İlk ABD Başkanını II. Abdülhamid Ağırladı

Ä°ste tam bu felaket günlerinde hükümet bir misafir haberi alır. Birkaç ay önce görevi sona eren eski ABD baÅŸkanı ve iç savaşın kahramanı General Ulysses S. Grant, ailesiyle birlikte çıktığı dünya turunda istanbul’a da gelecektir.Ä°mparatorluk Türkiyesi Rus barışının gölgesinde birde misafir ağırlamaya hazırlanır.

Sultan Abdülaziz

BirleÅŸik Amerikayla Münasebetler
Aslında gelen misafir kıtalar ötesi de olsa Osmanlı devlet için uzak bir isim deÄŸildi. Türkiye Ä°mparatorluÄŸu, BirleÅŸik Amerika devletleriyle bu baÅŸkanın devrinde yakınlaÅŸma içerisine girmiÅŸ özellikle Türk – Amerikan silah ticareti önemli rakamlara ulaÅŸmıştı.

Sultan Abdülaziz’in saltanatında Osmanlı devleti Washington’a ilk elçisi Edward Blak (Bulak) Bey’i gönderdi. Bu sırada 1861-65 iç savaşının ardından ABD ordusunun elinde kalan silah stoklarının en büyük taliplisi Osmanlı Devleti olmuÅŸtu. General Grant’ın baÅŸkanlığa gelmesiyle de yeni üretim silahların alımına gidildi.

Ä°lk Wasigton elçisi Edward Blak (Bulak) Bey

1870 ‘de 50 bin adet Springfield marka yeni tüfek 25 bin Ä°ngiliz lirası indirimle sipariÅŸ edildi ve silah alım miktarı hızla yükseldi. 1876 yılından 1878 yılına kadar satın alınan Martini-Henry, Peabody Martini ve Winchester tüfekleriyle bu tüfeklerin mermi, kovan, süngü ve diÄŸer mühimmatı için ABD ÅŸirketlerine 5 milyon 335 bin dolar ödeme yapılmıştı.

YoÄŸun ticari münasebetlerle tarafların birbirine ilgisini de artı. Sultan Abdülaziz Beyaz Saray’ın kabul salonuna serilmek üzere 400 kilogramağırlığında el dokuma nadide bir UÅŸak halısı göndermiÅŸ ve halı ABD ‘de çok ilgi görmüÅŸtü. HediyeleÅŸmeler bu ÅŸekilde devam etti ve yakınlık daha da ilerledi. 1872’ye gelindiÄŸinde geliÅŸen iliÅŸkilerin niÅŸanesi olarak bir ziyaret gerçekleÅŸtirildi. BaÅŸkan Grant’ın oÄŸlu TeÄŸmen Grant ile General Sherman’ın Ä°stanbul’u ziyaret ederek Osmanlı Sarayında Sultan Abdülaziz’in konuÄŸu oldular.

93 Harbi ve Ziyaret

Sultan II. Abdülhamid’in saltanatında da Türkiye Ä°mparatorluÄŸu ve BirleÅŸik Amerika devlerinde arasındaki sıkı münasebet devam etti. Silah alımı bu dönemde 1877-78 Rus savaşı öncesi en yüksek seviyeye ulaÅŸtı. Ancak Rus harbinin patlaması ve kötü neticelenmesi sipariÅŸ edilen silahların ödemelerinde sıkıntıyla neden oldu.

Bu sırada, Osmanlı devleti de bütün diplomatik açılımları barış ÅŸartlarının görüÅŸülmesine yoÄŸunlaÅŸtırmıştı ki; üst üste sürdürdüÄŸü baÅŸkanlık görevini tamamlayan General Grant’ın çıktığı dünya turunda Avrupa’daki gezisinin ardından Türkiye Ä°mparatorluÄŸunu da ziyaret etmek istediÄŸi Ä°stanbul’a tebliÄŸ edildi.

Eki baÅŸkan Avrupa’dan sonra BirleÅŸik Amerika donanmasının Akdeniz filosuna dâhil USS Vandalia adlı savaÅŸ gemisiyle önce Türkiye Ä°mparatorluÄŸuna baÄŸlı  Mısır’ı ziyaret etti.  Mısır Valisi Hîdiv Ä°smail paÅŸa tarafından hassasiyetle ağırlandı. Nil nehrine ve piramitlere düzenlenen geziler yaptı, ÅŸerefine verilen ziyafetlere katıldı.Buradan hareketle Åžubat ayı başında Kudüs’e 16 Åžubatta Yafa, ardından Beyrut ve Åžam ÅŸehirlerine uÄŸradı  ve sonra yine gemiyle Ä°zmir’e doÄŸru yola çıktı.USS Vandalia, 22 Åžubat 1878 günü Ä°zmir limanına yanaÅŸtı. ABD’li konukları Ä°zmir valisi Ahmet Hamdi PaÅŸa ve ABD’nin Ä°zmir Konsolosu Enoch J. Smithers karşıladı.

Baskan Grant’ı getiren ABD gemisi USS Vandalia

Martini Henry Tüfek

26 Åžubat günü vali Ahmet Hamdi PaÅŸa, General Grant, karısı Julia, oÄŸlu Jesse,  bazı konsolosluk yetkilileri, New York Herald Gazetesi yazarı John Russell Young ve Ä°zmir’de bulunan çeÅŸitli ülke temsilcilerine Efes harabelerini gezdirdi.Grant Ä°zmir’de kaldığı süre içinde Rus savaşı münasebetiyle bölgede bulunan Fransız, Avusturya ve Alman donanması amiralleriyle de görüÅŸmeler yaparak siyasi geliÅŸmeler hakkında bilgi aldı.28 Åžubat günü Ä°zmir’den demir alan USS Vandalia gemisi Ä°stanbul’a doÄŸru seyretmeye baÅŸladı.

Ä°stanbul’a DoÄŸru

Ä°stanbul ise o günlerde derin bir sancı içerisindeydi. Hükümet, Rusya’nın Ä°stanbul Büyükelçisi Kont Ä°gnatief, ve Çar’ın kardeÅŸi, Rus Kuvvetleri BaÅŸkumandanı Grandük Nikola ile Ayestafanos barışı olarak adlandırılan anlaÅŸmanın son detaylarını YeÅŸilköy’de müzakere ediyordu.

Marmara’da ise demirli bir Ä°ngiliz filosu Rusların hareketlerini dikkatle takip ediyor Ä°stanbul’a yapılacak herhangi bir taarruza karşı ve her an müdahaleye hazır bekliyordu. Meclisi Mebusan’ın süresiz tatil edilme kararının üzerinden de topu topu 15 gün geçmiÅŸti. Ä°stanbul’da çeÅŸitli ülkelerin temsilcileri boy gösteriyor, sadrazam ve nazırlar ile hariciye kadrosunun telaşı göze çarpıyordu. Ayrıca düÅŸman önünden kaçarak Ä°stanbul’a sığınan Balkan mültecileri kentteki panik havasını iyice artmıştı.

General Grant’ın gemisi USS Vandalia, 29 Åžubat günü Çanakkale’ye uÄŸradı. Burada Amerikan Elçilik gemisi US Despatch ile Bab-ı âli’den kendisini karşılamak üzere görevlendirilen üst düzey Hariciye Memuru Mehmet Feridun Bey’le buluÅŸtu.

Winchester tüfeÄŸinin sırtı

USS Vandalia,  Gelibolu’dan hareketle 1 Mart günü Haliç’e demirledi. Harbiye Nazırı (Serasker) Mehmet Rauf PaÅŸa’nın yaveri, General Grant ve konuklarını tersanede hazırlanan büyük bir sandal ile alarak Tophane’ye getirdi.

Baskan Grant ve ailesi USS Vandalia personeliyle

Tophane’de de Grant’ı büyük bir karşılama komitesi bekliyordu. Harbiye Nazırı Mehmet Rauf PaÅŸa’nın mihmandar olarak görevlendirdiÄŸi Albay Yahya Bey, ABD Büyükelçisi Horace Maynard, Amerikan Ticari Temsilcisi Eugene Schuyler, Amerikan Askeri AtaÅŸesi Albay Greene, ABD KonsolosluÄŸu görevlisi Dimitriadis Bey ve diÄŸer elçilik mensupları karşılama komitesinde bulunanlardandı. General Grant ve beraberindekiler Tophane-i Amire meydanından, kendilerine tahsis edilen arabalarla kent turuna çıktılar. Amerikan Büyükelçisi Maynard ile birlikte BeyoÄŸlu ve Pera’yı gezdiler. Sultan Ahmed Camii ile Ayasofya’yı ziyaret ettiler.

ABD Büyükelçisi Horace Maynard

Ertesi gün grup Kapalıçarşı’ya uÄŸradı. ÖÄŸleden sonra Sadrazam Ahmet Vefik PaÅŸa’yı makamında ziyaret ederek Harbiye Nazırı Mehmet Rauf PaÅŸa, Hariciye Nazırı Safvet PaÅŸa ve Bahriye Nazırı Küçük Sait PaÅŸa ile birlikte görüÅŸmelerde bulundu. Aynı gün Ä°stanbul’daki Avrupa ülkeleri temsilcileri ile biraraya gelen Grant, akÅŸam yemeÄŸini ABD Büyükelçisi Maynard ve eÅŸinin davetlisi olarak büyükelçilikte yedi.  3 Mart Pazar günü hava ÅŸartları bozuk olduÄŸu için planlanan boÄŸaz gezisi gerçekleÅŸtiremedi.

Hariciye Nazırı Safvet PaÅŸa’ya Ayastefanos AntlaÅŸması sunuluyor.

Aynı anda Osmanlı devleti Ayastefanos AntlaÅŸmasını imzalıyordu. 4 Mart gününü yürüyüÅŸlerle geçiren General Grant akÅŸam yemeÄŸine davetli olduÄŸu Ä°ngiltere Büyükelçisi Layard ile bölgedeki durumu deÄŸerlendirdi.

Grant’ın Ä°stanbul’daki en önemli ziyaretini 5 Mart Salı günü gerçekleÅŸti. Ruslarla barış yapan Osmanlı hükümeti yoÄŸunluÄŸundan az da olsa kurtulmuÅŸtu. Sultan II. Abdülhamid General Grant’ı Yıldız Sarayı’nda saat 12.00’de kabul etti.  Ä°stanbul’daki ABD’li temsilcilerinin de katıldığı toplantıda Sultan Abdülhamid, Ulysses Grant’ın baÅŸkanlığı döneminde iliÅŸkilerin geliÅŸtirilmesi için yaptığı katkıları övdü. Grant’da gördüÄŸü yakın ilgiden memnuniyetini dile getirdikten sonra son yıllarda artan münasebetlerin devam ettirilmesi dileÄŸinde bulundu.

Sultan II. Abdülhamid, General Grant’ı Yıldız Sarayı’nda Kabul ettikten sonra oÄŸlu Jesse ile birlikte sarayın bahçesini gezdirdi. Saray ahırlarını gösterirken, daha önceden hazırlattığı iki safkan arap atını hediye etti. Leopard ve Linden Tree isimlerindeki bu iki at, 31 Mayıs 1879’da, Norman Monarch gemisi ile Connecticut’a getirildi. Bu iki cins at daha sonra Amerikan at yetiÅŸtiricilerinin üç yeni arap atı cinsini yetiÅŸtirmelerine öncülük etti. Ayrıca bir baÅŸka bilgiye göre Abdülhamit’in Grant’a hediye ettiÄŸi Leopard adlı at ABD’ye kayıtlı olarak giren ilk Arap atı oldu. ABD’nin eski BaÅŸkanı Grant’ın oÄŸlu Jesse anılarında o atın da Abdülhamit’e Suriye valisi tarafından hediye edildiÄŸini yazıyor.

Sultan II. Abdülhamid

Aynı akÅŸam Harbiye Nazırı Mehmet Rauf PaÅŸa, General Grant’ın onuruna Seraskerlik’te muhteÅŸem bir ziyafet verdi. ABD sivil ve askeri elçilik yetkilileri ile USS Vandalia’nın komutanı Kaptan Robeson’la birlikte toplam 28 kiÅŸinin katıldığı yemekte Harbiye Nezareti yetkilileri ile ABD’li askeri temsilciler Osmanlı Rus savaşı ile ilgili deÄŸerlendirmelerde bulundular. Toplantıda ayrıca Son dönemde aksayan silah sipariÅŸi ödemelerinin düzene sokulması için iki tarafta giriÅŸimde bulunmayı kararlaÅŸtırıldı.

Veda

Eski baÅŸkan 6 Mart ÇarÅŸamba günü USS Vandalia ile Ä°stanbul’dan ayrılarak Yunanistan’a haraket etti. Osmanlı yönetimi içinde bulunduÄŸu buhranlı duruma raÄŸmen BirleÅŸik Amerikalı misafirini büyük bir ciddiyetle ağırlamış eski baÅŸkan bu ilgiden çok memnun kalmıştı.

Ä°stanbul’da Türkçe ve yabancı dilde çıkan gazetelerde de Grant’ın ziyaretine geniÅŸ yer verildi. Amerikan iç savaşındaki komutanlığı ve baÅŸkanlığı dönemindeki Osmanlı Devleti ile kurduÄŸu iliÅŸki anlatıldı.