Pakistan Muhammed İkbal'i anıyor

Pakistan'ın milli ÅŸairi ve Ä°slam düÅŸünürü Muhammed Ä°kbal, bugün vefatının 81'inci yıl dönümünde anılıyor.

Hindistan'daki Müslümanların bağımsızlık mücadelesini ilk defa dile getiren ve Pakistan devletinin fikir babası olarak bilinen Ä°kbal, aynı zamanda Ä°slam dünyasında etkili bir ÅŸair ve düÅŸünür olarak tanınıyor. Pencap eyaletinin Sialkot kentinde 9 Kasım 1873'te doÄŸan Ä°kbal'in ilk eÄŸitimini, babası Nur Muhammed'den Kur'an-ı Kerim üzerine aldı.

Pakistan'da "Allame Ä°kbal" olarak bilinen ÅŸair medrese eÄŸitimini tamamladıktan sonra Pencap Üniversitesine girdi. Birincilikle mezun olduÄŸu 1899'dan sonra aynı üniversitede DoÄŸu Dilleri Fakültesi'nde eÄŸitim vermeye baÅŸlayan Ä°kbal'in ilk ÅŸiirleri de bu dönemde yayımlanmaya baÅŸladı.

Yüksek eÄŸitimine Ä°ngiltere'de devam eden Ä°kbal, 1905'te Cambridge Üniversitesinde felsefe ve iktisat eÄŸitimini tamamladıktan sonra bir dönem Londra'da yaÅŸadı. Burada Arapça ve Arap edebiyatı üzerine dersler verirken, Ä°slami konularda konferanslara konuÅŸmacı olarak katılmaya baÅŸlayan Ä°kbal, yine Ä°ngiltere'de hukuk okudu. Hukuk fakültesinden mezun olduktan sonra Almanya'ya giden Ä°kbal, Münih Üniversitesindeki felsefe doktorasını "Ä°slam öncesi ve Ä°slam sonrasında Ä°ran'da felsefi düÅŸünce" teziyle tamamladı. Doktora eÄŸitimini bitiren Ä°kbal, sonra tekrar Ä°ngiltere'ye dönüp Cambridge Üniversitesinde 35 yaşında profesör olarak Felsefe ve Ä°ngiliz Edebiyatı bölümlerinde eÄŸitim vermeye baÅŸladı.

Ä°kbal, 1908'de Britanya Hindistanı'na döndü. Mevlana, Friedrich Nietzsche, Henri Bergson ve Johann Wolfgang von Goethe gibi yazarlardan etkilenen Ä°kbal, ülkesinde avukatlık yaptığı sırada siyasete girdi. Bu dönemde Hindistan'daki Müslüman halkla ilgili yazdığı yazılarla Müslümanların Ä°ngiliz sömürgesine karşı baÅŸkaldırmalarında ve Pakistan fikrinin ortaya çıkmasında etkili oldu.

Ä°kbal, 1908'de ülkesine döndüÄŸünde Britanya Hindistanı'nda yaÅŸayan Müslümanlar hakkında yazdığı yazılar, ÅŸiirler ve yaptığı konuÅŸmalarından etkilenen halk tarafından karşılandı. Ä°ngiltere'deyken üyesi olduÄŸu Tüm Hindistan Müslüman Ligi'nin Pencap eyaleti örgütünde ülkesine döndükten sonra genel sekreter olarak görev yapan Ä°kbal, 1926'da Pencap Eyalet Meclisi üyesi oldu. Burada Müslüman Ligi içindeki Ä°ngiliz yanlısı gruba karşı daha sonra Pakistan'ın ilk cumhurbaÅŸkanı olacak Muhammed Ali Cinnah'ın yanında yer alan Ä°kbal, Cinnah'a yazdığı bir mektupta "Sen, Hindistan'da Müslümanlara liderlik edecek tek Müslümansın." ifadesini kullandı.

Ä°kbal, Cinnah'a yazdığı mektuplarda Hindistan'ın batısı ve doÄŸusunda Müslümanların söz sahibi olacağı ülkelerin kurulması fikrini de sıkça dile getirdiÄŸi için bugün Pakistan Hareketi'nin fikir babası olarak kabul ediliyor. Ä°kbal, ülkesinde siyaset yaparken özellikle Hindu yoÄŸunluklu federal ve yerel parlamentoyu eleÅŸtiriyor, Ä°ngiltere sömürgesi altında bulunan Hindistan'ın Birinci Dünya Savaşı'na asker göndermesine karşı çıkıyordu. Müslümanların etnik farklılıklarını bir kenara bırakarak birlikte çalışması gerektiÄŸine inanan Ä°kbal, bu dönemde Osmanlı Devleti'nin iÅŸgalden kurtarılması gerektiÄŸini vurgulayarak halkı Türklere yardım göndermek için örgütledi.

Hindistan'daki Müslüman halkı zor durumda olmalarına raÄŸmen örgütleyen ve yardım yapmalarını saÄŸlayan Ä°kbal, KurtuluÅŸ Savaşı yıllarında, Türk halkının milli mücadelesine destek vermek için düzenlenen etkinliklerde Pakistan halkından toplanan 1,5 milyon sterlinin Ankara hükümetine yollanmasını saÄŸladı.



İkbal'in "Müslüman Hint mücahitler" adıyla yazdığı ÅŸiirlerinin, Hindistan'daki Müslümanları hareketlendirerek Ä°ngilizlere baÅŸkaldırmalarında ve Pakistan'ın kuruluÅŸuna giden sürecin baÅŸlamasında büyük etkisi oldu. Bu yönüyle Ä°kbal, Ä°stiklal Marşı ÅŸairi Mehmet Akif Ersoy'a da benzetildi.

Halkı ve edebiyatı için yaptıklarıyla dünyanın her yerinde onurlandırılan Ä°kbal 1922'de Ä°ngiltere Kralı 5. George tarafından ÅŸövalye ilan edilerek "Sör" unvanını aldı.

Dünyanın birçok ülkesinde isminin verildiÄŸi meydanlar, caddeler ve parklar bulunan Ä°kbal, eserlerini büyük ölçüde Farsça yazdığı için Ä°ran'da da büyük ilgi gördü. 



Muhammed Ä°kbal, 1934'te kansere yakalandı. 1935-1937 yıllarında tedavi olan Ä°kbal'in gözleri de katarakt nedeniyle kapandı.

Ä°kbal, 21 Nisan 1938'de hayata gözlerini yumdu. 

ÖldüÄŸünde 61 yaşında olan Ä°kbal'in cenazesi 70 bin kiÅŸinin kıldığı cenaze namazının ardından Lahor Kalesi içinde bulunan PadiÅŸah Camisi yanına defnedildi.