Suriye’de, Rusya- İran iktidar mücadelesi kızıştı!

Ä°ran Suriye'nin güney ve kuzey doÄŸusunda halk üzerinde nüfuzunu arttırırken; Rusya da askeri bürokrasideki nüfuzunu geniÅŸletiyor. Suriye güvenlik birimlerinde yapılan yeni atamalar ve kadro deÄŸiÅŸimleri de bu çerçevede deÄŸerlendiriliyor.  Bu çerçevede Türkiye'deki Suriye muhalefetine yakın kaynaklar yeni atamaların Rusya'nın müdahalelerinin sonucu olduÄŸunu belirtiyor.

Moskova'nın 2015 Eylül'ündeki askeri müdahalesi, Esed kontrolündeki bölgelerin, ülkenin 186 bin kilometrekarelik yüzölçümünün yüzde yaklaşık 15'i iken yüzde 60'a çıkmasına yol açtı. Rusya da bunun karşılığında Lazkiye ve Tartus'ta iki askeri üs kurdu, Tahran'ın Lazkiye (sivil) limanını iÅŸletmek amacıyla bir anlaÅŸma saÄŸlamasının ardından Tartus (sivil) limanını iÅŸletmek üzere de bir anlaÅŸma imzalandı.

Muhalefet kaynaklarına göre, askeri bürokrasideki kadroların deÄŸiÅŸimi sırasında TuÄŸgeneral Ekrem Muhammed Genel Ä°stihbarat Ä°daresi Genel Müdür Yardımcısı olarak, TuÄŸgeneral Kays Receb Tartus Devlet Güvenlik Birimi BaÅŸkanı olarak ve TuÄŸgeneral Gassan el-Ali de Haseke Devlet Güvenlik Birimi BaÅŸkanı olarak atandı.

Esed güçleri mevzileri, ABD önderliÄŸindeki Uluslararası Koalisyon'un desteklediÄŸi Suriye Demokratik Güçleri (SDG) yakınında yer alırken, TuÄŸgeneral Salim el-HavaÅŸ da Suveyda Devlet GüvenliÄŸi Birimi BaÅŸkanı olarak atandı. Aynı ÅŸekilde Suveyda'da 15. Tugay Güvenlik Birimi'nde görev yapan TuÄŸgeneral Cemal el-Ahmed, ÅŸehrin batısındaki karayolunda suikasta uÄŸramıştı.

Muhalif kaynaklar, TuÄŸgeneral Ekrem Muhammed'in Humus kırsalında rejim yanlısı Hadida kasabasındaki görevinden alınıp 2019 başında TuÄŸgeneral rütbesine yükseldiÄŸini aktarıyor. Muhammed terfisinden birkaç ay sonra Tartus Ä°stihbarat Birimi'ndeki yeni görevinin başına geçti. 2011- 2012 yıllarında da Halep'te Devlet GüvenliÄŸi Birimi baÅŸkanı olarak görev yapmıştı.

TuÄŸgeneral Kays Abdul Receb ise Deyr-i Zor bölgesinde bulunan el-Cufra kasabasındaki görevinden alındı. Daha önce Åžam kırsalındaki Terörle Mücadele Åžubesi EÄŸitim Dairesi BaÅŸkanlığı görevi üstlenen Receb, Tartus ataması öncesinde Åžam kırsalındaki Dareyya, Ä°dlib ve Humus el-Vaar'da protestoları ÅŸiddetle bastırmak için görev yapmıştı.

Muhaliflere göre TuÄŸgeneral Gassan el-Ali de daha önce Haseke bölgesindeki Genel Ä°stihbarat Birimi Malikiyet Bölümü BaÅŸkanlığı görevini üstlendi. Kaynaklar, atamasının TuÄŸgeneral MuhannaMahmud'un ardından gerçekleÅŸtiÄŸini belirtti. TuÄŸgeneral Salim el-HavaÅŸise Ä°çiÅŸleri Bakanlığı'nda görevliydi. Aynı ÅŸekilde Nabk ÅŸehrinde Genel Ä°stihbarat Birimi BaÅŸkanı olarak görev yapmıştı. 2012 yılında Casuslukla Mücadele Åžubesi AraÅŸtırma Dairesi BaÅŸkanı olarak görev yaparken, TuÄŸgeneral Gassan Ä°smail'in ardından Suveyda'ya atandı.

Muhaliflere göre söz konusu deÄŸiÅŸiklikler, Moskova'ya yakın TuÄŸgeneral Muhammed Dib Zeytun baÅŸkanlığındaki Genel Ä°stihbarat (Muhaberat) MüdürdüÄŸü ile iliÅŸkilerini güçlendirmeyi amaçlayan Rusya'nın rolünü ortaya koydu.

Kaynaklar, Ä°ran'ın Askeri Güvenlik BaÅŸkanlığı'na TuÄŸgeneral Muhammed Muhalla yerine TuÄŸgeneral Gassan Bilal'i desteklediÄŸini ifade etti. Tartus bölgesinde üstlendiÄŸi görev süresi boyunca Moskova ile yakın iliÅŸkiler kuran TuÄŸgeneral Ekrem Muhammed'in Ä°stihbarat Dairesi BaÅŸkan Yardımcısı olarak atanması, Rusların Genel Ä°stihbarat (Muhaberat) Birimi BaÅŸkanlığı'nı veya bir baÅŸka güvenlik birimini devralması öncesinde Rus vesayeti olarak tanımlanıyor.

Suriye Ä°nsan Hakları Gözlemevi (SOHR), Rusların bölgedeki Ä°ran nüfuzunu sınırlamak için Tel Rıfat'taki merkezlerini güçlendirerek, Suriye'nin kuzeyindeki Ä°ran varlığını azaltmaya çalıştığını söyledi. Ä°ran, Suriye'nin güneyinde, Deyrezzor'da ve Åžam kırsalındaki diÄŸer bölgelerde nüfuzunu arttırmaya devam ediyor.

Öte yandan SOHR'nin 14 Mayıs'ta belirtiÄŸine göre, Deyrezzor kırsalındaki farklı bölgelerde Esed güçleri, Ä°ranlılar ve milislerin kontrolündeki bölgelerde, özellikle de Ebu Kemal ve el-Meyadin'de cepheye unsur toplama faaliyetlerine devam etti.

SOHR, daha fazla genç istihdam ederek, son zamanlarda Ä°ran kuvvetleri ve milislerin saflarında savaÅŸanların oranının, yaklaşık bin 710'a yükseldiÄŸini söyledi. Bu durum, Deyrezzor kırsalındaki Fırat Nehri'nin batısında bulunan bölgeler kapsamında yer alıyor. Orduya alma operasyonları, gizli ve aleni kampanyalar aracılığıyla Dera kırsalında Ä°ran kuvvetleri ve milislerin lehine gerçekleÅŸtiriliyor. SOHR, Suriye'nin güneyinde orduya gönüllü olarak katılanların sayısının ise 2 bin 910'a çıktığını belirtti.
SOHR'a göre Ä°ran, iki taraf arasındaki soÄŸuk savaÅŸ çerçevesinde baÄŸlarını güçlendirmek için Rusya'nın Suriye'nin kuzeyindeki operasyonlarla meÅŸgul olmasından faydalanıyor.

Rusya-Ä°ran çatışması, askeri operasyonların durgunluÄŸu ışığında Suriye sahasına hakim olmaya devam ediyor. Bu genel sakinlik, tarafların güçlerini en iyi ÅŸekilde deÄŸerlendirmesi ve nüfuzlarını geniÅŸletmesi için sömürülüyor. Bu baÄŸlamda görünen o ki; bir taraftan Ä°ran ve topraklara sadık milisler ile Rusya ve Suriye topraklarındaki

Ä°ran, iç savaşın baÅŸlamasından bu yana Suriye topraklarındaki etkisini artırdı. Tahran rejimi Esed güçleriyle, saha mücadelesi sırasında dayanışma içinde bulundu.
Ä°ran nüfuzunun artması ve binlerce Suriyelinin, Ä°ran saflarına çekilmesinin ise yalnızca maddi karşılığı olmadı, aksine mezhepçi birliÄŸe ve askerlik çağına gelmiÅŸ ancak orduda görev yapmamış gençlerin Ä°ran saflarında silah altına alınmasına sebep oldu.
Tüm bu sebepler Tahran rejiminin Esed rejimi kontrolündeki geniÅŸ alanları fiilen kontrol etmesi için yeterli.

Bu baÄŸlamda kaynaklar, Rusya'nın Türkiye ile ittifak saÄŸlayarak ve bazı alanlarda anlaÅŸma imzalayarak Ä°ranlıların ayakları altındaki halıyı çekmeye çalıştığını belirtiyor.
Rusya, Türkiye'ye Åžam-Halep ve Halep-Lazkiye uluslararası karayollarını açma karşılığında Tel Rıfat'ı teslim etme taahhüdünde bulunmuÅŸtu. Pazarlık, mezhepsel ve sembolik açıdan öneme sahip Nubbul ve Zehra'daki varlığı dolayısıyla Ä°ran tarafından reddediliyor.

Kaynak Åžarkul Awsat