Sosyal Medya

Kürsü

Mehmet Ocaktan- Tarihimizdeki ‘biat’ kampanyasını sorgulamadan...

11-03-2019 07:33

Mehmet Ocaktan- Karar


Genel olarak Ä°slam toplumlarının tarihsel tecrübesi üzerinden deÄŸerlendirme yapıldığında eleÅŸtirel düÅŸüncenin geliÅŸmediÄŸi yönündeki kanaatin güçlü olduÄŸunu görürüz. Hz. Peygamberin vefatından sonra ortaya çıkan iktidar mücadelelerinde yaÅŸananlar bu kanaati daha da güçlendirmiÅŸtir. Özellikle hadislerin toplanması sürecinde, taraflar sıhhati tartışmalı pek çok hadis üzerinden iktidar mücadelesi vermeyi tercih etmiÅŸlerdir.
 
Maalesef Ä°slam toplumunda Hz. Osman’ın ÅŸehit edilmesiyle baÅŸlayan kırılma, sadece Müslümanlar arasındaki kavgayı derinleÅŸtirmekle kalmamış aynı zamanda Hz. Peygambere isnat edilen hadisler kullanılarak mücadele adeta bir ‘biat’ kampanyasına dönüÅŸtürülmüÅŸtür.
 
Mesela Müslim’de de yer alan bir hadise göre Huzeyfe’ye Hz. Peygamber ÅŸöyle buyurmuÅŸ: “Emiri dinler ve itaat edersin. Sırtına vurulsa, malın alınsa dahi dinle ve itaat et.” Aynı ÅŸekilde Ä°bn Sa’d’in naklettiÄŸine göre de Hz. Peygamber “Kim biat etmeden ölürse müÅŸrik olarak ölmüÅŸtür” buyurmuÅŸ. KuÅŸkusuz bu biat kampanyası sadece Hz. Peygambere isnat edilmekle kalmamış, bazı sahabe de bu görüÅŸe iÅŸtirak etmiÅŸtir.
 
Oysa biliyoruz ki, sahabe de insan olması hasebiyle kusurdan beri deÄŸildir ve eleÅŸtiriye muhatap olmak durumundadır. Unutmayalım ki Kur’an Hz. Peygamber’in “vahiy alan bir beÅŸer” olduÄŸunu deÄŸiÅŸik vesilelerle dile getirir. Kehf suresinin 110. Ayeti ÅŸöyledir: “Ey peygamber! De ki o müÅŸriklere: “Ben de sizin gibi bir insanım. Ancak ÅŸu var ki bana Allah tarafından ‘Sizin ilahınız/tanrınız bir tek ilah/ tanrıdır’ diye vahyediliyor...”
 
Prof. Dr. Mehmed Said HatiboÄŸlu Hoca, “Ä°slami Tenkid Zihniyeti ve Hadis Tenkidinin DoÄŸuÅŸu” adlı kitabında Hz. Peygamberin istiÅŸareye ve eleÅŸtiriye verdiÄŸi önemi ÅŸöyle anlatıyor: “Vahiy dışı tasarruflarında Hz. Peygamber Ä°slam cemaatiyle müÅŸaverede bulunup onların makul teklifleriyle hareket etmiÅŸ ve bazı hadiseler vesilesiyle Müslümanlar tarafından tenkidlere maruz kaldığı anlar olmuÅŸtur. Bu keyfiyet, Ä°slam’ın bünyesinde fikir hürriyetinin tabii bir neticesidir.”
 
Sahih Ä°slami kaynakların bize öÄŸrettiÄŸi hakikat ÅŸudur; Hz. Osman’ın ÅŸehit edilmesinden sonra, maalesef sıhhati tartışmalı hadisler ve hatta ayetler de kullanılarak çok kıyıcı bir hilafet ve saltanat kavgası yürütülmüÅŸtür ki, bu Müslüman dünyanın en derin yarasıdır. Åžu bir gerçek ki özellikle sünnet ruhuna uygun bir yönetim anlayışına itibar etmeyen Emevi hilafeti döneminde, ne zaman bir hadise ihtiyaç hissedilmiÅŸse, bu konuda hemen bir hadis rivayet edilmesi dikkat çekicidir. Elbette halifeleri sünnetin ruhuna uygun davranmaya çağıran alimler de olmuÅŸtur, ancak yönetim erkinin gücü makul seslerin yaygınlık kazanmasına izin vermemiÅŸtir. HatiboÄŸlu Hoca’nın ifadesiyle “saray ilahiyatçıları”, yönetimin ihtiyacı olan hadisleri rivayet etmekte son derece cömert davranmışlardır.
 
Ä°ÅŸte hilafet ve saltanat kavgalarıyla baÅŸlayan zihniyet kırılması, Müslüman dünyada yüzyıllara yayılan ve de dinle tahkim edilen “itaat kültürü”nün derinleÅŸmesine vesile olmuÅŸ ve ne yazık ki böyle bir atmosferde eleÅŸtirel düÅŸünce geliÅŸememiÅŸtir.
 
Bugün Ä°slam toplumlarında neden hukukun üstünlüÄŸüne dayalı bir sistem inÅŸa edilemediÄŸini, neden hep özgürlük karşıtı despotik rejimlerin kazanıyor olduÄŸunu anlayabilmek için, galiba öncelikle beslendiÄŸimiz geleneksel Ä°slam kültürünü sorgulamamız gerekiyor.
 
Aslında, dinin bir bakıma araç olarak kullanıldığı hilafet ve saltanat kavgalarının dışına çıkarak, biraz olsun Hz. Peygamberin istiÅŸare ve eleÅŸtiriye açık örnek hayatı üzerinden bir okuma gerçekleÅŸtirebilsek eminim günümüz Ä°slam dünyasının eleÅŸtirel bakışa ne kadar ihtiyacı olduÄŸunu daha iyi anlarız. Ve daha da önemlisi, insan hakları temeline dayalı bir demokratik sistemin esasını oluÅŸturan hukukun üstünlüÄŸü ve kuvvetler ayrılığı ilkelerinin halen yaÅŸadığımız problemlerin çözümünde ne kadar elzem olduÄŸu gerçeÄŸini daha saÄŸlıklı bir ÅŸekilde anlamış oluruz.

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.