Sosyal Medya

İstanbul'da sonucu AK Parti ve CHP dışındaki aktörler belirleyecek

28-02-2019 08:58

31 Mart tarihinde yapılacak yerel seçimlerin en kritik geçeceği, herkesin dikkatini öncelikle çevireceği şehir İstanbul olacaktır. İstanbul’daki yerel seçimler, geçmişte ülkedeki siyasi gidişatın doğrultusunu belirleyen, nehrin yatağını değiştiren stratejik sonuçlar doğurmuştur.



SEDAT ERGÄ°N / HÜRRÄ°YET
 
ÖrneÄŸin, Ä°stanbul’da 1973 belediye baÅŸkanlığı seçimini CHP adayı Ahmet Ä°svan’ın kazanması o dönemde ülkedeki siyasi iklimi köklü bir ÅŸekilde etkilemiÅŸ, CHP’nin 1977’deki genel seçimde yüzde 41.38 oranıyla sandıktan birinci çıkmasının önünü açmıştır. Keza 1994 yılındaki yerel seçimde Refah Partisi adayı Recep Tayyip ErdoÄŸan’ın Ä°stanbul Belediye BaÅŸkanı seçilmesi RP’nin 1995 genel seçiminde 21.38 oranıyla birinciliÄŸi kazanmasının habercisi olmuÅŸtur. Ä°stanbul’daki sonuç bu yönüyle, ErdoÄŸan’ı 2002 seçimiyle önce baÅŸbakanlık ve ardından cumhurbaÅŸkanlığı dönemlerine taşıyan siyasi devinimi de tetiklemiÅŸtir.
 
Ä°stanbul’daki seçimi diÄŸer illerden ayıran pek çok etken var. Bu seçimde Ä°stanbul’daki kayıtlı seçmen sayısı 10 milyon 560 bin 608. Türkiye’de  bu seçimde kayıtlı toplam seçmen sayısının 57 milyon 56 bin olduÄŸu dikkate alınırsa, ülkedeki her 100 seçmenden 18’i Ä°stanbul’da oy kullanacaktır. Aldığı yoÄŸun göç olgusu ışığında Ä°stanbul’u Türkiye’nin küçük bir ölçeÄŸi olarak kabul edersek, bu ilde sandıkta beliren tablo Türkiye genelindeki siyasi güç dengesini okumak açısından da önemli bir gösterge oluÅŸturuyor.
 
Ä°STANBUL’DA  Ä°LK KEZ YERELDE Ä°TTÄ°FAKLAR YARIÅžIYOR
 
Ä°stanbul’da ilk kez büyük partilerin ittifaklar halinde girecekleri bir yerel seçime tanıklık edeceÄŸiz. Geçen yıl CumhurbaÅŸkanlığı seçiminde kurulan ‘cumhur’ ve ‘millet’ ittifakları bu kez Ä°stanbul’daki yerel seçimde de karşı karşıya geliyor. Yarış AK Parti ve MHP’nin desteklediÄŸi Binali Yıldırım ile karşısında CHP-Ä°YÄ° Parti ittifakının desteklediÄŸi Ekrem Ä°mamoÄŸlu arasında geçecek.
 
Bu yazıda Ä°stanbul’daki seçimin sonucuna dönük bir tahminde bulunmak gibi bir amacımız yok. Yapmak istediÄŸimiz, 2010’lu yıllar içinde bu ilde yerel, genel ve CumhurbaÅŸkanlığı seçimleri ile son anayasa referandumunda partilerin güç dengelerinin nasıl seyrettiÄŸine somut veriler üzerinden bakmak, bu çerçevede 31 Mart’ta aktörlerin nasıl bir siyasi destek zemininde yarışa girdiklerini deÄŸerlendirmektir.
 
AK PARTÄ° OYU Ä°STANBUL’DA KÄ°LÄ°TLENDÄ°
 
AK Parti ile baÅŸlayalım. Ä°ktidar partisi, 2011 genel seçiminde Ä°stanbul’da aldığı 3 milyon 916 bin oydan sonra -olaÄŸanüstü koÅŸullarda gerçekleÅŸen 1 Kasım 2015 seçimindeki 4 milyon 381 bin oy istisna olarak alınırsa- hiçbir genel seçimde bu rakamın üstüne çıkamamıştır. ÖrneÄŸin, geçen yıl yapılan 24 Haziran seçiminde AK Parti’nin bu ilde aldığı 3 milyon 882 bin oy, 2011 seçimindeki 3 milyon 916 bin oyun 34 bin kadar altındadır. Ä°stanbul’da seçmen sayısının bu iki seçim arasında 1 milyon 176 bin arttığı hesaba katılırsa, AK Parti’nin oyu aslında reel olarak buradaki farkın da üstünde bir oranda gerilemiÅŸtir. Nitekim bu partinin Ä°stanbul’da sandıktaki oranı yüzde 49.35’ten yüzde 42.41’e inmiÅŸtir.
 
AK Parti’nin yakın zamanda Ä°stanbul’da yaÅŸadığı en büyük sıkıntı 2017 anayasa referandumunu ‘ret’ cephesine kaybetmesiydi. Referandumda bu ilde ‘hayır’ oyları ‘evet’ oylarına yaklaşık 250 bin kadar üstünlük saÄŸlamıştır. AK Parti’nin güçlü olduÄŸu birçok ilçede ‘evet’ oyları AK Parti’nin 1 Kasım 2015’teki oyunun bile gerisinde kalmıştır. Özetle, AK Parti’nin 2010’lu yılların ortalarından itibaren Ä°stanbul’da yüzde 40-42 bandında kilitlendiÄŸini söylemek hata olmaz.
 
2018 Haziran ayı genel seçimindeki güç dengesi esas alındığında, Ä°stanbul’da AK Parti+MHP toplamı kâğıt üstünde yüzde 50 eÅŸiÄŸinin biraz üstünde görünüyor. Bu, ErdoÄŸan’ın CumhurbaÅŸkanlığı seçiminde Ä°stanbul’da aldığı ‘mutlak’ yüzde 50 oranıyla neredeyse kesinlik içinde örtüÅŸüyor. Burada ‘cumhur ittifakı’ açısından yaÅŸamsal soru, AK Parti’nin yanı sıra MHP tabanının blok olarak desteÄŸini Binali Yıldırım’a verip vermeyeceÄŸi meselesinde karşımıza çıkıyor. CumhurbaÅŸkanlığı seçimindeki ÅŸekillenen kalıbın kendisini aynen tekrarlaması halinde Binali Yıldırım’ın iÅŸi kısmen kolaylaÅŸacaktır.
 
MHP’nin Ä°stanbul’daki oyu geçen 8 yıl zarfında genelde 7.5-9.5 bandında seyretmiÅŸtir. Devlet Bahçeli’nin partisi son seçimde Ä°stanbul’da Ä°YÄ° Parti’ye belli miktarda bir oy kaptırmış olsa da AK Parti’den kendisine gelen tepki oylarıyla bu açığı kapatabilmiÅŸtir. MHP’nin Ä°stanbul’daki bir avantajı AK Parti tabanının yönelebildiÄŸi ikinci adres olabilmesindedir. Son seçimde AK Parti’nin bu ilde geleneksel olarak güçlü olduÄŸu Sultanbeyli ve Arnavutköy gibi bazı ilçelerde gerilerken MHP’nin oyunu arttırabilmiÅŸ olması bu yöneliÅŸin açık bir kanıtıdır.
 
CHP DE Ä°STANBUL’DA GERÄ°LEME SÜRECÄ°NDE
 
CHP açısından bakıldığında, ana muhalefet partisinin -2014 yerel seçimi istisna tutulursa- Ä°stanbul’da 2010’lu yıllarda genelde 2.5 milyonluk bir seçmen desteÄŸi bandında kilitlendiÄŸi ortaya çıkıyor. 2011’de 2 milyon 485 bin oy alan CHP, 2018’de 2 milyon 448 bine düÅŸmüÅŸtür. Seçmen sayısındaki artıştan doÄŸru orantılı bir pay alamadığı için, CHP de AK Parti gibi Ä°stanbul’da reel olarak anlamlı bir düÅŸüÅŸ yaÅŸamıştır son dönemde. CHP tabanından Ä°YÄ° Parti ve HDP’ye yönelen oylar kuÅŸkusuz bu zemin kaybındaki kayda deÄŸer iki faktördür.
 
Bu durumda ‘Millet Ä°ttifakı’ adayı Ekrem Ä°mamoÄŸlu’nun, Binali Yıldırım’a yaklaÅŸabilmesi, rakibini yakalayabilmesi ancak diÄŸer partilerin seçmenlerinden kuvvetli miktarda bir oyu kendisine çekebilmesiyle mümkündür. Bu baÄŸlamda Ä°stanbul’da CHP açısından kilit faktörlerden biri seçim ittifakındaki ortağı Ä°YÄ° Parti’dir. 24 Haziran 2018 seçiminde Ä°YÄ° Parti bu ilde 750 bine yakın (yüzde 8.12) oy almıştır.
 
Ä°YÄ° PARTÄ° GÄ°BÄ° KÜRT OYLARI DA STRATEJÄ°K ÖNEMDE
 
Bu noktada sonuca etki etmek anlamında Ä°YÄ° Parti seçmeni gibi kritik bir kitle Ä°stanbul’da geçmiÅŸte HDP’ye yönelmiÅŸ olan Kürt kökenli seçmenlerdir. HDP’nin bu ildeki oyu son üç genel ve yerel seçimde 900 bin-1.1 milyon aralığında seyretmiÅŸtir. HDP, Sırrı Süreyya Önder’le sahaya çıktığı 2014 yerel seçiminin aksine bu kez Ä°stanbul’da aday göstermiyor. Bu durumda yerleÅŸik HDP seçmeninin oyunun nereye yöneleceÄŸi stratejik bir önem kazanıyor.
 
Türkiye’nin en büyük ilinde yarışın aktörleri arasındaki güç dengesi sayısal veriler üzerinden bu ÅŸekilde özetlenebilir. Ekonomik koÅŸulların olumsuzluÄŸu, adayların kampanyalarının etkisi ile ülke genelinde seçime hâkim olan siyasi tartışmalar ve temalar Ä°stanbul’da bu güç zemini üzerinden belirleyici olacaktır.
 
 

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.