YÖK Ankara Üniversitesi'ndeki skandala müdahale edecek mi?

Söz konusu haberde, hukuken doÄŸru bir ÅŸekilde ÅŸu tespit ve deÄŸerlendirmeler yapılmıştır: YükseköÄŸretim Kurulu tarafından belirlenen "YükseköÄŸretim Kurumları Tarafından Doktora Programlarına Kayıtlı ÖÄŸrencilere Verilecek Burslara Ä°liÅŸkin Usul ve Esaslar"ın 100/2000 YÖK Doktora Burs Programına baÅŸvurabilmek için öÄŸrencilerde aranacak ÅŸartları düzenleyen 6 ncı maddesinin 1 inci fıkrasının (c) bendinde "c) Lisansüstü EÄŸitim ve ÖÄŸretim YönetmeliÄŸinin ve baÅŸvuru yapılacak yükseköÄŸretim kurumunun belirlediÄŸi baÅŸvuru ve kabul ÅŸartlarını taşıyor olmak.", aynı fıkranın (d) bendinde de, "d) Halen devlet yükseköÄŸretim kurumunda doktora eÄŸitimine devam ediyorsa tez aÅŸamasına geçmemiÅŸ olmak."hükümlerinin bulunduÄŸu belirtilmiÅŸ; aynı Usul ve Esasların 7 nci maddenin 2 nci fıkrasında da; "YükseköÄŸretim kurumları adayların baÅŸvurularını, kendi belirlediÄŸi ÅŸartlar doÄŸrultusunda deÄŸerlendirir." ifadesinin bulunduÄŸu hatırlatılmıştır.

Ä°lgili haberde, bu düzenlemelere raÄŸmen Ankara Üniversitesinin haberin yayınlandığı tarihte halen baÅŸvuru süresi devam eden Ankara Üniversitesi 100-2000 Doktora ÖÄŸrenci Alımı ilanında baÅŸvuru ÅŸartlarına "Ankara Üniversitesidoktora programlarında kayıtlı öÄŸrenci olmak." ifadesini ekleyerek bu üniversitede eÄŸitim görmeyen adayların müracaat etmesini yasal olmayan bir ÅŸekilde engellediÄŸi belirtilmiÅŸ; Ankara Üniversitesinin kendi öÄŸrencilerine tanıdığı bu önemli imtiyazın diÄŸer adayların baÅŸvurularını engellemesi açısından uygun olmadığı vurgulanmış ve herhangi bir aday tarafından yargı yoluna gidilmesi halinde ilgili koÅŸulun iptal edileceÄŸi, dolayısıyla Üniversitenin 100-2000 doktora bursu ilanının revize edilerek yeniden baÅŸvuru sürecinin iÅŸletilmesinin hukuk ve hakkaniyete daha uygun olacağı ifade edilmiÅŸtir.

Ankara Üniversitesi tarafından, 25 Åžubat 2019 tarihli memurlar.net web sayfasında "Ankara Üniversitesi, 100/2000doktora bursunda sadece kendi öÄŸrencilerini kabul ediyor!" baÅŸlıklı haberle ilgili olarak yazılı bir açıklama yapma gereÄŸi doÄŸduÄŸundan bahisle memurlar.net'e bir yazı gönderilmiÅŸtir. Söz konusu yazıda:,

--------------------------------------------------

"25 Åžubat 2019 tarihli memurlar.net web sayfasında "Ankara Üniversitesi, 100/2000 doktora bursunda sadece kendi öÄŸrencilerini kabul ediyor!" baÅŸlıklı haberle ilgili olarak yazılı bir açıklama yapma gereÄŸi doÄŸmuÅŸtur.

Haberde, YükseköÄŸretim Kurulu tarafından ülkemizin öncelikli alanlarında doktoralı insan kaynağına olan ihtiyacını karşılamak üzere devlet yükseköÄŸretim kurumlarındaki doktora programlarında öÄŸrenim gören öÄŸrencileri desteklemek amacıyla verilecek burslarla ilgili olarak yürürlüÄŸe konulan "YükseköÄŸretim Kurulu Tarafından Doktora Programlarına Kayıtlı ÖÄŸrencilere Verilecek Burslara Ä°liÅŸkin Usul ve Esaslar"ın "ÖÄŸrenci burs baÅŸvuru ÅŸartları"nıdüzenleyen 6. maddesinin 1.fıkrasına atıfta bulunulmuÅŸ; "Burs miktarı, süresi ve ödemeler"i düzenleyen 7.maddenin 2. fıkrasındaki "YükseköÄŸretim kurumları adayların baÅŸvurularını, kendi belirlediÄŸi ÅŸartlar doÄŸrultusunda deÄŸerlendirir." hükmüne yer verilerek, Ankara Üniversitesi'nin "halen baÅŸvuru süresi devam eden 100-2000 Doktora ÖÄŸrenci Alımı ilanında baÅŸvuru ÅŸartlarına "Ankara Üniversitesi doktora programlarında kayıtlı öÄŸrenci olmak." ifadesini eklediÄŸi" ve "bu üniversitede eÄŸitim görmeyen adayların müracaat etmesini yasal olmayan bir ÅŸekilde engellediÄŸi" iddia edilmiÅŸtir.

"YükseköÄŸretim Kurulu Tarafından Doktora Programlarına Kayıtlı ÖÄŸrencilere Verilecek Burslara Ä°liÅŸkin Usul ve Esaslar"ın "YükseköÄŸretim kurumlarının baÅŸvurusu ve deÄŸerlendirme"yi düzenleyen 5.maddesinin 4.fıkrasında zikredilen "Doktora eÄŸitimine kabul, ilgili yükseköÄŸretim kurumlarının mevcut lisansüstü öÄŸrenci kabul ÅŸartlarına göre gerçekleÅŸtirilir." hükmü, 100/2000 doktora bursiyerlerinin, "Ankara Üniversitesi'nin ilgili enstitülerinin belirlediÄŸi ÅŸartlar ve kontenjanlara baÄŸlı olarak açılan doktora sınavlarından baÅŸarılı bulunarak doktora eÄŸitimine baÅŸlamış" ve anılan burs için baÅŸvuru yapan adaylar arasından seçilmek zorunda olduÄŸunu gösterdiÄŸi gibi, anılan Usul ve Esaslar'ın "Bursun sonlandırılması"nı düzenleyen 8.maddesinin 3.fıkrasındaki "ÖÄŸrenciler, Lisansüstü EÄŸitim ve ÖÄŸretim YönetmeliÄŸi ve doktora eÄŸitimini aldıkları yükseköÄŸretim kurumunun ilgili yönetmelik, yönerge ve kararlarına uymakla yükümlüdür." hükmü de 100/2000 doktora bursiyerlerinin, ilgili YükseköÄŸretim kurumundaki doktora programlarına kayıtlı öÄŸrenci olmalarını gerekli; hatta, zorunlu hale getirmektedir.

Bu baÄŸlamda, 20.04.2016 tarih ve 29690 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüÄŸe giren "Lisansüstü EÄŸitim ve ÖÄŸretim YönetmeliÄŸi"nin "DiÄŸer Hükümler"i düzenleyen 35.maddesinin 6.fıkrasındaki "Tezsiz yüksek lisans programları hariç, aynı anda birden fazla lisansüstü programa kayıt yaptırılamaz ve devam edilemez." hükmü uyarınca, 100/2000doktora bursiyerliÄŸi için baÅŸvuruda bulunan adayların seçimi ve kabul iÅŸlemlerinde, Ankara Üniversitesi'nin ilgili enstitülerindeki doktora programlarına kayıtlı olmaları ÅŸartının konulma gerekçesini ayrıca izaha gerek yoktur.

Kamuoyuna saygıyla duyurulur." İfadelerine yer verilmiştir.

---------------------------------------------------------

Memurlar.net tarafından, hukukun ve hakkaniyetin gereÄŸi olarak ilgili düzenlemelerin lafzı ve amacı esas alınarak yapılan hukuki tespit ve deÄŸerlendirmelere, bünyesinde en eski Hukuk Fakültesini barındıran Ankara Üniversitesitarafından verilen cevabın yükseköÄŸretim sistemimiz ve yükseköÄŸretim kurumlarımız üzerinde yeniden düÅŸünülmesi gerektiÄŸine açıkça iÅŸaret etmektedir. Bu baÄŸlamda, memurlar.net tarafından yapılan tespit ve deÄŸerlendirmeler ile Ankara Üniversitesi tarafından bunlara yönelik yapılan açıklamanın, ilgili hukuk normlarının lafzi, amaçsal ve sistematik yorum yöntemleri çerçevesinde irdelenmesi gerekmektedir.

Öncelikle, YükseköÄŸretim Kurulu tarafından belirlenen "YükseköÄŸretim Kurumları Tarafından Doktora Programlarına Kayıtlı ÖÄŸrencilere Verilecek Burslara Ä°liÅŸkin Usul ve Esaslar"ın 100/2000 YÖK Doktora Burs Programına baÅŸvurabilmek için öÄŸrencilerde aranacak ÅŸartları düzenleyen 6 ncı maddesinin 1 inci fıkrasında üzerinde durulacak olan hususla ilgili olarak;

b) Doktora programı için yüksek lisans derecesine sahip olmak. BütünleÅŸik doktora programı için lisans derecesine sahip olmak.

c) Lisansüstü EÄŸitim ve ÖÄŸretim YönetmeliÄŸinin ve baÅŸvuru yapılacak yükseköÄŸretim kurumunun belirlediÄŸi baÅŸvuru ve kabul ÅŸartlarını taşıyor olmak.

d) Halen devlet yükseköÄŸretim kurumunda doktora eÄŸitimine devam ediyorsa tez aÅŸamasına geçmemiÅŸ olmak.

Hükümlerine yer verilmiÅŸtir. EÄŸer Ankara Üniversitesinin yapmış olduÄŸu açıklamanın hukuken doÄŸru ve yerinde olduÄŸu kabul edilecek olursa, bu durumda çıkarmış olduÄŸu Usul ve Esaslarda yukarıda bahsi geçen düzenlemelere yer veren YükseköÄŸretim Kurulunun abesle iÅŸtigal ettiÄŸi sonucuna ulaşılması kaçınılmaz olacaktır. Zira, eÄŸer sadece ilgili üniversitede kayıtlı doktora öÄŸrencileri burs baÅŸvurusunda bulunabilecekse; yine YükseköÄŸretim Kurulu tarafından çıkarılan Lisansüstü EÄŸitim ve ÖÄŸretim YönetmeliÄŸi uyarınca, doktora programına kayıtlı bir öÄŸrencinin yüksek lisans derecesine sahip olması gerektiÄŸine göre, bunun ayrıca ilgili Usul ve Esaslarda belirtilmesinin hukuki bir anlamı ve sonucunun olmadığı tartışmasızdır.

Aynı ÅŸekilde, YükseköÄŸretim Kurulu tarafından, eÄŸer sadece mevcut doktora öÄŸrencilerinin burs baÅŸvurusunda bulunabilmesi amaçlanmışsa; bu durumda, Lisansüstü EÄŸitim ve ÖÄŸretim YönetmeliÄŸinin ve baÅŸvuru yapılacak yükseköÄŸretim kurumunun belirlediÄŸi baÅŸvuru ve kabul ÅŸartlarını taşıyor olmak koÅŸulunun aranmasının hiçbir anlamı olmayacaktır. Zira, halen doktora programına kayıtlı bir öÄŸrencinin, öncelikle ve evleviyetle Lisansüstü EÄŸitim ve ÖÄŸretim YönetmeliÄŸinin ve baÅŸvuru yapılacak yükseköÄŸretim kurumunun belirlediÄŸi baÅŸvuru ve kabul ÅŸartlarını taşıması gerektiÄŸi de hukuken tartışmasızdır. Doktora programına kaydolan bir öÄŸrencinin zaten karşıladığı "Lisansüstü EÄŸitim ve ÖÄŸretim YönetmeliÄŸinin ve baÅŸvuru yapılacak yükseköÄŸretim kurumunun belirlediÄŸi baÅŸvuru ve kabul ÅŸartlarını taşıyor olmak" koÅŸuluna ilgili Usul ve Esaslarda yer verilmiÅŸ olması hukuken gereksiz ve anlamsız olacaktır.

Benzer ÅŸekilde, Halen devlet yükseköÄŸretim kurumunda doktora eÄŸitimine devam ediyorsa tez aÅŸamasına geçmemiÅŸ olmak ÅŸartı da, mutlaka ilgili yükseköÄŸretim kurumunda doktora öÄŸrencisi olunmasını gerekli/zorunlu kılmamaktadır. Bu düzenlemeye göre, eÄŸer burs baÅŸvurusunda bulunan kiÅŸi halen bir devlet yükseköÄŸretim kurumunda doktora programına kayıtlı ise, henüz tez aÅŸamasına geçmemiÅŸ olma ÅŸartı aranmış; illa bir doktora programına kayıtlı olma ÅŸartı aranmamıştır.

DiÄŸer taraftan, YÖK tarafından belirlenen ilgili Usul ve Esasların 7 nci maddesinin ikinci ve yedinci fıkrasındaki:

"(2) YükseköÄŸretim kurumları adayların baÅŸvurularını, kendi belirlediÄŸi ÅŸartlar doÄŸrultusunda deÄŸerlendirir. DeÄŸerlendirme sonucunda doktora eÄŸitimi alması uygun bulunan ve kesin kayıt yaptıran öÄŸrencilerin listesirektörlük tarafından YÖK BaÅŸkanlığına bildirilir.

(7) ÖÄŸrencilere eÄŸitime baÅŸladıkları ayı takiben oniki ay süre ile burs ödenir."

düzenlemeleri de, burs programına baÅŸvurabilmek için mutlaka ilgili yükseköÄŸretim kurumunun doktora programına kayıtlı olma ÅŸartının aran(a)mayacağını açıkça ortaya koymaktadır. EÄŸer Ankara Üniversitesince uygulandığı üzere, baÅŸvuru için halen ilgili yükseköÄŸretim kurumunda doktora programına kayıtlı olunması gerekli ise; bu durumda, ilgili Usul ve Esaslarda "DeÄŸerlendirme sonucunda doktora eÄŸitimi alması uygun bulunan ve kesin kayıt yaptıran öÄŸrenciler", "ÖÄŸrencilere eÄŸitime baÅŸladıkları ayı takiben" ifadelerine yer veren YÖK'ün abesle iÅŸtigal etmiÅŸ olduÄŸu sonucuna varılacaktır.

Bu tespit ve deÄŸerlendirmelerden sonra, Ankara Üniversitesinin (köklü geçmiÅŸine ve kurumsal kimliÄŸine hiç yakıştıramadığımız) açıklaması üzerinde durulabilir:

Öncelikle, Ankara Üniversitesinin yapmış olduÄŸu açıklamanın, üslubu, dili ve içeriÄŸi itibariyle hukukilikten uzak, hukukun temel yorum yöntemlerine açıkça aykırı ve suçluluk psikolojisine dayalı kurumsal refleksi çaÄŸrıştıran bir dille kaleme alındığı üzülerek ifade edilmelidir.

Öncelikle, memurlar.net'in haberi, Ankara Üniversitesinin vehmettiÄŸi gibi kuru bir iddiadan ibaret olmayıp, ilgili düzenlemelerin lafzı, amacı ve sistematiÄŸine baÄŸlı kalınarak yapılan hukuki tespit ve deÄŸerlendirmelere dayandırılmıştır. Dolayısıyla, ilgili haberin kuru/içi boÅŸ bir iddiadan ibaret olduÄŸu izlenimi verilerek deÄŸersizleÅŸtirilmeye çalışılmasının, gerçekleri gizleme kaygısından kaynaklandığı sonucuna ulaşılabilir.

Ankara Üniversitesinin açıklamasında yer verilen:

"YükseköÄŸretim Kurulu Tarafından Doktora Programlarına Kayıtlı ÖÄŸrencilere Verilecek Burslara Ä°liÅŸkin Usul ve Esaslar"ın "YükseköÄŸretim kurumlarının baÅŸvurusu ve deÄŸerlendirme"yi düzenleyen 5.maddesinin 4.fıkrasında zikredilen "Doktora eÄŸitimine kabul, ilgili yükseköÄŸretim kurumlarının mevcut lisansüstü öÄŸrenci kabul ÅŸartlarına göre gerçekleÅŸtirilir." hükmü, 100/2000 doktora bursiyerlerinin, "Ankara Üniversitesi'nin ilgili enstitülerinin belirlediÄŸi ÅŸartlar ve kontenjanlara baÄŸlı olarak açılan doktora sınavlarından baÅŸarılı bulunarak doktora eÄŸitimine baÅŸlamış" ve anılan burs için baÅŸvuru yapan adaylar arasından seçilmek zorunda olduÄŸunu gösterdiÄŸi gibi, anılan Usul ve Esaslar'ın "Bursun sonlandırılması"nı düzenleyen 8.maddesinin 3.fıkrasındaki "ÖÄŸrenciler, Lisansüstü EÄŸitim ve ÖÄŸretim YönetmeliÄŸi ve doktora eÄŸitimini aldıkları yükseköÄŸretim kurumunun ilgili yönetmelik, yönerge ve kararlarına uymakla yükümlüdür." hükmü de 100/2000 doktora bursiyerlerinin, ilgili YükseköÄŸretim kurumundaki doktora programlarına kayıtlı öÄŸrenci olmalarını gerekli; hatta, zorunlu hale getirmektedir." Ä°fadelerin hukukun temel yorum yöntemleri bakımından kabulü mümkün deÄŸildir.

Ä°lgili Usul ve Esaslarda yer verilen ve Üniversitenin uygulamasını meÅŸrulaÅŸtırmak için dayandığı "Doktora eÄŸitimine kabul, ilgili yükseköÄŸretim kurumlarının mevcut lisansüstü öÄŸrenci kabul ÅŸartlarına göre gerçekleÅŸtirilir." Düzenlemesinin sadece halen kayıtlı doktora öÄŸrencilerinin burs baÅŸvurusunda bulunabileceÄŸi ÅŸeklinde anlaşılması, hukuk metodolojisinin alanı dışında kalan temel bir sorunun varlığına iÅŸaret eder. Zira, "Doktora eÄŸitimine kabul" ibaresi dahi tek başına, burs baÅŸvurusu için halen ilgili yükseköÄŸretim kurumunda doktora programına kayıtlı olmanın gerekmediÄŸi açıkça ortaya koymaktadır. Ä°lgili düzenleme, burs baÅŸvurusu için halen kayıtlı doktora öÄŸrencisi olma ÅŸartı getirmemekte, sadece burs baÅŸvurusu kapsamında öÄŸrenci kabulünün tabi olması gereken hukuki rejimi ortaya koymaktadır.

Aynı ÅŸekilde, Ankara Üniversitesinin "ÖÄŸrenciler, Lisansüstü EÄŸitim ve ÖÄŸretim YönetmeliÄŸi ve doktora eÄŸitimini aldıkları yükseköÄŸretim kurumunun ilgili yönetmelik, yönerge ve kararlarına uymakla yükümlüdür." hükmü de 100/2000 doktora bursiyerlerinin, ilgili YükseköÄŸretim kurumundaki doktora programlarına kayıtlı öÄŸrenci olmalarını gerekli; hatta, zorunlu hale getirdiÄŸi yönündeki açıklaması da hukukilikten uzaktır. Ä°lgili düzenleme burs baÅŸvuru aÅŸamasına yönelik olmayıp, burs baÅŸvuru kabul edilerek öÄŸrencilik statüsü kazanacak kiÅŸilerin tabi olacak kuralları belirlemektedir.

DiÄŸer taraftan Ankara Üniversitesinin açıklamasının son kısmında yer verilen "20.04.2016 tarih ve 29690 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüÄŸe giren "Lisansüstü EÄŸitim ve ÖÄŸretim YönetmeliÄŸi"nin "DiÄŸer Hükümler"i düzenleyen 35.maddesinin 6.fıkrasındaki "Tezsiz yüksek lisans programları hariç, aynı anda birden fazla lisansüstü programa kayıt yaptırılamaz ve devam edilemez." hükmü uyarınca, 100/2000doktora bursiyerliÄŸi için baÅŸvuruda bulunan adayların seçimi ve kabul iÅŸlemlerinde, Ankara Üniversitesi'nin ilgili enstitülerindeki doktora programlarına kayıtlı olmaları ÅŸartının konulma gerekçesini ayrıca izaha gerek yoktur." ifadeleri de hukukilikten uzak, Ankara Üniversitesi gibi köklü bir yükseköÄŸretim kurumunun kurumsal kimliÄŸine ve vakarına yakışmayacak bir dil ve üsluba iÅŸaret etmektedir.

Öncelikle, ilgili düzenlemenin lafzı ve amacı hiçbir tereddüde yer bırakmayacak ÅŸekilde açık ve anlaşılır olup, bu düzenleme aynı anda birden fazla lisansüstü programa kayıt yaptırmaya ve devama izin vermemekle birlikte, aynı anda birden fazla lisansüstü programa baÅŸvuruya, ya da halen bir doktora programına kayıtlı iken aynı ve baÅŸka bir yükseköÄŸretim kurumundaki doktora programına da baÅŸvurmaya engel oluÅŸturmadığı hukuken tartışmasızdır. Ä°lgili düzenlemenin hiçbir yerinde aynı anda birden fazla lisansüstü programa baÅŸvurulamayacağından söz edilmemiÅŸtir. Bu düzenlemenin burs baÅŸvurusu için mutlaka halen doktora öÄŸrencisi olmayı zorunlu kıldığından bahsetmek, baÅŸkaları için bir derece mazur görülebilirse de, bünyesinden en eski Hukuk Fakültesini barındıran ve Hukuk MüÅŸavirliÄŸinde onlarca hukukçu istihdam eden Ankara Üniversitesine kesinlikle yakışmayan bir tutumdur.

Kaldı ki, "Lisansüstü EÄŸitim ve ÖÄŸretim YönetmeliÄŸinin Geçici 1 inci maddesinin ikinci fıkrasında "(2) Bu YönetmeliÄŸin yayımı tarihinden önce aynı anda birden fazla lisansüstü programa kayıtlı olan öÄŸrenciler hakkında 35 inci maddenin altıncı fıkrası uygulanmaz." Åžeklinde bir geçiÅŸ hükmüne yer verilmiÅŸ ve "Tezsiz yüksek lisans programları hariç, aynı anda birden fazla lisansüstü programa kayıt yaptırılamaz ve devam edilemez." hükmüne istisna getirilmiÅŸ olup, Ankara Üniversitesinin bu baÄŸlamda yaptığı açıklamanın da hukuken eksik olduÄŸu açıkça görülmektedir.

Yukarıda arz edilmeye çalışıldığı üzere, hukuka uygun idare, idareye güven ilkesinin bir gereÄŸi olarak Ankara Üniversitesinden beklenen hukukun ve hakkaniyetin gereÄŸini yerine getirmek ve diÄŸer yükseköÄŸretim kurumlarına bu baÄŸlamda örnek olmaktır. Ancak Ankara Üniversitesi kendisine yakışanı yapmak yerine, hukukilikten uzak, tamamen duygusal refleksle hareket ederek, içeriÄŸi, dili ve üslubu itibariyle oldukça sorunlu bir açıklama yapmayı tercih etmiÅŸtir. Böylesi bir uygulamanın hukukçular bakımından üzüntü ve endiÅŸe ile karşınacağını tahmin etmek güç olmasa gerektir. Ancak burada, diÄŸer üniversitelerin de benzer yanlış uygulamayı sürdürdükleri hususu da gözetildiÄŸinde, ilgili Usul ve Esasları belirleyen YÖK'ün ve söz konusu Esasların 14 üncü maddesi uyarınca ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye yetkili olan YÖK Yürütme Kurulunun, uygulamayı yönlendirmek ve uygulama birliÄŸini saÄŸlamak yerine söz konusu yanlışlığa sessiz kalması daha da hayret ve üzüntü vericidir.

Yayın politikası ve içeriÄŸi itibariyle "Hukuka Uygun Ä°dare" "Ä°yi Ä°dare" ilkesine vurgu yapan habercilik anlayışından hareketle bu konuda üzerine düÅŸen sosyal sorumluluÄŸu fazlasıyla yerine getirmesinden dolayı memurlar.net'i kutluyor; iÅŸbu yazının memurlar.net sayfasında yayımlanarak YükseköÄŸretim Kurulunun bu baÄŸlamda görevini yapmaya ve bu yanlışa bir an önce son vermeye davet edilmesi, böylece liyakat sahibi adayların önündeki hukuka aykırı engelin kaldırılması sürecinin iÅŸletilmesi gerektiÄŸinin önemine vurgu yapmak istiyorum.

Saygılarımla...

Av. Ä°brahim ERGENÇ / Memurlar.net