ABD'nin strateji değişikliği Şiileri ikiye böldü

Washington'un, Irak'taki askeri stratejisini "terör örgütü DEAÅž'la mücadeleden Ä°ran'ı gözetleme" ÅŸeklinde deÄŸiÅŸtirmesinin ardından HaÅŸdi Åžabi ve Ä°ran'a yakınlığıyla bilinen Åžii partiler, ABD'nin ülkeden meclis kararıyla yahut zorla çıkarılmasında ısrar ediyor. BaÅŸbakan Adil Abdulmehdi ile Hikmet Akımı lideri Ammar Hekim ise DEAÅž tehdidinin sürdüÄŸünü ve koalisyon güçlerinin ülkede varlık göstermesi gerektiÄŸini belirtiyor.

Irak'ta terör örgütü DEAÅž'ın ülke topraklarının üçte birini ele geçirdiÄŸi ve güçlü olduÄŸu dönemde (2014), zamanın ÅŸartları göz önüne alındığında ABD'nin öncülük yaptığı koalisyon güçlerinin hava desteÄŸi olmadan HaÅŸdi Åžabi'nin de içinde bulunduÄŸu Iraklı güçlerin operasyonlarda baÅŸarılı olması pek mümkün görünmüyordu.

Zira, DEAÅž, henüz sokak çatışmalarında tecrübesi olmayan Iraklı güvenlik güçlerine yeni taktiklerle ve art arda bombalı araçlarla düzenlediÄŸi saldırılarla savunma hatlarını kolaylıkla geçiyordu.

Buna karşın cephe hattının hemen gerisinde konuÅŸlanan ABD askerleri, Iraklı güçlerin verdiÄŸi koordinatları üslerine ileterek DEAÅž'ın bulunduÄŸu mevzileri veya saldırılarda kullandığı bombalı araçları (havadan) hedef alıyor ve tehlikeleri ivedilikle bertaraf ediyordu.

Ancak çoÄŸunluÄŸunu Åžiilerin oluÅŸturduÄŸu HaÅŸdi Åžabi, ülkede DEAÅž'a karşı verilen mücadeledeki askeri baÅŸarıların arkasında ABD öncülüÄŸündeki uluslararası koalisyon güçlerinin hava desteÄŸinin bulunduÄŸu gerçeÄŸini inkar eder izlenimi veriyor.

ABD'nin ülkedeki askeri varlığı, HaÅŸdi Åžabi'nin de içinde bulunduÄŸu Iraklı güçlerin, DEAÅž'ı büyük oranda temizleyip toprakların neredeyse tamamını kontrol altına aldıktan sonra gündeme gelmeye baÅŸladı.

ABD'nin Irak'taki askeri stratejisini deÄŸiÅŸtirmesinin ardından Åžiiler, Washington yönetiminin ülkedeki askeri varlığı konusunda ayrılığa düÅŸtü. Ä°ran'a yakınlığıyla bilinen Iraklı Åžiiler, ABD'nin ülkeden meclis kararıyla yahut zorla çıkarılmasında ısrar ederken BaÅŸbakan Abdulmehdi ile Hikmet Akımı lideri Ammar Hekim, DEAÅž tehdidinin sürdüÄŸü ve koalisyon güçlerinin ülkede varlık göstermesi gerektiÄŸi görüÅŸünde.

Washington yönetimi, 2003'te iÅŸgal ettiÄŸi Irak'ta geçirdiÄŸi 8 yılın ardından 2011'de bölgedeki tüm askerlerini geri çekti ancak ülkede terör örgütü DEAÅž'ın ortaya çıkmasıyla eski ABD BaÅŸkanı Barack Obama, BaÄŸdat yönetiminin talebi üzerine bölgeye 2014'te yeniden asker göndermeye baÅŸladı.

Irak merkezi hükümeti ve Washington yönetimi, 2014'te DEAÅž'le mücadele çerçevesinde yeni bir stratejik askeri anlaÅŸma imzaladı. Bu çerçevede ABD askerleri, Irak'ta konuÅŸlanıp karada güvenlik güçlerine danışmanlık ve askeri eÄŸitimler verdi.

ABD'nin ilk etapta Irak'taki DEAÅž mensuplarıyla mücadele ve örgütün yeninden ortaya çıkmasını önleme olan asker bulundurma stratejisi, daha sonra farklı bir misyona bürünerek, Suriye'deki terör örgütü PKK/PYD'ye baÄŸlı Suriye Demokratik Güçleri'ne destek verme, Ä°ran ile onun himayesindeki silahlı grupların Irak'taki faaliyetleriyle, özellikle Ä°ran'dan Akdeniz'e açılan kara yollarını gözleme halini aldı.

Washington yönetiminin Irak'ta askeri olarak varlık göstermesinin en önemli hedefinin, ABD BaÅŸkanı Donald Trump'ın daha önce belirttiÄŸi gibi "Ä°ran'ın Irak'taki faaliyetlerinin önüne geçip Suriye ve Lübnan'da kendisine baÄŸlı silahlı gruplar ve taraflara ulaÅŸmasını engelleme" olduÄŸu biliniyor.

Irak'taki ABD güçleri, halihazırda Ä°ran'a yakın ve Irak BaÅŸbakanlığına baÄŸlı, çoÄŸunlukla Åžiilerden oluÅŸan HaÅŸdi Åžabi çatısı altındaki silahlı grupların faaliyetlerini gözlemliyor.

Ancak ABD'nin askeri üsler aracılığıyla Ä°ran ve ona mensup grupların denetlenmesi konusunda BaÄŸdat yönetiminden izin almadığı belirtiliyor. Bu duruma iliÅŸkin Irak CumhurbaÅŸkanı Berhem Salih, 4 Åžubat'ta baÅŸkentte katıldığı programda Trump'ın "Ä°ran'ı gözetlemek için Irak'ta kalıyoruz." açıklamasına karşı çıkarak bu durumun kabul edilmediÄŸini söyledi.

Trump'ın açıklaması, Iraklı resmi makamlar tarafından da tepkiyle karşılanarak bu durum, "ülkenin egemenliÄŸinin ihlali" ÅŸeklinde nitelendirildi. Tepkilerin ardından özellikle Ä°ran'a yakın Iraklı Åžii siyasi partiler, ABD'nin ülkedeki askeri varlığına son verilmesi çaÄŸrısı yapmaya baÅŸladı.

Åžii siyasi partiler, ABD'nin ülkeden çekilmemesi halinde askeri güçlerini hedef alacaklarını açık ÅŸekilde belirterek, askerlerin güç kullanılarak ya da meclis kararıyla çıkarılacağını ifade etti.

Tepki ve tehditkar açıklamalarla yetinmeyen söz konusu siyasi partiler, bir adım daha ileri giderek Irak Meclisi'ne ABD'li askerlerin ülkeden çıkarılması için kanun teklifi sundu.

Söz konusu kanun teklifi, Irak'ta hakim ve son genel seçimlerden birincilikle çıkan Mukteda Sadr'ın liderliÄŸindeki Sairun Koalisyonu ile seçimlerde ikinci en fazla oyu alan HaÅŸdi Åžabi komutanlarından Hadi Amiri'nin liderliÄŸindeki Fetih Koalisyonu tarafından sunuldu.

Kanun tekliflerinde, kesin bir dille ABD askerlerinin ülkeden çıkarılması veya en azından ülkedeki asker sayısı, kalma stratejilerinin öÄŸrenilmesi, yayılmalarına sınır konulması ve Irak merkezi hükümetiyle Washington yönetimi arasında 2014'te imzalanan askeri anlaÅŸmanın ötesine geçilmesinin önünün kesilmesi yer alıyor.

Ancak tüm Åžiiler gibi olmasa da ABD'nin bu süreçte askeri varlığının gerekli olduÄŸunu dile getiren Ammar Hekim liderliÄŸindeki Hikmet Akımı da bulunuyor. Mecliste herhangi bir partisi bulunmayıp Åžii Irak BaÅŸbakanı Abdulmehdi de Hikmet Akımı gibi halihazırda baÅŸta ABD olmak üzere yabancı askerlerin varlığının gerekliliÄŸini vurguluyor.

BaÅŸta ABD olmak üzere yabancı askerlerin ülkeden çekilmesi, DEAÅž'ın yeninden ortaya çıkmasına, HaÅŸdi Åžabi ve güvenlik güçlerine ait büyük kentlerde yer alan askeri üslere saldırıların gerçekleÅŸtirilmesine yol açabilir.

Terör örgütü, daha fazla militan ve elde edeceÄŸi ağır silahlarla daha dikkatli hareket ederek, ABD öncülüÄŸündeki koalisyon güçlerinden korunabilir.

Böylesi bir durum, ülkedeki güvenlik ve istikrarın ortadan kalkmasıyla Irak'ın toprak bütünlüÄŸünü ciddi ÅŸekilde tehlikelere sürükleyebilir.

Irak'ta kara kuvvetleri baÄŸlamında zaman zaman HaÅŸdi Åžabi'nin silahlı gruplarına itimat edilse de aslında ÅŸehirlerin düÅŸmemesi ve saldırılara karşı korunması meselesinde ordu ve emniyet güçlerinin de rolü bulunuyor. Irak ordusu ve HaÅŸdi Åžabi, daha önce askeri operasyon kararlarını ABD öncülüÄŸündeki uluslararası koalisyon güçlerinin desteÄŸine göre belirliyordu.

Öte yandan, HaÅŸdi Åžabi, DEAÅž'ın, Irak üzerindeki askeri tehdidinin bertaraf edilmesi ve bölgelerin çoÄŸunun geri alınmasının ardından ABD'nin ülkedeki askeri varlığının haklı herhangi bir gerekçesinin kalmadığında ısrar ediyor.

DEAÅž'a karşı mücadelenin baÅŸladığı 2014'ten bu yana ABD ile HaÅŸdi Åžabi güçleri arasında birtakım sürtüÅŸmeler yaÅŸandı. ABD, bazen HaÅŸdi Åžabi'nin farklı bölgelerdeki askeri karargahlarına hava saldırısı düzenleyip bunun sehven olduÄŸunu belirtiyor.

ABD'nin doÄŸrudan Irak'ta Ä°ran'a yakın HaÅŸdi Åžabi çatısı altındaki silahlı gruplarla çatışmaya girmesi halihazırda pek mümkün görünmüyor. Irak'ta HaÅŸdi Åžabi'ye karşı durup ABD'ye yakın herhangi bir silahlı grup veya askeri oluÅŸum da henüz sahada mevcut deÄŸil.

Öte yandan, Irak'ın iÅŸgal edilmesinden sonra Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) ile ABD arasındaki iliÅŸkiler oldukça yüksek seviyede seyretti ve Kürtler her alanda ABD'ye destek verdi. Halihazırda ABD'nin Irak'taki en büyük askeri üslerinden Harir Askeri Üssü de Erbil'de bulunuyor.

Ancak HaÅŸdi Åžabi ve Irak ordusunun, 16 Ekim 2017'de PeÅŸmerge'nin kontrolündeki Kerkük ve diÄŸer bölgelere düzenlediÄŸi askeri operasyonda ABD'ye ait askeri tank ve silahların kullanılması, IKBY'nin Washington'a güvenini zedeledi. IKBY, Kerkük meselesinde ABD'nin kendilerini terk edip BaÄŸdat yönetiminin yanında yer aldığı görüÅŸünde.

ABD'nin güçlerini Irak'tan çekmesi halinde sahada onun askeri ve siyasi çıkarlarını garanti altına alabilecek herhangi bir oluÅŸum bulunmuyor. Washington yönetiminin de ÅŸu anda güçlerini HaÅŸdi Åžabi'nin karşısına çıkaracak bir planının olmadığı görülüyor.

Ancak Washington, HaÅŸdi Åžabi'nin baskıları sonucu Irak Meclisi'nin ABD güçlerinin ülkeden çıkarılmasına yönelik karar alması halinde askeri güçlerini ülkenin çeÅŸitli bölgelerine yayıp yerel müttefiklerini yanında savaÅŸmaya ikna ederse çıkarlarını koruyabilir.

ABD'li askerler, Irak'ın orta, kuzey ve batı bölgelerindeki üsleri vasıtasıyla sınırlı bir ÅŸekilde faaliyetlerine devam ediyor. ABD DışiÅŸleri Bakanlığının verilerine göre Irak'ta yaklaşık 5 bin 200 ABD askeri bulunuyor.