Sosyal Medya

Tarihte Pontus devletini kim, nerede, ne zaman kurdu?

08-06-2019 08:35

PONTUS (1) deyince akla, KARADENİZ bölgemizin doğusunda PHARİS Nehri ile KIZILIRMAK arasında kalan sahil bölgesinde kurulan devlet gelmelidir.



Bölge, PERS Ä°mparatoru 1. DARA zamanında PERSLER'e baÄŸlı bir satraplık halinde idi, oldukça bağımsızdı. M.Ö. 370'de PONTUS, KAPADOKYA'yı da içine alan bağımsız bir devlet kurmak isteyen DAMATES'in idaresine girdi. Arkasından M.Ö. 331 yılında MAKEDONYALI Ä°SKENDER'in hakimiyetine girdi.
 
Daha önce de belirttiÄŸimiz gibi, MAKEDONLAR, Ä°SKÄ°T kökenlidir. GREKLER'den, ROMALILAR'dan farklıdır. BÜYÜK Ä°SKENDER, sarayda GREK KÜLTÜRÜ ile yetiÅŸmesine raÄŸmen bir Ä°SKÄ°T savaÅŸçısı idi. KurduÄŸu imparatorluk ta bir BATI devleti olmaktan çok, DOÄžU devleti idi. Ta MISIR'a, HÄ°NDÄ°STAN'a kadar uzanmıştır... TÜRK edebiyatında Ä°SKENDER üzerine yazılmış çok eser vardır.
 
M.Ö. 323 yılında BÜYÜK Ä°SKENDER'in ölümü üzerine TRABZON, KARADENÄ°Z sahillerimizin önemli bir kısmı, PAFLAGONYA (KASTAMONU tarafları), KAPADOKYA (KAYSERÄ°-NEVÅžEHÄ°R tarafları) yine Ä°SKENDER'in generallerinden EVMENES'in hissesine düÅŸtü
 
Nihayet PERS kökenli 1. MÄ°THRÄ°ADES (M.Ö.302-266), PONTUS DEVLETÄ°'ni kurdu ve AMASYA'yı kendine baÅŸkent yaptı. Sınırlarını AMASRA'ya kadar geniÅŸletti ise de, SÄ°NOP'u alamadı. OÄŸlu ARÄ°OBARZANES, GALATLAR ile savaÅŸmak zorunda kaldı. Sonra baÅŸa 2. MÄ°THRÄ°ADES (M.Ö. 250-200) geçti ve Anadolu'da birlik saÄŸlamaya çalışan ANTÄ°OKHOS HÄ°ERAKS'ın kızkardeÅŸi ile evlendi. Kendisine FRÄ°GYA bölgesi çeyiz olarak verildi… 3. MÄ°THRÄ°ADES ise çevresindeki sürtüÅŸmelere tarafsız kalarak ülkesinin bütünlüÄŸünü korumayı baÅŸardı.
 
Bu devletin bir ÅŸehri olan TRABZON'un tarihi, baÅŸkent olmamasına raÄŸmen, PONTUS'un tarihidir... (2) Åžehrin SÄ°NOP'tan gelen MÄ°LETLÄ°LER tarafından M.Ö.756'da kurulduÄŸu söylenir. Ancak gerçek tarih bundan 100 yıl sonradır. Daha önce KAFKASYA'dan gelen MOSKLAR, MARLAR ve TÄ°BARENLER'in yaÅŸadığı bilinmektedir ama haklarında daha fazla bilgi yoktur.
 
TRABZON'dan ilk bahseden, ONBÄ°NLER'Ä°N SEFERÄ°'nden kalan 8.000 askerle ÅŸehre gelen XENOFON'dur. (M.Ö.400, Anabasis, IV, sf. 8,12) Åžehir SÄ°NOP'a vergi ödemekteydi. Eski adı TRAPEZUS ve TRAPEZA idi. APOLLON KÜLTÜ'nün hâkim olduÄŸu ÅŸehir iÅŸlek bir liman idi. Eski TRABZON paralarının bir yüzünde APOLLON başı, diÄŸer yüzünde de bir gemi burnu ile çapa vardır.
 
PERS savaÅŸlarına gemileriyle katılan TRABZONLULAR, bir ara kurtuldularsa da, daha sonra PERS Satrabı DATAMES'in iktidarında tekrar onların idaresine girdiler. Onun ölümü ile özerk oldularsa da, M.Ö. 331 yılında Ä°SKENDER'in hakimiyetine girdiler... TRABZON M.Ö. 280 tarihinde, 1. MÄ°THRÄ°ADES'in PONTUS Devleti'ne baÄŸlandı.
 
TRABZON, PONTUS Devleti'nin gemi, kereste ve maden ihtiyacını karşılıyordu.
 
PONTUS Devleti, M.Ö. 100'lerde gücünü arttırdı, sınırlarını geniÅŸletti. 1. FARNAKES döneminde SÄ°NOP'u da ele geçirdi ve devlet merkezi buraya taşındı. (M.Ö.183) Kıyıdaki GREK kolonileri de devlete baÄŸlandı. TRABZON civarındaki MOSKLAR ve TÄ°BARENLER hakimiyet altına alındı. Daha sonra BÜYÜK lâkabıyla bilinen 5. MÄ°THRÄ°ADES döneminde (M.Ö.150-120) GALATYA, PAFLAGONYA ve KAPADOKYA bölgesine üstünlük saÄŸlandı. .. 6. MÄ°THRÄ°ADES zamanında (M.Ö. 113-63) devlet sınırları en geniÅŸ boyutlarına ulaÅŸmış, KIRIM'a dek uzanmıştı. Bu devlet, RAHÄ°PLER ve BEYLER sınıfı ile, PERSLER'e has bir yapıya sahipti.
 
PONTUS Devleti'nin Ege adalarına, hatta Yunanistan'a kadar yayılma siyaseti, onu ROMA Ä°mparatorluÄŸu ile karşı karşıya getirdi. ROMA Ä°mparatoru POMPEUS, PONTUS ordusunu bozguna uÄŸrattı. (M.Ö.66) Pontus toprakları parçalandı. Bir bölümü BÄ°TÄ°NYA'ya baÄŸlandı (PONTUS-BÄ°TÄ°NYA eyaleti). GALATYA'ya baÄŸlanan topraklar daha sonra Ä°mparator ANTONÄ°US döneminde POLEMONLAR'a verildi (POLEMON PONTUSU). TRABZON ve civarı da DELOTARÄ°OS'un hissesine düÅŸtü. Daha sonra PONTUS prenslerinden 1. POLEMON'un eline geçti.
 
1. POLEMON'un ölümünden sonra TRABZON da dahil olmak üzere, bütün PONTUS tekrar ROMA'nın eline geçti ve Ä°mparator NERON tarafından tekrar GALATYA'ya verildi. (M.S. 63) Böylece PONTUS KRALLIÄžI sona ermiÅŸ oldu. Buna göre, gerçek PONTUS devleti M.Ö. 285 ile M.S. 63 arasında varlık göstermiÅŸtir. GörüldüÄŸü gibi YUNANLAR-GREKLER ile hiç bir ilgisi yoktur.
 
TRABZON daha sonraki imparatorlar döneminde önem kazandı. Åžehri ANADOLU'ya baÄŸlıyacak ÅŸekilde askerî bir yol yapıldı. Sahil yolu inÅŸa edildi. Bu suretle Ä°RAN ve MEZOPOTAMYA ile ticaret imkânı arttı. Ä°mparator TRAYANUS (M.S. 98-117) döneminde TRABZON, bütün hak ve imtiyazlarından vazgeçerek, her bakımdan bir ROMA ÅŸehri oldu.
 
Ä°mparator HADRÄ°AN (M.S.130-131) döneminde ÅŸehre bir liman, hipadrom, amfiteatr, surlar ve su kemerleri yapıldı.
 
TRABZON'un bu canlılığı, Ä°mparator VALERÄ°US zamanında (M.S. 253-260) GOTLAR'ın ÅŸehre saldırıp yaÄŸma ve tahrip etmelerine kadar devam etti. (M.S. 258) GOTLAR gece kaleye girerek pek çok askeri öldürdüler, ÅŸehir tapınağının hazinesini alıp götürdüler. Åžehir bu olaydan sonra önemini kaybetti ve ancak Ä°mparator DÄ°OKLETÄ°AN zamanında (284-305) zamanında biraz imar gördü.
 
Ä°STANBUL'un kurucusu olan ve bugünkü Katolik hıristiyanlığın temelini atan ilk Hıristiyan Ä°mparator KONSTANTÄ°N, yaptığı dinî taksimatta TRABZON'u PÄ°SKOPOSLUK merkezi olarak belirledi.
 
ROMA'nın bölünmesinden sonra (M.S.450), BÄ°ZANS (DOÄžU ROMA) Ä°mparatorlarından JUSTÄ°NÄ°ANUS, TRABZON surlarını SASANÎLER'e (Ä°RAN) ve komÅŸu halklardan ÇA'NÄ°LER'e (LAZ) karşı tahkim etti.
 
TRABZON, Ä°SLAMÄ°YET'in ortaya çıkmasıyla yayılan Arap fetihlerinin dışında kaldı. Åžehir liman olarak Müslüman tacirler için önemli idi. Getirilen mallar TRABZON'dan ANADOLU'ya gönderiliyor, ANADOLU'nun ürünleri, ve kumaÅŸ ta ARABÄ°STAN'a gidiyordu. Müslüman tüccarlar muhtemelen TRABZON'dan ERZURUM'a, oradan AZERBAYCAN'a ve nihayet MAVERA- ÜN NEHR'e kadar uzanıyorlardı.
 
Åžehir, liman dolayısiyle askerî üs olarak ta kullanılıyordu. Ä°mparator BASÄ°BÄ°OS 1021-22 senelerinde ANÄ° Krallığı ve VASPURAKAN Devleti'ne karşı yaptığı seferlerde buradan yararlandı.
 
TRABZON bir ara SELÇUKLULAR'ın eline geçti. (1080) Ancak daha sonra ÅŸehrin valisi THEODOS GABRAS tarafından geri alındı.
 
BÄ°ZANS genelde Ä°mparator ailesinden kiÅŸileri DUKA (bey) olarak TRABZON'a gönderir, ancak bunlardan bazıları kendi baÅŸlarına buyruk hareket etmeye baÅŸlardı.
 
ANADOLU SELÇUKLU DEVLETÄ°, adeta TRABZON'u tecrit etti. Hele 1194'den sonra SAMSUN limanının bir kısmı SELÇUKLULAR'ın eline geçince, TRABZON'un Ä°STANBUL ile irtibatı zorlaÅŸtı.
 
1204 HAÇLI SEFERÄ° sırasında, ORTODOKS Hıristiyanlar'ın merkezi Ä°STANBUL'un LÂTÄ°NLER tarafından iÅŸgâli üzerine, BÄ°ZANS Ä°mparatoru ANDRONÄ°KOS KOMMENOS'un oÄŸlu ALEKSÄ°OS, TRABZON'a kaçtı ve GÜRCÜ Kraliçesi TAMARA'nın desteÄŸi ile kendisini "imparator" ilan etti!.. TRABZON RUM Ä°MPARATORLUÄžU iÅŸte böyle kurulmuÅŸ oldu. Kurulan, aslında bir imparatorluk falan deÄŸil, küçük bir devlet idi... Bazıları bunu yeni bir "PONTUS Dönemi" olarak görür.
 
Bu minik devlet, bir süre Ä°ZNÄ°K'te kaçak yaÅŸadıktan sonra tekrar Ä°STANBUL'u ele geçiren BÄ°ZANS imparatorlarına raÄŸmen, varlığını sürdürdü. Ta ki, FATÄ°H SULTAN MEHMET ÅŸehri fethedinceye kadar!.. (1204-1461)
 
TRABZON RUM Devleti, ALEKSÄ°OS KOMMENOS zamanında (1204-1222) sınırlarını biraz geniÅŸlettiyse de, Ä°ZNÄ°K'teki esas BÄ°ZANS Ä°mparatoru DAVÄ°D PALAÄ°OLOGOS ile savaÅŸmak zorunda kaldı, toprak kaybetti...Daha sonra ALEKSÄ°OS, SÄ°NOP'u SELÇUKLU Sultanı ALAADDÄ°N KEYKAVUS'a karşı korumak 
için sefere çıktıysa da, esir düÅŸtü. Kendini ve devletini kurtarmak için SÄ°NOP'tan vazgeçti, vergi vermeyi, gerektiÄŸinde asker göndermeyi kabul etti. (1214) Yani bir nevi SELÇUKLULAR'ın himayesine girmiÅŸ oldu!..
 
ALEKSÄ°OS'un yerine geçen 1. ANDRONÄ°KOS (122-1235) bir ara SÄ°NOP'u yaÄŸmalamış, SELÇUKLU donanmasını yenmiÅŸ, hatta ordu kumandanı MELÄ°K'i esir etmiÅŸ olmasına raÄŸmen, sonucun kötü olacağını sezdiÄŸinden tâbiyet anlaÅŸmasını bozmaktan vazgeçmiÅŸtir. (1228)
 
ORTA ASYA'dan CENGÄ°Z HAN istilası yüzünden kaçıp gelen CELALEDDÄ°N HARZEMÅžAH, SELÇUKLULAR'a yenilince (1230), 3.000 kadar HARZEMLÄ°, CANÄ°K (SAMSUN) taraflarına kaçtıysa da, çoÄŸu köylüler tarafından öldürüldü. (Abül Farac Tarihi, Ömer R. DoÄŸrul. Ankara, 1950) BilindiÄŸi gibi CELALEDDÄ°N HARZEMÅžAH'la birlikte gelen GUR TÜRKLERÄ° ve Ä°RANLILAR; DOÄžU ANADOLU'ya yerleÅŸmiÅŸ, daha sonraları ZAZA diye anılmaya baÅŸlamıştır... Bundan hareketle, SAMSUN civarında farklılık gösteren grupların, saÄŸ kalabilen bu GUR TÜRKLERÄ°'nin soyundan olduÄŸunu düÅŸünmek yanlış olmaz.
 
SELÇUKLU Sultanı 2. GIYASEDDÄ°N KEYHÜSREV, KÖSEDAÄž Savaşı'nda yenilince (1243), TRABZON RUM sözde Ä°mparatoru 1. MANUEL (1238-1263), galip MOÄžOLLAR'a tâbi olmakta gecikmedi. KARAKURUM'a kadar elçiler gönderdi, asker verdi.
 
CENGÄ°Z Ä°MPARATORLUÄžU'nun Ä°LHANLI kolunun merkezi TEBRÄ°Z olunca, TRABZON ticaret ve ulaşım açısından önem kazandı. MARKO POLO da ÇÄ°N'den dönerken TEBRÄ°Z-TRABZON yolunu tercih etmiÅŸti. (1295) Ayrıca TRABZON'da CENEVÄ°Z ve VENEDÄ°K kolonileri bulunuyordu.
 
1320'den sonra Ä°LHANLILAR'ın nüfuzu azaldıktan sonra TÜRKMENLER'in etkisi arttı. DaÄŸlardaki müstahkem yerler bunların eline geçti. 2. MANUEL zamanında TÜRKMENLER'den BAYRAM BEY, TRABZON'a saldırdı ise de alamadı. (1332) TRABZON artık sadece bir "ÅŸehir devleti" idi, elinde 1-2 kaza, 5-10 köy kalmıştı. Zaten "imparatorluk ve imparator" ünvanları, baÅŸtan beri palavradan ibaretti!.
 
AKKOYUNLU TÜRKMENLERÄ° ise BASÄ°LÄ°OS (1332-1340) zamanında ÅŸehre akınlar düzenledi... Ä°mparator EÄ°RENE zamanında (1340-1341) AKKOYUNLULAR, kale etrafındaki mahalleleri ateÅŸe verdi. Ölülerin ortada kalmasından dolayı bölgede veba salgını çıktı.
 
BAYBURT-ERZURUM havalisine yerleÅŸmiÅŸ olan TÜRKMENLER'den bir grup, 1346 yılında ÜNYE ve 
HAGÄ°OS EVGENÄ°OS'u aldı, TRABZON kalesine kadar akın yapıp geri döndü. (Abu Bakr-ı Tikranî'nin "Kitab-ı Diyarbakriyya"sı, tercüme eden Necati Lugal-Faruk Sümer, Ankara, 1962, cilt 1, sf.12; Karakoyunlular, Faruk Sümer, Ankara, 1967, cilt 1, sf. 26)... Bu sefer, TÜRKMENLER'den DUHARLU oymağının başı YUSUF BEY tarafından düzenlenmiÅŸ, TRABZON önündeki savaÅŸta kendisi ÅŸehit, beraberindeki karısı ve kardeÅŸleri ise esir düÅŸmüÅŸtü.
 
Daha sonra AKKOYUNLU TUR ALİ BEY ve oğlu KUTLU BEY, DUHARLULAR'ın intikamını almış, hatta imparatorun kızı DESPİNA'yı esir etmişti!... Kız daha sonra fidye karşılığı iade edilmiştir.
 
Burada önemli olan husus, TÜRKMENLER'in sadece ERZURUM ve BAYBURT civarında deÄŸil; KARADENÄ°Z bölgesinde de varlıklarını ortaya koymalarıdır. Hem de günümüzden 700 yıl önce!..
 
Yani KARADENÄ°Z'de sadece LAZ ve GÜRCÜ boyları deÄŸil; TÜRKMEN boyları da vardır!.. Ve sadece kuzeybatıya deÄŸil, kuzeydoÄŸuya da uzanmışlar, RÄ°ZE, ARTVÄ°N, ARDAHAN bölgelerinde de varlık göstermiÅŸlerdir.
 
Söz de imparatorlardan biri olan 3. ALEKSÄ°OS (1349-1390), küçücük devletini kurtarabilmek için, kızkardeÅŸi DESPÄ°NA MARÄ°A'yı (kaçırılan kız) KUTLU BEY'e vermiÅŸ (1352), diÄŸer kızkardeÅŸi THEODORA'yı ORDU Beyi HACI EMÄ°R'le, kızı EVDOKYA'yı da KELKÄ°T vadisi beylerinden ve bölgenin TürkleÅŸmesinde büyük emeÄŸi olan EMÄ°R TACEDDÄ°N'le evlendirmiÅŸti!..
 
Kısacası, TRABZON RUM Devleti, AKKOYUNLU DEVLETÄ°'ne tâbi idi, onlara vergi veriyor, gerektiÄŸinde asker gönderiyordu.
 
Ä°mparator 3. MANUEL (1390-1417) zamanında devreye OSMANLILAR da girdi... YILDIRIM BAYEZÄ°D, 1398'de SAMSUN'un Müslüman bölümünü zaptetti ve bütün CANÄ°K (SAMSUN) havzasını kontrolü altına aldı. MANUEL'den kendisine tâbi olmasını ve vergi vermesini istedi... 1404'de TRABZON'a gelen Ä°spanyol elçisi CLAVÄ°JO, "Ä°mparator'un BAYEZÄ°D'e vergi verdiÄŸini" belirtir ki, BAYEZÄ°D'in TÄ°MUR'a yenilmiÅŸ olmasına raÄŸmen, vergi ödenmeye devam ediyorsa, enteresandır...
 
Aslında 3. MANUEL, TÄ°MUR'un ANADOLU'ya girmesi ile birlikte "ona baÄŸlılığını" bildirmiÅŸ, TÄ°MUR için bir donanma hazırlığına baÅŸlamıştı. Hatta savaÅŸa bir birlikle katılmıştı… Anlaşılan odur ki, MANUEL güçlü olana meyletmiÅŸ; hatta belki iki tarafı da idare etmiÅŸtir.
 
Sözde imparatorlardan 4. KALO Ä°OANNES (1447-1458) zamanında 2. MURAD gemilerle TRABZON'a akın düzenledi. (1442) Sahilin pek çok yerinden karaya çıkarak yaÄŸma ve tahrip hareketlerinde bulundu, çok esir aldı. Ancak bu donanma dönüÅŸte KEFE'ye uÄŸrarken fırtınaya yakalandı ve ağır kayıp verdi.
 
KALO Ä°OANNES zamanında TRABZON, bir de Ä°RAN Şİİ TÜRKMENLERÄ°'nden ÅžEYH CÜNEYD'in saldırısına uÄŸradı... ÅžEYH CÜNEYD, DÄ°YARBAKIR yöresinde barınamamış, KELKÄ°T civarına gelmiÅŸ, oradan da CANÄ°K (SAMSUN) havzasına gelmiÅŸti. NÄ°KSAR Emiri TACEDDÄ°N OÄžLU MEHMET BEY'le de irtibata geçen ÅžEYH CÜNEYD yoÄŸun bir propoganda ile ANADOLU'nun her tarafından müritlerini toplıyarak TRABZON üzerine yürüdü. Karadan ve denizden harekete geçen KALO Ä°OANNES, fırtına çıkması ve gemilerin sahilden uzaklaÅŸması sebebiyle, KAPANYON Geçidi önünde büyük bir bozguna uÄŸradı. Åžeyh CÜNEYD'in müritleri ilerliyerek AYA FOKAS'taki imparatorluk karargâhını bastı, askerlerini esir etti. TRABZON kuÅŸatıldıysa da, alamayınca ÅžEYH CÜNEYD üç gün sonra geri çekildi. (1454)
 
CÜNEYD'in kuÅŸatmayı kaldırmasının esas sebebi, FATÄ°H'in kendisine vergi ödeyen TRABZON'u korumak üzere bölgeye asker göndermesidir...
 
1452'de, FATÄ°H 20 yaşında tahta çıkınca, TRABZON'a bir dostluk mesajı göndermiÅŸ; KALO Ä°OANNES ise, vergi ödemeye devam etmesine raÄŸmen; OSMANLILAR aleyhine AKKOYUNLU hükümdarı UZUN HASAN ve PAPA 3. CALÄ°XTUS'un GÜRCÄ°STAN'a gönderdiÄŸi LODOVÄ°CO ile irtibata geçmiÅŸti... Ayrıca Ä°STANBUL'un fethinden sonra (1453) göçeden pek çok RUM aileyi TRABZON'a kabul etmiÅŸti... Bunun üzerine FATÄ°H, 1456'da SÄ°VAS Valisi HIZIR BEY'i karadan, SAMSUN'daki donanmayı da denizden TRABZON üzerine gönderdi. Ä°OANNES'te ÅŸafak attı. Hemen HIZIR BEY'le anlaÅŸtı, ve kardeÅŸi DAVÄ°D KOMMENOS'u FATÄ°H'e elçi olarak yolladı. 2000 altın vergi ödemeyi kabullendi. FATÄ°H bu densiz adamı yola getirmek için vergiyi 3000 altına çıkarttı!..
 
KALO Ä°OANNES yine tek durmadı!.. OSMANLILAR aleyhine anlaÅŸmak üzere DÄ°YARBAKIR'daki UZUN HASAN'la tekrar irtibata geçti, ve kızı KATHERÄ°NA'yı onunla evlendirmeye karar verdi. Ölümü üzerine yerine geçen DAVÄ°D KOMMENOS, bu kızı DÄ°YARBAKIR'daki AKKOYUNLU TÜRKMEN hükümdarı UZUN HASAN'la evlendirdi. Kadın DESPÄ°NA HATUN olarak sarayda önemli güce sahip oldu.
 
OSMANLI aleyhine bu ittifaka GÜRCÄ°STAN da dahil edildi. Zaten Ä°OANNES, Ä°SFENDÄ°YAR ve KARAMANOÄžULLARI beylikleri ile de anlaÅŸmaya çalışmıştı.
 
Şımaran DAVÄ°D, vergiyi kesti, bütün Avrupa ülkelerini OSMANLI aleyhine kışkırtmaya çalıştı!.. Bunun üzerine FATÄ°H uzun bir hazırlanmadan sonra karadan ve denizden hareket ederek TRABZON önlerine geldi. Öte yandan AKKOYUNLU Devleti'nden bir saldırıyı önlemek için onun üzerine de bir ordu gönderip ERZÄ°NCAN yakınlarına UZUN HASAN'ın amcazadesi HURŞİT BEY'i maÄŸlup etti!.. UZUN HASAN, ÇEMÄ°ÅžKEZEK Beyi ÅžEYH HASAN ile annesi SARA HATUN'u elçi gönderip "Ä°mparator'a hiç bir yardımda bulunmıyacağını" beyan etti ise de, FATÄ°H sefer sonuna kadar SARA HATUN'u "rehine" olarak alıkoymuÅŸtur. Ama kendisine saygıda kusur etmemiÅŸ, "valide" diye hitap etmiÅŸtir.
 
Durumun ümitsizliÄŸini gören DAVÄ°D, bir kaç kere anlaÅŸma teÅŸebbüsünde bulundu, ancak sonuç alamayınca teslim oldu!.. (1461)
 
Yapılan anlaÅŸma gereÄŸince Ä°mparator ve ailesi, 1500 kadar RUM genciyle birlikte EDÄ°RNE'ye yerleÅŸtirildi. Åžehir halkına aman verildi. Daha sonra, 1463 yılında DAVÄ°D'e geçimini saÄŸlıyabilmesi için TUNA civarında geliri 300.000 akçe olan köyler tahsis olundu. Yani bir nevi timar olarak verildi... Bunca itibar ve hoÅŸgörüye raÄŸmen, bir türlü akıllanmayan DAVÄ°D, UZUN HASAN'la gizlice haberleÅŸmeyi sürdürünce, aynı yıl üç oÄŸluyla birlikte idam edildi!..
 
FATÄ°H, ÅŸehre girince ilk CUMA namazını SAINT EUGENIUS kilisesinde kıldı. Sonra burası YENÄ°CUMA adıyla camiye çevrildi. HZ. MERYEM kilisesi de ORTAHÄ°SAR camii oldu.
 
FATÄ°H, savaÅŸa katılmış olan RUM askerlerini bağışladı, ancak mallarını TÜRK askerlerine devretti. Halkı da cizyeye (gayrımüslimlerden alınan vergi) baÄŸlıyarak, aileleriyle mallarıyla ÅŸehirde bıraktı. Sonra TRABZON hazinesinden alınan en güzel parçayı SARA HATUN'a verip UZUN HASAN'a gönderdi. Zahmetli bir kara yolculuÄŸu ile Ä°STANBUL'a döndü.
 
Bütün bunları teferruatıyla anlatıyoruz ki, fetihlerdeki hoÅŸgörülü davranışımız, 1800'lerden itibaren çekildiÄŸimiz MORA, TESELYA, EGE ADALARI'nda RUMLAR'ın yaptığı katliamlar ile kıyaslanabilsin!..
 
Eğer biz de MORA'yı, TESELYA'yı, GİRİT'i, KIBRIS'ı, diğer EGE ADALARI'nı fethettiğimizde, benzer bir katliam yapsaydık, Batılılar orada bir YUNANİSTAN devleti kuracak kadar RUM bulamazlardı!..
 
Daha sonra TRABZON'da nüfus dengesini saÄŸlamak için RUM, ERMENÄ°, CENEVÄ°ZLÄ°LER'in çoÄŸu sur dışına yerleÅŸtirildi. TRABZON'dan alınan 500 kiÅŸi Ä°STANBUL'da FENER'de iskân edildi. LEZGÄ°LER'den bir kısmı da BAYEZÄ°D semtine nakledildi. Bir kısım genç te YENÄ°ÇERÄ° teÅŸkilâtına alındı. TÜRKLER sipahi, silâhdar yapıldı. Hızla artan sayıda TÜRK ve MÜSLÜMAN göçmen aile, NÄ°KSAR, LADÄ°K, BAFRA, OSMANCIK, CORUM, TOKAT, SAMSUN gibi ÅŸehirlerden getirilerek TRABZON'a yerleÅŸtirildi...
 
Böylece TRABZON'un RUM "imparator" sülâlesi son bulmuÅŸ oldu, hem TRABZON RUM DEVLETÄ° ortadan kalktı, hem de TRABZON'un ORTODOKS RUM hüviyeti tamamen deÄŸiÅŸip TÜRK ve MÜSLÜMAN oldu!
 
FATÄ°H'in getirip yerleÅŸtirdiÄŸi ailelerden çoÄŸu LEZGÄ° ve ÇEPNÄ° boylarından TÜRK idi. LEZGÄ°LER sayfamızda detayı ile açıkladığımız gibi, LEZGÄ°LER "LAZ" deÄŸildir!.. ÇEÇENLER'in bir koludur. ÇEPNÄ°LER ise OÄžUZ soyundandır. Åžehrin ÅŸu andaki farklı sayılan halkı, bu iki boyun karışmasından oluÅŸmuÅŸtur.
 
TÜRKÄ°YE'nin diÄŸer taraflarında ne LEZGÄ°LER'in, ne ÇEPNÄ°LER'in, ne de onların karışımının böyle yoÄŸun görülmemesi, bu iskân gerçeÄŸi üzerinde durulmaması, Batılı ülkelerin ve YUNANÄ°STAN'ın misyonerler aracılığı ile TRABZONLULAR üzerinde "Siz TÜRK deÄŸilsiniz, Rum'sunuz, zorla Müslüman yapıldınız," propogandalarına yol açmaktadır.
 
Netice olarak, PONTUS DEVLETÄ° (M.Ö. 285 - M.S. 63) ile TRABZON sözde RUM Ä°MPATORLUÄžU (1204-1461) arasında hiç bir rabıta, iliÅŸki yoktur!.. Yunanlar'ın, Rumlar'ın, Fener Kilisesi BaÅŸpapazı Bartolameos'un ve onlara destek veren Batılılar'ın TRABZON ve çevresinde kurmaya çalıştıkları yeni bir PONTUS RUM DEVLETÄ°'nin dayanağı da yoktur, RUM nüfusu da!..

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.