Nihai anlaşmanın olası sonucu: Kosova-Sırbistan sınırı değişecek

Uzun yıllardan bu yana devam eden Kosova sorunu, 2008 yılında Kosova'nın bağımsızlığını ilan etmesiyle yeni bir döneme girdi. Sırbistan'ın Kosova'nın bağımsızlık ilanını Uluslararası Adalet Divanı'na taşımasıyla birlikte, mahkemenin karar süreci beklendi. 2010 yılında mahkemenin Kosova lehine karar vermesiyle beraber bu süreç kapandı.

8 SENE ÖNCE MÜZAKERE MASASINA OTURULDU

2011 yılında Kosova ile Sırbistan arasındaki anlaÅŸmamazlıkları sonlandırmak ve nihai çözüm bulmak hedefiyle AB aracılığında müzakereler baÅŸladı. 2011 yılında baÅŸlayan müzakerelerin ilk konuları, teknik konulardı. Bu müzakereler zor geçse de görece olarak siyasi konulardan daha kolaydı. 2014 yılında siyasi konuların müzakere edilmeye baÅŸlanmasıyla birlikte iki taraf için de zorlu bir dönem baÅŸladı.

"SIRP BELEDÄ°YELER BÄ°RLİĞİ" MÜZAKERELERÄ° ÇIKMAZA SOKTU

Özellikle 2015 yılında Kosova içerisinde bir "Sırp Belediyeler BirliÄŸi" kurulması anlaÅŸmasının imzalanmasıyla beraber müzakereler çıkmaz yola girmeye baÅŸladı. Çünkü Sırp Belediyeler BirliÄŸi anlaÅŸmasını Kosova muhalefeti anayasa mahkemesine taşıdı ve anayasa mahkemesi bu anlaÅŸmanın Kosova anayasasına aykırı olduÄŸuna karar verdi.Birinci olarak anayasa mahkemesi kararı 'aykırı' bulunurken, diÄŸer taraftan Sırbistan, Sırp Belediyeler BirliÄŸi'nin yürütme yetkisinin de olması gerektiÄŸi konusunda ayak diretmeye baÅŸladı. Bütün bu durumlar müzakere sürecini çıkmaza soktu.

KOSOVA'DAN VERGÄ° HAMLESÄ°

Sırp Belediyeler BirliÄŸi kurulmasının yolu kapanırken, bu sefer Kosova'nın Sırbistan ve Bosna Hersek mallarına yüzde 100 vergi getirme kararı müzakere sürecini tamamen durdurdu. Sırbistan vergiler kaldırılmadığı müddetçe müzakere masasına oturmayacağını ve bunun için uluslararası toplumun Kosova hükümetine baskı yapması gerektiÄŸini açıkladı. ABD, AB, Kosova hükümeti ve Kosova cumhurbaÅŸkanının vergileri kaldırması gerektiÄŸi çaÄŸrısına raÄŸmen BaÅŸbakan RamuÅŸ Haradinay geri adım atmadı. Peki Haradinay bütün bu baskılara dayanabilecek güçte mi? Kesinlikle hayır! Ancak mevcut konjonktürde hem Sırbistan halkının hem de Kosova halkının yapılacak nihai anlaÅŸma için hazırlanması gerekiyor, ÅŸimdi yapılan da bu amaca matuf.



TAVÄ°ZLER VERÄ°LEBÄ°LÄ°R, SINIR DÄžEÄ°ÅžEBÄ°LÄ°R

Birkaç ay önce Kosova CumhurbaÅŸkanı HaÅŸim Taçi ve Sırbistan CumhurbaÅŸkanı Aleksandar Vucic'in görüÅŸmesinden sonra Kosova CumhurbaÅŸkanı yaptığı basın toplantısında, nihai anlaÅŸmanın çok zor olacağını ve tavizler verilmesi gerektiÄŸini ve sınırların da deÄŸiÅŸebileceÄŸini üstü kapalı olarak söyledi, ancak bunun nasıl olacağı konusunda detay vermedi. Bunun üzerine yapılan tartışmalarda anlaÅŸmanın hangi ÅŸartlarda yapılabileceÄŸine yönelik detaylar satır aralarında verilmeye baÅŸlandı ve bu satır araları gün geçtikçe daha da netleÅŸmeye baÅŸladı.

Nitekim hem Kosova CumhurbaÅŸkanı Taçi'nin hem de Sırbistan CumhurbaÅŸkanı Vucic halka hitaben yaptıkları konuÅŸmalarda "nihai anlaÅŸmanın çok zor olacağı", "bazı tavizlere hazırlıklı olunması gerektiÄŸi", "uluslararası toplumun desteÄŸinin kaybedilebileceÄŸi" gibi cümleler sarfetmeleri dikkat çekiyor.

SIRP BELEDÄ°YELER BÄ°RLİĞİ'NÄ° EN ÇOK ALMANYA Ä°STÄ°YOR

Gelinen aÅŸamada Sırp Belediyeler BirliÄŸi kurulması artık imkansız hale geldi. Bu projeyi hayata geçirmek için en büyük çabayı Almanya gösterdi. Almanya 2015'te baÅŸlattığı Berlin Süreciyle Balkanlarda ya da yeni kullanımıyla GüneydoÄŸu Avrupa'daki mevcut sorunlarını çözmek için elini taşın altına koydu. Ancak bu adımın tamamen ABD adına yapıldığı söylenebilir. Fakat Kosova-KaradaÄŸ sınır anlaÅŸmasının uzaması ve Sırp Belediyeler BirliÄŸi'nin kurulamaması nedeniyle bu sefer ABD doÄŸrudan olaylara müdahale etmiÅŸ ve Almanya'yı pas geçmiÅŸtir.

ARTIK ÇOK AÇIK: SINIRLAR DEĞİŞECEK

Artık neredeyse kesin olan durum ÅŸu ki, anlaÅŸmanın sonunda sınırların hafifçe deÄŸiÅŸeceÄŸidir. Bu planın, Belgrad'daki Açık Toplum Enstitüsü'nün yayınladığı raporda belirlenen doÄŸrultuda ilerlediÄŸi söylenebilir.

HANGÄ° BÖLGELER SIRBÄ°STAN'A, HANGÄ°LERÄ° KOSOVA'YA BAÄžLANACAK BAÄžLANACAK?

Bu plana göre Kosova'nın kuzeyinde bulunan ve tamamı Sırp nüfusundan oluÅŸan Zveçan, Zubin Potok ve Leposaviç belediyeleri Sırbistan'a baÄŸlanacak ve Sırbistan'ın içinde kalmış ve Kosova ile sınır olan, nüfusu tamamen Arnavut 13 köy Kosova'ya baÄŸlanacaktır.

KAYIPLAR ve KAZANIMLAR

Burada Kosova yüzde 4,4 oranında toprak kaybedecek ancak 80 bin kiÅŸilik nüfusu bünyesine katacak. Tam o bölgede bulunan Trepça maden ocağı ve Uyman gölüne ise özel bir statü verilecek ve uluslararası ÅŸirketler tarafından yönetilecek. Ayrıca anlaÅŸma kapsamında Kosova Sırbistan tarafından tanınacak ve BM üyesi olacaktır.

RUSYA'NIN TUTUMU ÖNEMLÄ°

Bu noktada Rusya'nın da onayı alınması gerekiyor. Rus lider Vladimir Putin'in "Ä°ki tarafın anlaÅŸması halinde biz de kabul ederiz" beyanlarının ardından, ilk defa birkaç ay önce Fransa'da Putin ve Taçi bir araya geldiler. Bu görüÅŸme her ne kadar sembolik olsa da iki liderin birlikte fotoÄŸraf vermesi önemli bir mesajdı.

KOSOVA'DAKÄ° NORMALLEÅžME NATO Ä°ÇÄ°N ÖNEMLÄ°

Nihai anlaÅŸmanın her halükarda zor ve sancılı olacağı kesin. Ä°ki taraf da anlaÅŸmadan memnun olmayacak ancak NATO'nun Balkanlar'daki geniÅŸlemesini tamamlaması için Kosova'nın uluslararası ortamda tanınması gerekiyor. KaradaÄŸ'ın NATO'ya alınması ve bir deniz üssü kurulması, Arnavutluk'un NATO üyesi olması ve bir hava üssü kurulması, Yunanistan ve Makedonya'nın anlaÅŸması ve hemen ardından Makedonya'nın NATO'ya alınması aynı sürecin halkaları olarak deÄŸerlendirilebilir. NATO'nun Kosova'daki varlığına ve ABD'nin bölgedeki büyük üssüne raÄŸmen NATO üyelerinin bazılarının Kosova'yı devlet olarak tanımamasından dolayı, ittifak, kurum olarak Kosova'yı devlet olarak tanımıyor. Dolayısıyla Kosova'nın Sırbistan tarafından tanınması, hem AB hem de NATO ülkelerinin Kosova'yı tanımasının yolunu açacak.

PARLAMENTONUN ONAYLAMASI ÅžART

Her ne kadar bu anlaÅŸmanın gecikmiÅŸ olduÄŸu ve bir an önce yapılması gerektiÄŸi söylense de hiç kimse bunun, mevcut ÅŸartlarda nasıl olacağını tahmin edemiyor. AB, parlamento seçimlerinden önce bu sürecin bir an önce tamamlanması gerektiÄŸini zira yeni seçimlerle ÅŸartların deÄŸiÅŸebileceÄŸini belirtirken, ABD'de aynı ÅŸekilde bir an önce müzakerelerin sonuçlandırılması çaÄŸrısında bulunuyor. Öte yandan nihai anlaÅŸmanın daha önce Brüksel'de imzalanması beklenirken, artık Washington'da imzalanacağı kesinlik kazanmış durumda.

Nihai anlaÅŸmanın yürürlüÄŸe girmesi için parlamentoların da onayı gerekiyor. Kosova siyaseti açısından bakıldığında mevcut hükümetin nihai anlaÅŸmaya kadar göreve devam edeceÄŸi, anlaÅŸmanın onaylanması sürecinde ise BaÅŸbakanın partisi olan Kosova'nın GeleceÄŸi Ä°çin Ä°ttifak (AAK) ve Kendin Karar Al Hareketi (Vetevendosje) partilerinin hariç geniÅŸ katılımlı bir hükümet kurulacağı ve bu hükümetin tek bir görevi olacağı konusu yavaÅŸ yavaÅŸ netlik kazanıyor. Bu hükümetin tek bir görevi olacak: AnlaÅŸmanın onaylanması ve seçimlere gidilmesi. Zira bu denli ciddi sonuçları olacak bir kararı ancak geniÅŸ katılımlı bir hükümetin alabileceÄŸi öngörülüyor.