RTÜK’ün ‘cin’ kelimesini yasakladığı iddiası doğru mu?

Sosyal medyada paylaşılan ve Cumhuriyet, Haber Sol, Oda TV, T24, Halk Tv, Sputnik ve Gazete Duvar, tarafından yapılan haberlerde, Radyo Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) “cin” kelimesini yasakladığı ve bunun yerine “üç harfliler” kelimesinin kullanılacağı iddia edildi.

ATV’de yayınlanan ve Palu ailesinin konuk olduğu Müge Anlı ile Tatlı Sert isimli programda söylenen “Çocuğun içinde, RTÜK yasakladığı için söyleyemiyorum, ‘üç harfliler’ olduğu söylenmiş” ifadelerine dayandırılan haberlerde, RTÜK’ün cin kelimesini yasaklılar listesine soktuğunun anlaşıldığı da ifade edildi.

Bir kullanıcı tarafından Twitter’a yüklenen ve Anlı’nın programında iddiayı dile getirdiği görüntüler yaklaşık 2 bin 100 kişi tarafından beğenildi.

RTÜK’ün, “cin” kelimesini yasakladığı ve yerine “üç harfliler” kelimesinin kullanılacağı iddiası doğru değil. RTÜK’ün yasakladığı herhangi bir kelime listesi bulunmuyor. Ancak RTÜK’ün, “kişileri fal veya batıl inançlar yoluyla istismar eden” programlara ceza verme yetkisi var. Yani bir yayında “cin” kelimesi geçmese dahi RTÜK yasasına aykırı yayın yapıldığında cezai yaptırım uygulanabilir. Buna karşılık içinde “cin” kelimesi geçen bir program RTÜK yasasına göre sorun teşkil etmiyorsa bir yaptırım uygulanmıyor.

RTÜK’ün hangi hususlara cezai yaptırım uygulayabileceği yasada belirtiliyor

RTÜK’ün hangi hususlara karşı cezai işlem uygulayabileceği, 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri isimli kanunda düzenlenmiş. Söz konusu kanunun “yayın hizmeti ilkeleri” isimli 8. maddesi, “medya hizmet sağlayıcılar, yayın hizmetlerini kamusal sorumluluk anlayışıyla bu fıkrada yer alan ilkelere uygun olarak sunarlar” hükmünü taşıyor. 23 fıkradan oluşan maddenin (r) bendi ise yayınların “fal veya batıl inançlar yoluyla kişileri istismar edemeyeceğini” belirtiyor.

Buna karşılık yasada hangi kelimelerin kullanılıp hangilerinin kullanılamayacağına dair açık bir madde yer almıyor.

 

 

teyit.org konu hakkında RTÜK İzleme ve Değerlendirme Başkanlığı ile de görüştü. Uygulanan cezaların RTÜK yasasına göre belirlendiğini belirten yetkililer, “cin” kelimesinin yasaklanmadığını ifade etti. Yetkililer daha önce içerisinde “cin” kelimesi geçen yayınların ceza aldığını ancak bunun sebebinin kelime değil yayın içeriği olduğunu hatırlattı.

2017 yılında bazı yayınlar aynı maddeden ceza almıştı

RTÜK’ün internet sitesinde söz konusu maddenin (r) bendini ihlal eden ve “cin” kelimesinin geçtiği bazı ceza kararlarına ulaşmak mümkün. 9 Ağustos 2017 tarihli bir RTÜK kararında, Dolunay FM’de gerçekleşen ve “cin mektubu” isimli ürünün satıldığı yayına yaklaşık 3 bin 300 TL ceza kesildiği görülebiliyor. “Cin mektubu” isimli ürünün reklamı Bedir Tv’de de yer almış, kanal 2017 yılında RTÜK tarafından 10 gün kapatılmıştı.

Buna ek olarak, 31 Eylül 2018 tarihli başka bir kararda sunuculuğunu Murat Yeni’nin yaptığı, “Salih Memişoğlu ve Diğerleri” adlı programda “Salih Memişoğlu tarafından nazar ve cinlerle gerçekleştirilen büyü arasındaki farklardan” bahsedildiği için Farklı Tv isimli kanala ceza verildiği fark ediliyor.

Salih Memişoğlu’nun Beyaz Tv’de katıldığı “Ne Var Ne Yok” isimli programda açık şekilde cinlerden bahsettiği, cinlerin olup olmadığı konusunda görüşlerde bulunduğu, cinlerin düğünlerini ikindiden sonra yapıp, 700 yaşına kadar yaşadıklarını söylediği görüntülere ulaşmak mümkün. Ancak, RTÜK’ün internet sitesinde, söz konusu görüntüler ya da “Ne Var Ne Yok” isimli program hakkında 6112 sayılı yasanın 8. maddesinin (r) bendinden dolayı cezai işlem uygulanan bir karar bulunmuyor.

Yine, RTÜK’ün internet sitesinde yapılan aramada Müge Anlı ile Tatlı Sert isimli program hakkında 6112 sayılı yasanın 8. maddesinin (r) bendine dayandırılan bir ceza hükmüne rastlanmıyor. 

Sonuç olarak RTÜK’ün “cin” kelimesini yasakladığı iddiası doğru değil. RTÜK tarafından doğrudan yasaklanan bir kelime bulunmuyor. Verilen cezalar ise 6112 sayılı RTÜK yasasına göre belirleniyor. Yani içinde “cin” kelimesi geçen her programın ceza alması söz konusu değil. Bununla birlikte RTÜK, “fal veya batıl inançlar yoluyla” kişileri istismar ettiğini tespit ederse yayınlara, “cin” yerine “üç harfliler” ifadesinin kullanımı dolayısıyla da cezai yaptırımda bulunabilir. Yani, konu hakkındaki uygulamaların RTÜK’ün inisiyatifine bağlı olduğunu söylemek yanlış olmaz.

TEYİT.ORG