Sosyal Medya

Güncel

Beşir Ayvazoğlu / Bolayır’da iki türbe

24-03-2019 06:20

BeÅŸir AyvazoÄŸlu - Karar


Geçen hafta 18 Mart zaferi vesilesiyle düzenlenen bir programa katılmak üzere Çanakkale’ye giderken dostlarımla birlikte Bolayır’a da uÄŸradım, Rumeli Fâtihi Süleyman PaÅŸa ve Namık Kemal türbelerini ziyaret ederek ruhlarına birer Fatiha okudum. 
 
Gelibolu yarımadasına geçmeyi baÅŸararak ilk fetih hareketlerini gerçekleÅŸtirdiÄŸi için “Rumeli Fâtihi” olarak tanınan Süleyman PaÅŸa, Orhan Gazi’nin büyük oÄŸluydu ve Osmanlı kaynaklarına göre, Bolayır’la Seyitgazi arasında av peÅŸinde koÅŸarken kapaklanan atının altında kalarak ölmüÅŸ (1357), haberi alır almaz Bolayır’a gelen babası tarafından buraya gömdürülerek üzerine bir türbe yaptırılmıştı.
 
***
 
Ali Ekrem Bolayır, babası Namık Kemal’in Gelibolu mutasarrıflığı sırasında Ebüzziya Tevfik’le birlikte Bolayır’a gelip çok sevdiÄŸi Süleyman PaÅŸa’nın türbesini ziyaret ettiÄŸini ve “ÖldüÄŸüm zaman beni buraya gömseler!” dediÄŸini söyler. Namık Kemal bir süre sonra Sakız’da vefat edince Ebüzziya onun vasiyet mahiyetindeki bu sözünü hatırlayarak Sultan II. Abdülhamid’e bildirmiÅŸ, padiÅŸah da bu müzmin muhalifinin Sakız’da defnedildiÄŸi yerden alınarak Bolayır’a getirilmesini ve Süleyman PaÅŸa’nın yanı başına defnedilmesini irade etmiÅŸtir.
 
Åžaşırtıcı olan, bu türbenin projesinin amatör bir ressam ve mimar olan Tevfik Fikret tarafından yapılmasıdır. Altı mermer sütun üzerine yerleÅŸtirilmiÅŸ küçük bir kubbe, sütunlar arasında demir ÅŸebekeler, mermerden yapılmış ve üzerine bir puÅŸide oyulmuÅŸ sanatkârane bir sanduka...
 
Kubbesi ve sütunları muhtemelen 1894 depreminde yıkılan Namık Kemal türbesi, müttefiklerin Süleyman PaÅŸa türbesini hedef alarak yaptıkları bombardımanda da epeyi zarar görmüÅŸtü.
 
 
 
***
 
Müttefikler, muazzam donanmalarıyla Çanakkale’ye saldırdıklarında Süleyman PaÅŸa türbesini özel olarak hedef almışlardır. Bu savaÅŸ, aynı zamanda bir semboller savaşıydı. Harp Mecmuası’nın Åžubat 1331 tarihli 5. sayısında Süleyman PaÅŸa türbesi ve camiinin düÅŸman gülleleriyle tahrip edilmiÅŸ halini gösteren fotoÄŸraflar vardır. Bu sebeple Çanakkale’ye sevk edilen askerler mutlaka Bolayır’a uÄŸrar, iki türbeyi de ziyaret ederek vatan topraklarını kanlarının son damlasına kadar savunma ve intikam sözü verir, hatta bu sözlerini Süleyman PaÅŸa’nın ve Namık Kemal’in mermer lâhitlerine yazarlardı.
 
1915 Temmuz’unda, izlenimlerini yazsınlar diye Arıburnu ve Seddülbahir cephelerini ziyaret etmeleri saÄŸlanan ÅŸair ve yazarlar da bu iki türbeyi ziyaret etmiÅŸlerdi. Heyette yer alan Hamdullah Suphi Tanıröver’in Ä°kdam gazetesinde bu ziyaret hakkında yazdığı notlarda ÅŸöyle bir cümle vardır: “Bizden evvel geçen asker ziyaretçiler lâhitlerin mermerleri üstüne kendi kalemlerile ‘Ä°ntikamınızı alacağız, sevgili ÅŸehzademiz, sevgili babamız!’ diye yazmışlardı.” Aynı geziyle ilgili izlenimlerini Turan gazetesinde yazan Ali Canib Yöntem de Namık Kemal’in kabrinin mermerlerine oradan geçen neferlerin yazdıklarından iki örneÄŸi nakletmiÅŸtir. Biri Menemenli Hüseyin isminde bir nefere ait: “Ey Türk ÅŸairi, senin ve memleketinin intikamını almaya gidiyoruz!” DiÄŸerini ise Kastamonulu Hâfız Mehmed yazmış: “Hürriyet ÅŸehidi Namık Kemal’in mezarında zafer için yemin ediyorum.”
 
AÅŸağı yukarı aynı tarihlerde cepheye intikal eden ve bir ay sonra ÅŸehit düÅŸen Mülâzım-ı sani Ä°brahim Naci Bey’in günlüÄŸüne yazdığı 1 Haziran 1915 tarihli notlarındaki ÅŸu cümleler daha dikkat çekicidir: “Süleyman PaÅŸa ve Kemal Bey’in mübarek kabirlerinin bulunduÄŸu bu yerin kudsiyeti ne kadar büyüktü. Sonra vaktiyle Türk kahramanlığı, büyüklüÄŸü ile titreyen bu yerler ÅŸimdi ne felâketler ne küçük düÅŸürücü hadiseler yaÅŸamıştı. Cesaret ve adaletleriyle ÅŸan veren ecdadımızın haÅŸmetiyle dolu bu topraklar daha dün Bulgarların uÄŸursuz ve kirli ayaklarıyla ne kadar çiÄŸnenmiÅŸ, kim bilir ne kadar aÄŸlamıştı.”
 
***
 
Bolayır’daki türbeleri ziyaret ederken bütün bunları düÅŸündüm. Bana sorarsanız, bu türbeler, taşıdıkları sembolik anlama yaraşır bir özen ve dikkatle korunmuyor. Hele çevresinin görüntüsü hiç hoÅŸ deÄŸil. Gözlerinizi çirkin yapılaÅŸmadan hemen kaçırıp muhteÅŸem Saroz Körfezi’nde dinlendirmek ihtiyacı hissediyorsunuz. Süleyman PaÅŸa Türbesi çok kötü restore edilmiÅŸ. Eski fotoÄŸraflarda türbenin bitiÅŸiÄŸinde küçük bir cami görünüyor. Müttefik bombardımanında bu camiin minaresinin gövdesinde de derin bir yara açılmıştı.
 
Namık Kemal’in türbesinin mermer sütunları da arka tarafta boylu boyunca yatıyor. Bu türbenin eski fotoÄŸraflarından hareketle ayaÄŸa kaldırılması çok mu zordur? Çanakkale SavaÅŸları Gelibolu Tarihi Alan BaÅŸkanlığı’nın Bolayır’la özel olarak ilgilgilenmesi gerektiÄŸine inanıyorum.
.

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.