Sosyal Medya

Özel / Analiz Haber

Menderes'in Allah bana bir daha böyle bir seçim yaşatmasın dediği 1957 Seçimleri

10-04-2019 14:19

1950 ve 54 seçimlerinden büyük bir zaferle çıkan Demokrat Parti 1957'de oylarını düşürse de tek başına iktidar olmayı başarmıştı. Bu sonuç aynı zamanda Adnan Menderes ve partisinin de sonunu getirdi. Sandığa söz geçiremeyen CHP asker, basın ve üniversiteleri de arkasına alarak 27 Mayıs'ın zeminini hazırladı.



Türk siyasi hayatının en önemli figürlerinden birisi olan Demokrat Parti 1950 seçimlerinde “Yeter Söz Milletindir" diyerek yeni bir döneme imza atmıştı. Yüzde 58 oy alarak ikinci kez iktidar olan DP, Türkiye'ye yeni bir hareket katarak, tarımsal üretimi artırmış, hızlı büyüme ve gelir artışı saÄŸlanmış, dış politikada aktif bir konuma gelinmiÅŸti. 1957 seçiminin önemli bir özelliÄŸi Türkiye'nin ilk erken seçimi olmasıdır.
 
DP'ye karşı ittifak
Seçim kampanyası sırasında düzenlenen mitingler önceki seçimlerle kıyaslanmayacak kadar görkemliydi. Yüzbinleri aÅŸan kalabalıkların katıldığı mitingler hep akılda kaldı. Hem iktidar, hem de muhalefet çok büyük kalabalıkları kolayca toplayabilmesi Türk siyasetinde bir gerçeÄŸi ortaya çıkaracaktı: Çok kalabalık, çok oy anlamına gelmiyordu.
 
1956 Nisan'ında Gaziantep mitingi ile yeni bir strateji ortaya koyan Menderes'in CHP ile basını eleÅŸtirmesinin ardından, 1950'ye kadar DP'ye destek veren gazetelerin büyük çoÄŸunluÄŸu muhalefetin sesi olmuÅŸtu. Seçim tarihinin 27 Ekim 1957 olarak belirlenmesi ile Menderes'e karşı birleÅŸen CHP, HP ve CMP liderleri Ä°nönü'nün Heybeliada'daki evinde on gün içinde yedi toplantı yapmıştı. DP karşıtı ittifak, yayınladıkları bildiride; Parlamento'nun kurucular meclisi olarak çalışması, altı ay içinde rejimin temellerini kurması ve iÅŸçiye grev hakkının verilmesi talepleri yer aldı.
 
'Nurlu ufuklara doÄŸru'
Ä°ktidar partisi DP, seçim kampanyasını bütünüyle ekonomik kalkınma teması üzerine kurdu. Büyük kentlerde baÅŸlatmış olduÄŸu “imar hamlesi” propagandasının temelini oluÅŸturduÄŸu DP’nin tek rakibi durumunda olan CHP ise, tarafsız ve demokratik bir yönetim vaadinde bulunmuÅŸtu. Seçim kampanyasında köylerin refahı ve sanayideki kalkınmaya dikkat çeken DP özellikle Ä°nönü'yü eleÅŸtirerek nispi temsil sisteminin ülke için zararlı olacağının propagandasını yaptı. DP'nin seçim sloganı 'Nurlu ufuklara doÄŸru' idi.
 
CHP ise seçim bildirgesindeki hukuk devleti düzenini kurmak, bağımsız mahkeme, tarafsız radyo, nispi temsil usulü, Anayasa Mahkemesi, sendika hakkı konularını meydanlarda dile getiriyordu.
 
CHP kampanyasında sloganlarda da ifadesini bulan “Partizan idareye son”, “Hukuk devleti düzenini kurmak”, “Bağımsız mahkeme, hakim güvencesi”, “Tarafsız radyo”, “Memurlara grev hakkı”, “Seçimlerde nispi temsil usulü” gibi vaatleri öne çıkardı.
 
CHP'den seçimlere itiraz
27 Ekim günü yapılan seçimleri DP kazanıp tekrar iktidar olsa da önemli bir oy kaybına uÄŸramıştı. Katılım
 
oranının önceki yıllara göre daha düÅŸük olduÄŸu seçimler sonucunda DP'nin oyu yüzde 47'ye gerilemiÅŸ ve 424 sandalyeye sahip olmuÅŸtu. CHP'den 178, CMP'den 4, HP'den 4 milletvekili meclise girmiÅŸti.
 
Hürriyet gazetesinin seçim sonuçlarına yapılan itirazlarla ilgili manÅŸet haberi. 
Hürriyet gazetesinin seçim sonuçlarına yapılan itirazlarla ilgili manÅŸet haberi.
Seçim sonuçları ˙İstanbul’da büyük tartışmalara neden olur. Oyların sayımı esnasında olaylar çıkar. BeyoÄŸlu’nda mühürsüz oy torbaları itirazlara yol açar. Bazı sandıklarda oy verme gece yarısına dek sürdüÄŸü halde, radyonun kesin sonucu çok önceden ilan ettiÄŸi basına yansır. CHP, seçimler esnasında kanunsuz müdahalelerin yapıldığı ve sayım devam ederken seçim sonuçlarının açıklandığı gerekçesiyle, baÅŸka illerle birlikte, Ä°stanbul seçimlerine de itiraz eder.
 
Oy sayımı yapan görevliler.
Ä°l Seçim Kurulları, CHP’nin itirazını Bilecik ve Diyarbakır’da kabul, ˙İstanbul’da reddeder. Saatlerce devam eden görüÅŸmelerin ardından CHP teÅŸkilatının Ä°stanbul seçimlerinin “muallel” olduÄŸu yolundaki itirazı üçe karsı sekiz oyla geri çevrilir. CHP’nin 15 maddede toplanan itirazının ilk sekiz maddesi incelenmeden, geri kalan yedi maddesi de, incelendiÄŸi halde seçimin iptali ve yenilenmesi için yeter görülmediÄŸi için kabul görmez.
 
2 Kasım'da CumhurbaÅŸkanlığına Celal Bayar, TBMM BaÅŸkanlığına da Refik Koraltan seçilmiÅŸti. Bayar'dan beÅŸinci defa hükümeti kurma görevini alan Adnan Menderes yeni kabineyi 25 Kasım'da ilan ederken, hükümet 133 ret, 403 kabul ile güvenoyu almıştı.
 
Ä°ki parti arasındaki keskin çizgi
CHP muhalefette kalmış olmasına raÄŸmen diÄŸer dönemlere göre Meclis'te daha güçlü bir konum elde etmiÅŸti. CHP'nin 'cahil halkın' DP tarafından kandırıldığını beyan etmesi iki partinin arasına keskin ve giderek sertleÅŸen bir çizgi çekiyordu. CHP'nin ordu, basın ve üniversiteleri arkasına almasına karşın DP hala geniÅŸ bir halk kitlesinin desteÄŸine sahipti. Fakat, Ä°smet Ä°nönü CHP'sinin arkasına aldığı “erk gücü" demokrasiye ilk darbenin de ayak sesleri olarak yankılanıyordu.

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.