Sosyal Medya

Özel / Analiz Haber

Arap Birliği nasıl kuruldu misyonu ve üyeleri kimler?

26-04-2019 10:32

Arapça adı Câmiatü’d-düveli’l-Arabiyye’dir (İng. Arab League/League of Arab States). Birlik, bağımsızlıklarını henüz yeni kazanmış bulunan kurucu üyelerin İngiltere, İtalya ve Fransa gibi devletlerin sömürgeci siyasetlerini sürdürmeleri karşısında hürriyet ve hâkimiyetlerini korumak, siyasî, askerî, ekonomik ve sosyal güçlerini birleştirmek gayesiyle kurulmuştur. Birliğin amacı 25 Eylül 1944’te imzalanan İskenderiye Protokolü ile ortaya konulmuş ve 22 Mart 1945’te yirmi esas ve üç ek maddeden oluşan Arap Birliği Antlaşması imzalanmıştır. Daha sonra Libya (1953), Sudan (1956), Tunus ve Fas (1958), Küveyt (1961), Cezayir (1962), Güney Yemen (1967), Bahreyn, Uman, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri (1971), Moritanya (1973), Somali (1974), Filistin Kurtuluş Teşkilâtı (1976) ve Cibuti (1977) de birliğe katıldı. Bugün toplam üye sayısı yirmi birdir.



TeÅŸkilât genel kurul, dâimî komisyonlar, genel sekreterlik ve yan kuruluÅŸlardan oluÅŸmaktadır. Genel kurul birliÄŸin en yüksek organıdır. Görevi kararlar almak ve alınan kararların uygulanmasını denetlemektir. Ayrıca üyeler arasında veya üye devletler ile diÄŸer güçler arasında çıkan anlaÅŸmazlıklarda aracılık yapar. Üye devlet temsilcilerinden oluÅŸan genel kurul, mart ve eylül aylarında iki defa, olaÄŸan üstü durumlarda en az iki üyenin çaÄŸrısı üzerine gerektiÄŸi her zaman toplanır. Ä°ttifakla alınan kararlar bütün üye devletleri, çoÄŸunlukla alınan kararlar ise sadece kararı destekleyen ülkeleri baÄŸlar. Dâimî komisyonlar kendi uzmanlık alanlarında çalışırlar ve çalışmalarını genel kurula sunarlar. Genel sekreterlik idarî birimlerin kendisinde toplandığı yönetim merkezidir; ayrıca çeÅŸitli ülkelerde konsolosluk düzeyinde temsilcilikleri vardır. Genel sekreter beÅŸ yıl için üçte iki çoÄŸunlukla ve genel kurulca seçilir; kurulun aldığı kararları yürütmekle görevlidir. Yardımcılarını ve baÅŸ yöneticileri kendisi seçer. Sosyal, ekonomik, idarî, hukukî, siyasî, Filistin, enformasyon ve danışma alanlarında yardımcıları vardır. KuruluÅŸundan itibaren Kahire’de bulunan genel sekreterlik, Mısır’ın Ä°srail’le Camp David AntlaÅŸması’nı imzalaması üzerine 1979’da Tunus’a nakledildi ve Mısır’ın üyeliÄŸi askıya alındı. 23 Haziran 1989’da Fas’ın Kazablanka ÅŸehrinde toplanan Arap BirliÄŸi Zirvesi’ne resmen davet edilen Mısır, on yıl aradan sonra birliÄŸe yeniden döndü. 
 
Kendi alanında uzmanlaÅŸmış birçok özel kuruluÅŸ birliÄŸe baÄŸlı olarak çalışmakta ve dayanışmayı güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Deniz Taşımacılığı Akademisi (Abudabi), Sivil Havacılık Konseyi (Rabat), Arap BirliÄŸi EÄŸitim Kültür ve Bilim TeÅŸkilâtı* (ALECSO) (Tunus), Arap Tarımını GeliÅŸtirme TeÅŸkilâtı (Hartum), Arap Endüstrisini GeliÅŸtirme TeÅŸkilâtı (BaÄŸdat), Arapça Yazmalar Enstitüsü (Küveyt), Ä°darî Ä°limler TeÅŸkilâtı (Amman), Posta BirliÄŸi (Tunus), Radyo Televizyon BirliÄŸi (Tunus), Telgraf Telefon Radyo UlaÅŸtırma BirliÄŸi (BaÄŸdat), Arap Medeniyetini Ä°nceleme Enstitüsü (BaÄŸdat) bu kuruluÅŸlar arasında yer alır. BirliÄŸe üye ülkeler aynı zamanda bu kuruluÅŸların da üyeleridir. 
 
Birlik siyasî, iktisadî, sosyal ve kültürel sahalarda ve savunma alanında faaliyet göstermektedir. Ä°mzalanan ortak savunma antlaÅŸmasına göre, herhangi bir üye ülkeye veya bu ülkenin silâhlı kuvvetlerine yapılan silâhlı saldırı, diÄŸer ülkeler tarafından kendilerine yapılmış kabul edilmektedir. Siyasî alanda Libya, Fas, Cezayir, Tunus ve diÄŸer bazı Arap ülkelerinin bağımsızlığa kavuÅŸmasına katkıda bulunan birlik Filistin meselesine çözüm bulmak için de gayret göstermektedir. Buna karşılık BaÄŸdat Paktı’nın imzalanması (1955), BirleÅŸik Arap Cumhuriyeti’nin (Mısır-Suriye) kurulması gibi bazan üyeler arasında birleÅŸme teÅŸebbüsleri, bazan üye devletlerin kendi aralarında anlaÅŸmazlığa düÅŸmeleri, son olarak da Camp David AntlaÅŸması ve Mısır’ın Ä°srail’i tanıması, birliÄŸin tarihinde ciddi bunalımlara yol açtı. Arap-Ä°srail çatışması, Lübnan iç savaşı, Filistin KurtuluÅŸ TeÅŸkilâtı ile ilgili problemler, birliÄŸin üzerinde durduÄŸu baÅŸlıca konular arasında yer almaktadır. Her ne kadar siyasî ve askerî sahalarda bekleneni verememiÅŸ, genellikle dış dünyaya karşı tek bir tavır benimseyememiÅŸ, Ä°srail Devleti’nin kuruluÅŸunu ve geniÅŸlemesini engelleyememiÅŸ ve Filistin halkının vatansız kalıp dağılmasını önleyememiÅŸ ise de Arap devletlerinin bir birlik etrafında toplanmış olmaları, dünya siyasetinde Araplar’ın aleyhine olabilecek geliÅŸmeleri yavaÅŸlatıcı bir unsur olmuÅŸtur. Ayrıca dayanışmayı siyasî saha dışında güçlendiren çeÅŸitli kuruluÅŸlar kurup öÄŸretim üyesi, uzman eleman ve öÄŸrenci deÄŸiÅŸimini destekleyerek ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda baÅŸarılı çalışmalar ortaya koymuÅŸ, çok sayıda dergi, kitap vb. neÅŸretmiÅŸtir. 

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.