Sosyal Medya

O fotoğrafın hikayesi, nasıl görüntülendi

11-04-2019 13:19

Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilim Vakfı öncülüğündeki astrofizikçiler dün Washington DC, Brüksel, Santiago, Şangay, Taipei ve Tokyo'da aynı anda gerçekleştirilen toplantılar ile ilk defa bir kara deliğin fotoğrafının çekildiğini kamuoyuna duyurdu.



Kara delikleri evrendeki en gizemli nesne olarak adlandıran Event Horizon Telescope (EHT) direktörü Sheperd Doeleman dün gerçekleÅŸen tarihi açıklamanın neden bir fotoÄŸraf karesinden çok daha fazla olduÄŸunu ÅŸu sözler ile özetledi: 
 
“Daha önce görünmez olarak kabul edilen kara deliÄŸi gördüÄŸümüzü açıklamaktan gurur duyuyorum.” 
 
Peki bir avuç bilim insanı varlığı teorik olarak kabul gören ancak pratikte kimsenin gözlemleyemediÄŸi kara delikleri nasıl buldu ve fotoÄŸrafladı. BaÅŸka bir deyiÅŸle biIlim insanları görünmezi nasıl gördü? 
 
Kara deliklerin çekim gücü o kadar fazladır ki ışığı bile içine çeker. Bu da kara deliklerin saptanmasını ve fotoÄŸraflanmasını neredeyse imkansız hale getirir. 
 
Ancak kara delikler ‘event horizon’ (olay ufku) olarak adlandırılan ÅŸeye sahiptir. Olay ufku dönüÅŸü olmayan bir noktayı belirleyen bir sınır olarak adlandırılmaktadır.
 
Zira bu eÅŸiÄŸi geçen ışık ve madde kara delikten kaçamaz, ancak uzay ufku olay ufkunda parlayan bir çember oluÅŸturacak ÅŸekilde eÄŸilme meydana gelir. 
 
Ä°ÅŸte dün yayınlanan fotoÄŸrafta kara deliÄŸin "olay ufku" olarak adlandırılan, kütle çekiminin en güçlü olduÄŸu eÅŸik bölgesi görülebiliyor.
 
Yani kısacası Event Horizon Telescope’un yakaladığı ÅŸey, nesnenin bir tür siluetidir. 
 
Gezegenimizden 53 milyon ışık yılı, 520,000,000,000,000,000,000 kilometre uzaktaki BaÅŸak (Virgo) takım yıldızındaki M87 Galaksi'sinin merkezindeki süper kütleli kara deliÄŸin fotoÄŸrafını çekmek için dünyanın farklı bölgelerinde yer alan 13 teleskop kullanıldı. 
 
Yaklaşık 200 kiÅŸiden oluÅŸan bir bilim ekibi, bu 13 teleskobu M87 galaksisi yönüne çevirip 10 gün boyunca kara deliÄŸi saptayabilmek umudu ile merkezini gözledi. 
 
10 günün sonunda elde edilen veriler o denli büyüktü ki bunu internet üzerinden göndermek neredeyse imkansıza yakındı. Bu nedenle 13 teleskobun elde ettiÄŸi veriler yüzlerce sabit sürücüde depolanıp Boston ve Bonn'daki iÅŸlem merkezlerine aktarıldı ve ortaya bu ikonik kare çıktı. 
 
Sadece 8 radyo teleskobunu kullanarak Ä°stanbul’da bir kafede otururken Pekin’e baksaydınız Çin’in baÅŸkentinde elinde akıllı telefonu ile bir ÅŸeyler okuyan sıradan birinin ekranındaki harfleri tek tek seçebilirdiniz. 
 
BU FOTOÄžRAF NEDEN BU KADAR ÖNEMLÄ°?  
 
EHT tarafından söz konusu karenin çekilmesi Albert Enstein'ın yirminci yüzyılın başında Genel Görelilik Kuramı (Ä°zafiyet teorisi) baÄŸlamında var olduÄŸunu öne sürdüÄŸü kara delikler konusunda yapılan ilk doÄŸrudan gözlem. 
 
BaÅŸka bir deyiÅŸle 103 yıl önce, 1916 yılında Einstein tarafından yayımlanan kütle çekimi geometrik kuramı ilk defa bilim dünyası tarafından gözlemlenebildi ve Einstein’ın kuramı tek bir fotoÄŸraf ile teori olmaktan bir adım daha ileriye gitmiÅŸ oldu ve ilk büyük testini geçti. 
 
EÄŸer elde edilen görüntü Einstein’ın teorisine uymasaydı ve gölge küresel olmasaydı, bu Einstein’ın teorisinin doÄŸru olmadığı anlamına gelirdi. 
 
Einstein’ın teorisi daha önce bir kara deliÄŸi fotoÄŸraflama ile kıyaslandığında mikro sayılacak düzeyde test edilmiÅŸ ve baÅŸarıya ulaÅŸmıştı. 
 
EHT ise Ä°zafiyet Teorisi’nin bugüne kadar tabi tutulduÄŸu en büyük sınavdı ve 103 yıl önce kaleme alınan teori hala uzayı anlayabilmek için en iyi referans kaynaklarından birisi olduÄŸunu kanıtlamış oldu. 
 
UZAY ARAÅžTIRMALARINI NASIL ETKÄ°LEYECEK?  
 
Bu sorunun cevabını vermek için henüz oldukça erken. KuÅŸkusuz EHT’nin bu keÅŸfi önümüzdeki dönemde sayısız astrofiziksel ve kozmolojik incelemeleri etkileyecektir. 

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.