektüel 2017'nin başından beri ortadan kayboldu ve gözaltına alındı.

“Tutuklu ve Kayıp: Uygur Ülkesinde Saldırı Altındaki Entelektüeller” baÅŸlıklı rapor, üniversite hocalarına, çalışan meslek mensuplarına ve eÄŸitim, iÅŸletme ve din alanındaki diÄŸer önde gelen bireylere yönelik ciddi insan hakları ihlalleri tespit etti.

Uygur Ä°nsan Hakları Projesi'nin kıdemli araÅŸtırmacısı ve raporun yazarlarından Henryk Szadziewski, Çin'in geniÅŸ stratejisinin ve katil siyasetinin tezahürünün etnik olarak Uygur Müslümanlarını temizlemek ve Ä°slami kimliklerini silmek olduÄŸunu söyledi.