Rawest Araştırma raporu: Kürk kökenli illerde yeni partiye yaklaşım nasıl?

Rawest AraÅŸtırma tarafından “Yeni parti iddialarına iliÅŸkin bölgedeki manzara” baÅŸlıklı rapor yayınlandı. AraÅŸtırmada, 11. CumhurbaÅŸkanı Abdullah Gül, eski bakanlardan Ali Babacan ve eski baÅŸbakanlardan Ahmet DavutoÄŸlu'nun giriÅŸimleri “yeni parti” olarak yer aldı ve ‘yeni parti' giriÅŸimleri soruldu. AraÅŸtırma 20 ilde gerçekleÅŸtirildi.

Rapora göre beklentilerin hayata geçmemiÅŸ olması, beklentiyi düÅŸürüyor. Raporda beklentiye dair inancın azalması ÅŸöyle ifade ediliyor;  “GeçirdiÄŸimiz son 2-3 seçimin hemen arifesinde yeni bir parti kurulacağı iddialarının güçlenmesi beklentiyi de doÄŸal olarak arttırıyor. Bu çalışma kapsamında görüÅŸülen kiÅŸilerden AK Partili kimliÄŸi taşımayanların hemen hepsi böyle bir beklentiyi anlamlandırmaya çalışmakta ve ihtiyaç olduÄŸunu düÅŸünmektedirler. Ancak her seferinde, hayata geçmemiÅŸ olması bu ihtimale olan inancı da zayıflatıyor. GörüÅŸmecilerin yarıya yakınında inancın zayıflaması hali “Her seferinde bu sefer çıkarlar dedik ama çıkmadılar, çıkmadıkça da ‘artık çıkmazlar' kanaati oluÅŸuyor” gibi ifadelerle açıklanıyor.”

SÜREKLÄ° OLAÄžANÜSTÜ HAL YAÅžANIYOR

Yeni parti beklentisini güçlendiren faktörlerin başında geçtiÄŸimiz yaz ABD'yle yaÅŸanan Rahip Brunson krizi geliyor. Rapora göre sürdürülen gergin siyasetin sonucu algılar yeni parti giriÅŸimine yönelmiÅŸ durumda. Rapor ÅŸöyle devam ediyor; “Ekonominin Batı ile kavganın bir sonucu olduÄŸunu düÅŸünenlerin çoÄŸu, özellikle Rahip Brunson olayından sonra AK Parti'nin “kavgasız halledebileceÄŸi iÅŸleri de kavga ile halletmeyi seçtiÄŸini” görüyor. Aşırı merkezileÅŸme, bütün yetkilerin tek adamda toplanmış olması, Avrupa ile atılan köprüler “normal” bir hayat sürmek isteyen kesimi “sürekli bir olaÄŸanüstü durum” içinde yaÅŸattığı için yoruyor. AK Parti herhalde artık böyle yönetecek algısı güçleniyor ve bu algı güçlendikçe yeni bir parti ihtimaline daha çok kulak kabartılıyor.”

Raporun dikkat çeken bir yanı ise AK Parti ve HDP arasında kalan seçmenler. AraÅŸtırmaya göre bu seçmenlerin il durağı yeni parti olacak; “Katılımcılara göre, yeni bir parti kurulduÄŸu taktirde, özellikle AK Parti ve HDP arasında 7 Haziran'dan bugüne gidip gelen ve henüz bu iki partiden birine demirlememiÅŸ olan seçmenin ilk durağının yeni kurulacak bu siyasi parti olması mümkün. 7 Haziran 2015'ten 24 Haziran 2018'e gelen süreçte AK Parti'den HDP'ye geçiÅŸ yapmış seçmenin büyük çoÄŸunluÄŸundan yeni partiye geçiÅŸ olması ise oldukça zor görünüyor.” 

Rapor ÅŸöyle devam ediyor;
Bu kesim üzerinde yeni partinin bir moral etki oluÅŸturacağını söylemek daha kolay. Türkiye siyasetinin çoÄŸulculaÅŸacağı, aşırı merkeziyetçi yapının geriletileceÄŸi gibi beklentileri olan Kürt seçmen, yeni partinin güçlü bir çıkış yapması durumunda Kürt meselesinde daha yumuÅŸak, AB hattında yürüyen ve TBMM'nin aktif olacağı bir çözüm süreci yaÅŸanabileceÄŸini de düÅŸünüyor. CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan ismini hâlâ güçlü bir çözüm aktörü görmekle birlikte katılımcılar, ErdoÄŸan'ın o eÅŸiÄŸi geçtiÄŸini ve bir siyasal çözüm noktasına geri dönüÅŸünün zor olduÄŸunu düÅŸünüyorlar. Bir istisna ile: Rojava eksenli yeni bir sürecin kendisini dayatması.

YENÄ° PARTÄ° Ä°ÇÄ°N Ä°SÄ°M VE ÖNERÄ°LER

Yeni parti iddiaları üç isimle gündeme geliyor: Gül, Babacan ve DavutoÄŸlu. Bunlar arasında DavutoÄŸlu ismine özellikle HDP'li kesimlerin ciddi bir ön yargısı bulunuyor. Öyle ki çatışma ve müzakere sürecinin baÅŸbakanı olmakla hatırlanmaktan çok hendek ve çatışmalar döneminin yürütücüsü olarak anılıyor. DavutoÄŸlu'nun en büyük avantajı ise bölgede çalışan kadro ve fikir üreten neredeyse tüm Ä°slami grup ve cemaatlerin üzerindeki olumlu etkisi.

TeÅŸkilatlanmaların hızlı kurulabilmesi ve yakın dönemdeki baÅŸbakanlık hafızasının olumlu etkilerini kullanabilme olanağı DavutoÄŸlu'nun büyük artıları. DavutoÄŸlu'nun iki yıllık baÅŸbakanlık deneyimine raÄŸmen hâlâ bir politikacıdan çok teorisyen olarak görülmesiyse onun iÅŸini zorlaÅŸtıran bir etken. DavutoÄŸlu'nun bir lider olarak, hele de ErdoÄŸan karşısında baÅŸarılı olamayacağını düÅŸünen görüÅŸmeciler, onun Kürtlerden de -biraz önce sayılan gerekçelerle- beklediÄŸi ilgiyi görmeyeceÄŸini zikrediyor.

GÜL'Ü EN ÇOK ARATAN KÜRT KÖKENLÄ° Ä°LLER

Gül isminin gündeme geldiÄŸi 24 Haziran seçimleri öncesinde Kürt illerinden aşırı bir ilgi olduÄŸunu gözlemlemiÅŸtik. ÖrneÄŸin Google'da bu ismi en çok aratan 10 ÅŸehirden 9'u Kürt ÅŸehirleriydi ve bu ÅŸehirler genelde AK Parti'nin yüksek oy aldığı (Urfa, Bingöl, MuÅŸ gibi) ÅŸehirler idi. Ayrıca seçime girip ikinci tura kalması durumunda bölgedeki dört büyükÅŸehirde (Diyarbakır, Mardin, Urfa, Van) DemirtaÅŸ'ın ilk turda aldığı oydan daha yüksek oy alacağı araÅŸtırmalarımıza yansıyordu.

Çünkü Gül ismi görüÅŸmelerimizde de teyit edildiÄŸi üzere Kürtlerin hemen hemen bütün kesimlerince AK Parti ve ErdoÄŸan'ın bugünkü pozisyonuna karşı AB normları, demokrasi, ılımlılık, ekonomik refah gibi durumları hatırlatıyor. Bununla beraber geciktikçe yeni siyasal hareket baÅŸlatmak için heyecan yaratamayacağı söylentileri de çoÄŸalmakta. Ama dikkate deÄŸer biçimde, Gül isminin; içinde, arkasında veya önünde olmayacağı bir yeni partinin/hareketin toplumun geniÅŸ nezdinde yeterli güveni oluÅŸturamayacağı da kabul ediliyor.

BABACAN Ä°SMÄ° GÜL KADAR TANINMIYOR

GörüÅŸülen kiÅŸilerin çoÄŸuna göre Babacan ismi Gül kadar tanınmadığı için kamuoyuna onun kadar güven vermiyor. DavutoÄŸlu gibi teÅŸkilat ve fikri altyapı oluÅŸturabilmesi de zor görünüyor. Bu gibi avantajların gerisinde yer almakla beraber, hem AK Parti hem de HDP tabanının ortalaması tarafından nötr yaklaşılan bir isim olarak öne çıkıyor. Ä°ki tabanın da güçlü ekonomik dönemle hatırladığı bir isim olması ve Müslüman/dindar kimliÄŸinin merkez politikacı kimliÄŸinin bazen gerisinde kalması Babacan'ın daha geniÅŸ kesimlerle temasını kolaylaÅŸtırıyor.

ÖrneÄŸin yakından tanımayanlar dışında katılımcılar genel olarak onun Müslüman/dindar kimliÄŸi hakkında pek bir ÅŸey bilmiyorlar. Ancak Ä°slamiliÄŸi baÅŸat kimlik olarak taşıyan aktörler dışında kalanlara göre, 17 yılı aÅŸkın tecrübenin vardığı yer sebebiyle ülkenin genel havası Ä°slamiliÄŸi baskın bir siyasete kısa vadede güvenecek gibi görünmüyor. Bu sebeple Babacan, bu kesim için ideal bir profil çiziyor, tabii Gül'ün de onu destekliyor olması kaydıyla.

KÜRT SORUNUN RADÄ°KAL ÇÖZÜM SÖYLEMÄ° DEZAVANTAJ

GörüÅŸülen aktörler Kürt meselesi konusunda görece daha rasyonel davranmakta ve böyle geniÅŸ bir profile hitap eden bir siyasal yapının Kürt Sorunu'na radikal bir çözüm söyleminin, ilk aÅŸamalarında dezavantaj olacağını dile getirmektedirler. Herkesin hak, hukuk ve demokrasiden eÅŸit ÅŸekilde faydalanacağı, ekonomik krizin atlatılarak refahın herkes tarafından paylaşılacağı, içerde ve dışarda barış politikası sürdürüleceÄŸi, AB ile müzakerelere devam edileceÄŸi gibi genel söylemlerle çıkış yapması katılımcılar açısından daha mantıklı görünmektedir. Ä°slami kimliÄŸi öncelemeyen ama ondan kaçmayan bir profil, bu kimliÄŸi önceleyen çevreleri de zamanla ikna edecek gibi görünmektedir.