Sosyal Medya

Her yönüyle Tanzim satış meselesi: Marketler neden fiyat düşürdü, Hal'den kaça alınıyor...

19-02-2019 15:25

Siyasete, gündemimize, mutfağımıza ve cüzdanımıza etki eden tanzim satış meselesini tartışıyoruz bir haftadır. Bir çoğumuzun kafası karışık. Ucuz sebze aldığı için halkımız durumdan memnun. Ancak tartışma bununla bitmiyor.



KEMAL ÖZTÜRK / YENÄ° ÅžAFAK
 
Bir haftadır durumu gözlemekle kalmadım. Bir de konunun tarafları ve uzmanlarıyla konuÅŸtum.
 
Market zincirlerinin sahipleri, komisyoncular, kabzımallar ve ekonomistler.
 
Sanırım meseleyi anladım. O yüzden sizinle paylaşıyorum.
 
FÄ°YATLARI YÜKSELTEN FIRSATÇILAR KÄ°M?
 
Ortada iki görüÅŸ var.
 
Birinci görüÅŸ, hükümetin dillendirdiÄŸi görüÅŸtür:
 
‘Sebze meye tarlada çok ucuza üretiliyor, ancak arada “birileri” bu fiyatı yükseltiyor. Bu nedenle vatandaÅŸ pahalıya sebze meyve yiyor.’
 
“Birilerinden” kasıt ise oldukça ağır ithamları içeriyor. ‘Fırsatçılar, haksız kazanç elde eden komisyoncular, hükümete operasyon çekmek isteyenler, seçimi etkilemeye çalışanlar…’ böyle gidiyor.
 
Bu yüzden aradaki o “birilerini” devreden çıkartıp, üreticiden direkt tüketiciye mal temin ederek, piyasadaki fahiÅŸ fiyatları indirmek, enflasyonu dizginlemek mümkün. Tanzim satışlar bu nedenle kuruluyor. GörüÅŸ bu.
 
Gerçekten de Ä°stanbul ve Ankara’da kurulan tanzim satışlarda market ve manavlardan daha ucuza sebze satıldı ve fiyatlar düÅŸtü.
 
Bu nedenle hepimiz ortada haksız kazanç olduÄŸuna, birilerinin fırsatçılık, spekülatörlük yaptığına ve hükümete operasyon çektiÄŸine inandık.
 
O zaman bu “birileri” dediÄŸimiz ve fiyatların artmasına etki ettiÄŸini düÅŸündüÄŸümüz kiÅŸileri arayıp bulayım dedim.
 
MARKETÇÄ°LER: ASLINDA ZARAR EDÄ°YORUZ
 
Piyasanın en büyüklerinden olan birkaç marketin sahiplerini ve yöneticilerini aradım. Öyle doÄŸrudan sordum: “Piyasadaki fiyatları siz mi yükseltiyorsunuz?”
 
Hepsinin anlattıkları aÅŸağı yukarı aynıydı ve ÅŸöyle özetlenebilirdi:
 
‘Biz aslında sebzeden kar etmiyoruz. Bunu resmi fatura ve iÅŸletme sistemimiz SAP üzerinden de ispatlayabiliriz. MüÅŸterilerimiz sebze meyve alırken aynı zamanda diÄŸer mallarımızdan da alsın diye buna katlanıyoruz.
 
Zararı ÅŸöyle açıklayalım: Vergiler, çalıştırdığımız binlerce iÅŸçi, nakliye ve diÄŸer masraflarımızın iÅŸletme giderleri % 20 civarı ürüne yansır. Buna % 7 KDV ekleyin. Ürünler müÅŸteri tarafından seçildiÄŸi için % 7 fire oluyor. Bunu da koyarsak toplamda %34 giderimiz var. Ancak biz bunu sadece %25-28 oranında ürüne yansıtabiliyoruz. Yani aslında biz %5 zararına satıyoruz sebzeyi. Hadi diyelim zarar deÄŸil de sıfır kar olsun. Yine de fiyatı yükselten de, fırsatçılık yapan da biz deÄŸiliz. Tüm marketlerde durum aÅŸağı yukarı aynıdır.’
 
Tam burada durdurdum konuÅŸanları ve ölümcül soruyu yapıştırdım:
 
“Peki tanzim satışlardan sonra sizdeki sebze fiyatları da düÅŸtü. Demek fiyatınız biraz yüksekmiÅŸ ve daha ucuza da satabiliyormuÅŸsunuz.”
 
‘Hayır daha çok zararına satıyoruz anlamına gelir bu. Çünkü vatandaÅŸ tanzim satıştaki fiyatı bizde göremeyince tepki gösteriyor. Biz de biraz daha zararına satışı göze aldık. Ancak buna raÄŸmen bazı ürünleri tanzim satış rakamlarına vermemiz imkânsız. Ne kadar dayanırız buna bilmiyoruz. Marketler kanun gereÄŸi alış ve satış fiyatını etikete yazmak zorundadır. Bugün gidin bakın, birçok üründe zararına sattığımızı etiketlerde göreceksiniz.”
 
Marketlerin görüÅŸü böyle.
 
HAL VE KOMÄ°SYONCULAR: BÄ°Z DE FÄ°YATLARI YÜKSELTMÄ°YORUZ
 
O zaman hal ve komisyoncular bu fiyatları artıyor olabilir mi? Onlara da aynı soruyu sordum. Fiyatları siz mi yükseltiyorsunuz?
 
‘Burası Antalya’nın Kumluca ilçesi. Türkiye’nin sebze ihtiyacı neredeyse buradan karşılanır. Sebze fiyatları, belediyenin hal müdürlüÄŸü, komisyoncular, alıcı tüccarlarla ortak belirlenir. Borsa gibi. Ve hal müdürlüÄŸünün internet sitesinden yayınlanır. Bunun üzerine kimse mal satamaz.
 
Bu yıl hava ÅŸartları, hortum ve sel gibi doÄŸal afetler yüzünden üretim çok düÅŸtü. Buna ihracat da eklenince, iç piyasaya mal vermek çok zorlaÅŸtı. Bu da fiyatları arttırdı. Bir komisyoncunun ürünlerdeki kar payı %8’dir. Buna vergiler ve iÅŸletme masraflarımız dahlidir. Bizim sattığımız ürüne marketler nakliye ve fire masraflarını ekler. Bu da normaldir. Yani fiyatları yükselten, fırsatçılık yapan biz deÄŸiliz. Her ÅŸey belediye halinin kontrolünde.’
 
Burada konuÅŸtuÄŸum kiÅŸiyi yine durdurdum ve sordum.
 
“Ancak tanzim satış noktalarında sebze fiyatları marketlerden daha ucuz nu nasıl oluyor?
 
‘Bizim sattığımız ürün Türkiye’deki en düÅŸük fiyattır neredeyse. Bu da internet sitesinde günlük olarak yayınlanır. Åžimdi onları karşılaÅŸtırın. EÄŸer bizim fiyatımızdan daha düÅŸük, hatta aynı fiyata satanlar varsa, bilin ki zararına satıyor demektir.’
 
Hemen http://hal.kumluca-bld.gov.tr sitesine girdim fiyatları aldım. Sonra da tanzim satış noktalarına gidip oradakileri karşılaştırdım.
 
Tablo ÅŸöyleydi:
 
Domates: Tanzim 3 TL, Hal 2,8 TL
 
Salatalık: Tanzim 4 TL, Hal 4.7 TL
 
Çarliston biber: Tanzim 6 TL, Hal 4.5 TL
 
Sivri biber: Tanzim 6 TL, Hal 7 TL
 
Patlıcan: Tanzim 4,5 TL, Hal 5,5 TL
 
EÄŸer tanzim satış noktaları ürünleri Kumluca halinden alıyorsa bu durumda bazı ürünlerden hiç kar edilmezken, bazılarından zarar edildiÄŸi anlaşılıyor. Belki de daha ucuz yerlerden temin etti, bilemiyoruz.
 
Fiyatlar niye arttı, kim arttırdı sorusunda marketler, hal ve komisyoncuların görüÅŸleri böyle.
 
O zaman fiyat artışında baÅŸka etkenler olabilir mi? Yarın da bu konudaki ikinci görüÅŸü yazayım.

Etiketler :

1 Yorum

  1. cemal derwiÅŸ

    Şubat 19, 2019 Salı 16:14

    Olay belli. Devlet seçim öncesi oy kaybetmemek için kesenin cebini açmış. Tüyü bitmemiş yetimin hakkını seçim kazanmak için çarçur ediyor. Vatandaşın ucuz meyve sebze yeme hakkına karşı değilim lakin bunun için devletin kasasının kullanılmasını doğru bulmuyorum.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.