Akdeniz’in gazı iştah kabartıyor: Lübnan da harekete geçti

Türkiye, Ä°srail, Mısır ve Rum yönetiminden sonra Lübnan da, Akdeniz'de doÄŸalgaz arama yarışına katılan ülkeler arasında yerini almak üzere harekete geçti. Ancak Lübnan'ın Suriye ve Ä°srail'le, karasuları sınırı sorunu dahil, birçok engeli ortadan kaldırması gerekiyor.

Lübnan 2013 yılında kendi karasuları içinde gaz aranması için çalışmalara baÅŸladı. Petrol ve gaz zengini olmayan Lübnan, bu dönemde ilk kez bu alanlarla ilgili arama, ruhsatlandırma, vergilendirme gibi konularda kanunlar hazırladı. Ancak 2017 yılına kadar meclis, hükümet ve cumhurbaÅŸkanlığı seçimi gibi iç krizler yaÅŸandığı için çalışmalar durdu.

2017 yılında çalışmalara yeniden baÅŸlayan Lübnan, karasularındaki 10 parselden ikisi için TOTAL, ENI ve Novatek ÅŸirketlerinin oluÅŸturduÄŸu konsorsiyum ile sözleÅŸme imzaladı.

2020 yılında 5 parselin daha (1, 2, 5, 8, 10) ruhsatlanması için çalışmaların baÅŸladığı bildirildi.

LÜBNAN-Ä°SRAÄ°L ARASINDA
ABD ARABULUCULUÄžU 

Lübnan, bir taraftan ruhsatlandırmaya açtığı bölgelerde sismik veri toplanması gibi teknik çalışmalar yürütürken diÄŸer taraftan Suriye ve Ä°srail yaÅŸadığı karasuları sınırı sorununu çözmeye çalışıyor.

ABD DışiÅŸleri Bakanı Mike Pompeo'nun Beyrut ziyaretinde de gündeme gelen karasuları sınırı sorunu için ABD devreye girdi. Ankara BüyükelçiliÄŸi için Senato'dan onay bekleyen ve ABD'nin YakındoÄŸu iÅŸlerinden sorumlu dışiÅŸleri bakan yardımcılığına vekalet eden David Satterfield, kısa süre önce Ä°srail'i de ziyaret etti. Karasuları sorununun kısa sürede çözülmeyeceÄŸini belirten Satterfield, “fazla iyimser olmamak gerek” diye konuÅŸtu.

Lübnan ve Ä°srail teknik olarak hala savaÅŸ halinde ve iki ülkenin diplomatik iliÅŸkisi bulunmuyor. Lübnan topraklarının küçük bir kısmını iÅŸgal eden Ä°srail, Lübnan'daki hükümet ortaklarından olan Hizbullah varlığından rahatsız.

ABD'nin arabuluculuk yapmaya baÅŸladığı sürece iliÅŸkin Lübnan içinde eleÅŸtiriler de var. Hizbullah'ın ortaklarından Emel Hareketi'nden olan Meclis Sözcüsü Nebih Berri dahil bazı siyasetçiler arabuluculuk görevinin BirleÅŸmiÅŸ Milletler tarafından yürütülmesi gerektiÄŸini savunuyor.

Ä°ki ülke karasularının yaklaşık 860 km. karelik kısmı tartışmalı bölge olarak tanımlanıyor. Lübnan'ın üzerinde hak iddia ettiÄŸi 10 parselden 3'ü kısmen tartışmalı bölgede yer alıyor.

“TARTIÅžMALI BÖLGELERDEN BÄ°RÄ°
Ä°ÇÄ°N SÖZLEÅžME Ä°MZALANDI”

Lübnan'ın karasularında doÄŸalgaz arama giriÅŸimlerini ve çözmesi gereken sorunları VOA Türkçe'ye deÄŸerlendiren Laury Haytayan, Lübnan ve Ä°srail karasularındaki tartışmalı bölgelerden biri için sözleÅŸme imzalandığını söyledi.

New York merkezli Natural Resource Governance Institute (NRGI) Lübnan sorumlusu olan Haytayan, “Lübnan ve Ä°srail arasındaki tartışmalı bölgede 8, 9 ve 10'uncu parseller bulunuyor. TOTAL, ENI ve Novatek konsorsiyumu ile 4.ve 9'uncu parselleri kapsayan anlaÅŸma yapıldı. 9'uncu parselin küçük bir kısmı tartışmalı bölgede yer alıyor” dedi.

Konsorsiyumda yer alan ÅŸirketlerin keÅŸif çalışmaları yaparken tartışmalı bölgelere yaklaÅŸmayacağı belirtiliyor.

2020 başında 5 parsel için ruhsatlandırmanın yapılacağını hatırlatan Haytayan, “1 ve 2'nci parseller Suriye'yle tartışmalı bölgede. 8 ve 10'uncu parseller Ä°srail ile. 5'inci parsel Kıbrıs tarafında. 10'uncu parselde de sorun yok ancak 8'inci parselin büyük kısmı Ä°srail'le tartışmalı bölgede. Tartışmalı bölgedeki parseller ruhsatlandığında Lübnan, ‘bu bölgelerdeki egemenlik haklarımızı ilan ediyoruz' demiÅŸ oluyor. Bu nedenle tartışmalı bölgeler sorununa acil çözüm bulunmalı” dedi.

SURÄ°YE Ä°LE TARTIÅžMALI 
BÖLGELERE DOLAYLI ÇÖZÜM

Lübnan ve Suriye karasularının yaklaşık bin kilometre karelik kısmı tartışmalı bölge sayılıyor. Yine Lübnan'ın gelecek yıl ruhsat vereceÄŸi 1 ve 2'nci parsellerin bir kısmı bu bölgede bulunuyor.

Suriye'nin Lübnan'ı tarihsel olarak kendi parçası olarak deÄŸerlendirdiÄŸini hatırlatan Haytayan, her iki ülkenin de ekonomik açıdan sıkıntılar yaÅŸadığını ve gaz arama, çıkarma veya sonrasında pazarlama gibi sorumlulukları gerçekleÅŸtirmede zorlanabileceÄŸini söyledi.

Haytayan Rusya'nın Suriye karasularındaki parsellere ek olarak Lübnan karasularındaki parsellerle de yakından ilgilendiÄŸini kaydetti.

Lübnan-Suriye karasuları sorununun Rusya üzerinden dolaylı olarak çözülmesine yönelik çeÅŸitli senaryoların olduÄŸunu belirten Haytayan, “Suriye sınırındaki 1'inci ve 2'nci bloklar konusunda Rusya'nın istekli olduÄŸu söyleniyor. Suriye karasuları içindeki bloklarla birlikte çok büyük bir alanı oluÅŸturuyor, tek blok gibi. KonuÅŸulan senaryolardan biri ÅŸu; Rusya, Suriye'deki blokları alacak. KeÅŸif, çıkarma yapacak. Sonra Lübnan ve Suriye ile anlaÅŸma yapıp iki ülkeye pay verecek” dedi.

ROSNEFT VE KERKÜK-LÜBNAN BORU HATTI

Rusya'nın enerji devlerinden biri olan Novatek Lübnan karasularında gaz arayacak olan konsorsiyum içinde yer alıyor.

Ancak Lübnan hükümeti Rosneft'le Trablus'taki depolama tesislerinin geniÅŸletilmesi ve kapasitelerinin arttırılmasını da kapsayan 20 yıllık bir anlaÅŸma imzaladı. 2019 başında imzalanan anlaÅŸma 450 bin metreküp kapasiteli depoların 1,5 milyon metreküpe çıkarılmasını öngörüyor.

AnlaÅŸmayı kamuoyuna duyuran dönemin Enerji Bakanı Abi Khalil, depolama tesislerinin 90 yıl önce Kerkük'den Lübnan'a uzanan petrol boru hattı için inÅŸa edildiÄŸini söyledi.

Bakan Kerkük-Trablus boru hattının rehabilite edilebileceÄŸini söyledi.
Ä°ran-Irak savaşının baÅŸlaması ile atıl hale gelen boru hattı Lübnan Meclis BaÅŸkanı Nebih Berri'nin Nisan ayında Irak'a yaptığı ziyaretin de gündemindeydi.

Haytayan Kerkük-Trablus boru hattına iliÅŸkin açıklamalara dikkat çekerek, “Rusya'nın Irak'ta Kerkük ve IKBY'de Rosneft'le birlikte büyük bir varlığı var. Rosneft'in Rus rejimine çok yakın olduÄŸunu biliyoruz. Suriye'de de enerji konusunda etkili ve Lübnan'da da etkili olmak istiyor. Bakanın Kerkük boru hattını rehabilite etmeyi yeniden düÅŸünüyoruz açıklaması çok ilginçti. EÄŸer Kerkük boru hattı rehabilite edilirse doÄŸal olarak Irak'tan Lübnan'a etki alanı oluÅŸturursunuz. Rosneft olarak Kerkük'tesin, Kerkük boru hattı ile petrolü Lübnan'a getirirsin ve zaten senin olan depolama tesislerine depolarsın. Belki Suriye'de yeni tesis veya hatlar inÅŸa edersin” dedi.

RUSYA YENÄ° BÄ°R ENERJÄ°
FORUMU OLUÅžTURUR MU?

Lübnan ve Suriye'nin gerek Akdeniz'de gaz arama ve gerekse karada petrol arama veya transferi gibi konularda Rusya'ya yeÅŸil ışık yakmalarının nedenleri arasında bölge ülkeleri arasındaki çekiÅŸmeler de var.

Haytayan EastMed boru hattına veya foruma Ä°srail varlığı nedeniyle Lübnan'ın katılmadığını belirterek, “Herkes Avrupa'ya gaz satmak istiyor, boruyla veya sıvı halde. Ancak bu, ülkeler arasında iÅŸbirliÄŸi gerektiriyor ki Ä°srail ile Lübnan'ın iÅŸbirliÄŸi yok. Yeni bir forum ihtiyacı doÄŸuyor. Rusya, ‘Tamam ben zaten Irak'ta, Suriye'de ve Lübnan'da da varım. Yeni bir forum yaratalım. Türkiye üzerinden Avrupa'ya…' diyebilir” diye konuÅŸtu.

Lübnan veya Suriye karasularında gaz bulsalar dahi bunu uluslararası piyasaya pazarlamalarının kolay olmadığı biliniyor.

ABD NEDEN Ä°LGÄ°SÄ°Z?

ABD ve Rusya arasında OrtadoÄŸu'da birçok konuda güç mücadelesi yaÅŸanırken ABD'nin Lübnan açıklarındaki parsellerle ilgilenmemesi dikkat çekici.
Lübnan CumhurbaÅŸkanı MiÅŸel Aun, Amerikan petrol ve enerji ÅŸirketlerine Lübnan'a yatırım yapmaları için davet etti ancak ABD'den henüz olumlu sinyal gelmedi.
Haytayan'a göre ABD, Lübnan'ı iç savaÅŸ döneminde terk etti ve o zamandan beri Lübnan'a güçlü ekonomik yatırımlar yapmıyor.

ABD'nin Hizbullah'ın yükseliÅŸiyle birlikte Lübnan hükümetini ekonomik olarak desteklemek istemediÄŸini anlatan Haytayan, “Lübnan hükümetini sadece ordu üzerinden destekliyorlar. DiÄŸer ülkelerin orduya yardım etmesini istemiyorlar. Bir gün Amerikan havayollarının Lübnan'a uçtuÄŸunu görürsek ekonomik açıdan da iliÅŸkilerin baÅŸlamasını bekleyebiliriz. Ancak bence ÅŸu anda Amerikalılar da yeni Lübnan yönetiminin Ruslara ve Rusya ile iÅŸbirliÄŸine çok açık olduÄŸunu görüyor” dedi.
Bu geliÅŸmelerle birlikte ortaya çıkan soru ÅŸu;
Lübnan, Rusya etkisine mi giriyor?

Gündemdeki projelerin Rusya'nın etkisini giderek arttıracağını belirten Haytayan, “Lübnan asla Rusya etkisine girmedi soÄŸuk savaÅŸtan beri. Nötr ve batıya yakındı. Bekleyip göreceÄŸiz” diye konuÅŸtu.

Kaynak: http://www.uhahaberajansi.com/