Hayrettin Karaman / Vehbe Zuhaylî’nin kılavuzu

Bugün iki yaÅŸ büyüÄŸüm ve ilim dalında ÅŸerikim olan, birkaç ilmî toplantıda beraber olup tanıştığım Suriyeli bir alimden ve onun, ilim ve kulluk yolculuÄŸuna dair önemli tavsiyelerinden söz edeceÄŸim: Merhum Vehbe Mustafa Zuhaylî.

Kısaca hayat hikayesi ÅŸöyle:

Åžam’ın kırsal kesiminde Kalamun beldesine baÄŸlı Deyr Atiyye’de 1932’de, takva sahibi bir ailenin çocuÄŸu olarak dünyaya geldi. Ticaret ve ziraatla uÄŸraÅŸan babasından Kur’an-ı Kerimi ezberledi. 1946 da Åžam’a geldi, burada liseyi ve birincilikle Åžeriat Fakültesini bitirdi. Åžam’daki eÄŸitimini tamamladıktan sonra Mısır’a giderek, el-Ezher Üniversitesinde Åžeriat Fakültesi, Edebiyat Fakültesi, Arap Dili ve Edebiyatı bölümlerini, Ayn-Åžems Üniversitesi’nde ise Hukuk Fakültesini bitirdi. Suud, Sudan gibi birçok Arap ülkelerinde birçok üniversitede dersler ve seminerler verdi. Yaklaşık 47 ayrı eseri bulunan Üstad’ın kitaplarının çoÄŸu Türkçe ve Ä°ngilizceye tercüme edilmiÅŸtir.

Zuhaylî 8 AÄŸustos 2015’te, 83 yaşında Hakk’ın rahmetine kavuÅŸtu.

Bir siteye onun hakkındaki dedikodular sorulmuÅŸtu, sitede ÅŸu cevap verilmiÅŸti (özetliyorum):

Vehbe Zuhaylî, Ehl-i sünnet alimlerindendir. Zuhaylî için ileri geri konuÅŸanlar, sadece bir taassup içinde çırpınan kimselerdir. Her alimin yanlışları olduÄŸu gibi Zuhayli’nin de bazı yanlışları olabilir. Bu husus onun ilmî kimliÄŸini küçük düÅŸürmez.

Zuhaylî, el-Fıkhu’l-Ä°slamî adlı eserinin birinci cildinde -özet olarak tercümesini aldığım- ÅŸu ifadelere yer vermiÅŸtir.

“Bu kitabımız sadece bir mezhebin görüÅŸlerini aktaran bir eser deÄŸildir. Bilakis, dört mezhebin (Hanefî, Malikî, Åžafii ve Hanbelî) görüÅŸlerini karşılaÅŸtırmalı olarak inceleyip veren bir fıkıh kitabıdır. Bazen de diÄŸer mezeheplerin görüÅŸleriyle bu karşılaÅŸtırmayı yapar. Mezhepler arasında karşılaÅŸtırma yaparken her mezhebin en muteber kaynaklarına müracaat edilmiÅŸtir...” (el-Fukhu’l-islamî, 1/9)

Bizim bu yazıda aktarmak istediÄŸimiz manifesto nitelikli sözlerine gelince:

“Çeyrek asırdan fazla çeÅŸitli üniversitelerde, Ä°slam Hukuku, Hadis, Tefsir ve diÄŸer konularda kitap yazmak ve okumakla meÅŸgul olduktan sonra birikim ve tecrübeme dayanarak ÅŸunu söyleyebilirim:

“Kur’ansız inanç (akide) sahih olamaz ve insan ruhunda onun manalarını aydınlatamaz, Müslümanın ahlakı Kur’an’ı anlamadıkça düzelmez, Kur’an’dan sonra ancak Peygamberimizin hadisi ve onun feyiz fışkıran ruhaniyyeti ile insanın nefsi yumuÅŸar ve incelir, Müslümanın yapıp ettikleri ancak fıkıhta ortaya konmuÅŸ bulunan hükümler ve kurallara uyarsa sahih olur, ÅŸeriatın hüküm ve kuralarının bir sisteme oturtulması ve akıl ile anlayışın hatadan korunması ise ancak fıkıh usulü ile gerçekleÅŸir”.

“Åžu anda dünyanın her yerindeki yöneten ve yönetilen Müslümanlara verecek ÅŸu hadis-i ÅŸeriften daha hayırlı bir hediye bulamıyorum”:

“Allah Teâlâ’nın mübarek Kitabı, onda öncekilerden bilgiler, sonrakilerden haberler ve önünüzdeki soruların çözümleri vardır. O ÅŸaka deÄŸil, ciddîdir, sözü bitirir. Onu terk eden zorbanın Allah burnunu yere sürter, doÄŸruyu ondan baÅŸka yerde arayanı Allah saptırır. O Allah’ın saÄŸlam ipidir, aydınlatan ışığıdır, hikmet dolu uyarıdır, dosdoÄŸru yoldur. Arzular ona uyarsa yoldan çıkmaz, diller dolaÅŸmaz, görüÅŸler çoÄŸalıp çatışmaz. Alimler ona doyamazlar, takvâ sahibi kullar ondan usanmazlar. Çok kullanmakla (tekrar ile) eskimez, insanı hayran bırakan tarafları tükenmez, eÅŸi bulunmayan manaları son bulmaz. Cinler bile onu dinlediklerinde ÅŸunu demekten kendilerini alamadılar: ‘Bizi ÅŸaÅŸkına çeviren bir okuma (Kur’an) dinlediK!’ . Ondaki bilgiye sahip olan öne geçer, ondakini söyleyen doÄŸru söyler, onunla hükmeden adaletle hükmetmiÅŸ olur, onu uygulayan ödülü/sevabı hak eder, ona çağıran dosdoÄŸru yolu göstermiÅŸ olur”.

Ben de diyorum ki:

Bu ümmet Kur’an’ı ve Peygamberimizi rehber edindiÄŸi ve alimlerini dinlediÄŸi müddetçe düÅŸse de kalkar, doÄŸru düÅŸünür, doÄŸru bakar ve doÄŸru yapar. Ümitsizlik müminin kârı deÄŸildir.

Not:

“Akparti’nin oylarını çaldılar” baÅŸlıklı ve altında benim adım yazılı olup sosyal medyada dolaÅŸan yazı benim yazım deÄŸildir.