Japonya’da lise mezunu olmayanlar oy veremiyor mu?

16 Åžubat 2019 tarihinde Twitter’da paylaşılan bir gönderide Japonya’da lise mezunu olmayanların oy kullanamadığı iddia edildi. Bu iddianın yer aldığı metne, Japonya hükûmetine ait olduÄŸu öne sürülen bir açıklama da eklendi.

Söz konusu tweet kısa sürede 13 bin kiÅŸi tarafından beÄŸenildi ve 3 bin kiÅŸi tarafından paylaşıldı. Aynı metin BaÄŸdat Caddesi Forumu, Bunları Biliyor musunuz?, Nonteizm Çağı gibi Facebook sayfaları üzerinden de paylaşılarak çok sayıda etkileÅŸim aldı. Bilir DiÅŸi isimli Facebook sayfası tarafından paylaşılan bir gönderide ise söz konusu haber, Aysun Kayacı’nın 2008’de yaptığı bir açıklamayla birlikte verilmiÅŸti.

Fakat Japonya’da lise mezunu olmayan vatandaÅŸların oy kullanamadığı iddiası doÄŸru deÄŸil. Japonya’da 18 yaşını geçmiÅŸ her birey oy kullanabiliyor. Ayrıca Japonya’da seçme ve seçilme haklarına dair düzenlenmiÅŸ ve eÄŸitim düzeylerine göre farklılık gösteren bir yasa bulunmuyor.

Japonya’da 18 yaşından büyük her vatandaÅŸ seçmen

Japonya Ä°çiÅŸleri ve HaberleÅŸme Bakanlığının resmi internet sitesinde yer alan bilgilere göre 18 yaşından büyük her vatandaÅŸ seçme hakkına sahip. Seçme hakkında kısıtlılık kararı alınmış bireyler ile ilgili düzenlemelerde ise “lise mezunu olmamak” ÅŸeklinde eÄŸitim seviyelerine deÄŸinen bir açıklamaya ulaşılamıyor. Parlamentolararası Birlik’in (Inter-Parliamentary Union) resmi sitesinde de Japonya’daki seçme hakkıyla ilgili ayrıntılı bilgiye ulaşılabiliyor.

teyit.org’un iletiÅŸime geçtiÄŸi Hong Kong Üniversitesi Doktor ÖÄŸretim Görevlisi Masato Kajimoto haberlerle ilgili açıklama yaptı.

Ayrıca Kajimoto teyit.org’a, 1980’lerde lisedeki öÄŸrenimini tamamlamadan ayrılan ve orta okul mezunu olan erkek kardeÅŸinden de bahsetti. Kajimoto’nun erkek kardeÅŸi, lise mezunu olmadığı halde bugün hala seçimlerde oy kullanabiliyor ve bütün eriÅŸkin hayatı boyunca bu konuda hiçbir sorun yaÅŸamadı.

2015’te Japonya’daki seçme yaşı 18’de indirildi

Japonya’nın ulusal yasama organı Ulusal Diet (国会) 2015 yılında seçme hakkını 20’den 18 yaÅŸa indiren yasa tasarısını kanunlaÅŸtırdı. Japan Times, BBC gibi haber kanallarında paylaşılan haberler bu bilgiyi doÄŸrular nitelikte. Haberlerde seçme yaşının 18’e indirilmesiyle ilgili olarak “Hükûmete göre bu düzenleme, gençlerin siyasetle daha yakından ilgilenmelerine vesile olacak” ifadeleri yer alıyor. Bu açıklamanın, iddia metinde yer alan “Kendi geliÅŸimini tamamlayamamış bir birey toplumu ve devleti ilgilendiren konularda söz ve hak sahibi olamaz,” açıklamasıyla ters düÅŸtüÄŸünü söylemek mümkün.

Başka iddialar da yer aldı

Facebook’ta paylaşılan bir baÅŸka gönderide, Japonya’da Ä°kinci Dünya Savaşı’nın ardından gerçekleÅŸen ilk seçimde lise mezunu olmayanların oy veremediÄŸi iddia edilmiÅŸti. Fakat bu iddia da doÄŸru deÄŸil. 1946 Anayası’nın 15. ve 44. Maddelerinde seçme ve seçilme hakkı kapsamında, herhangi bir ırk, mezhep, cinsiyet, sosyal statü, aile geçmiÅŸi, eÄŸitim düzeyi, mal mülk veya gelir düzeyinden dolayı ayrım yapılmayacağı belirtilmiÅŸ. Dolayısıyla 1946 yılında da lise mezunu olmayanların oy kullanabildiÄŸi söylenebilir. 1946 seçimleriyle ilgili görüntülere ise Amerika BirleÅŸik Devletleri Ulusal ArÅŸivi’nden ulaşılabiliyor.

“Japonya’da seçme hakkını eÄŸitim düzeyine baÄŸlayan bir tartışma yaÅŸanmadı”

Japan Center for Asian Historical Records’un Japonya’daki seçme ve seçilme hakkının tarihçesine yer verdiÄŸi bir makalede söz konusu iddiadaki açıklamaya yakın bir görüÅŸ bulabilmek mümkün, fakat bu ifadeler baÅŸka bir baÄŸlamda yer alıyor. Bu makalenin ilgili kısmında 1925 yılından önceki seçilme yaşı tartışılıyor ve yazar o zamanın anayasasında neden seçme yaşı 25’ken seçilme yaşının 30 olduÄŸunu açıklamaya çalışıyor. Bu konuda eski belgelerden kaynak gösterilen iki meclis üyesinin ilgili görüÅŸlerine yer verilmiÅŸ.

Bu makalede yer alan alıntıları ise Kojimoto ÅŸöyle yorumladı:

Japonya’da liseye devam edenlerin oranı yüzde 96

Japonya’da 6 yıl ilkokul, 3 yıl ise ortaokul olmak üzere zorunlu eÄŸitim 9 yıl. Japonya’da zorunlu eÄŸitim liseyi kapsamıyor fakat lise eÄŸitimine devam edenlerin oranı yüzde 96’nın üzerinde.

Sonuç olarak, Japonya’da liseden mezun olmayanların oy hakkı olmadığı iddiası doÄŸru deÄŸil. Japonya’da 18 yaşını geçmiÅŸ her vatandaÅŸ oy kullanabiliyor. Ayrıca eÄŸitim düzeyindeki farklılıkların seçme ve seçilme hakları üzerinde herhangi bir yaptırımı yok.