Sosyal Medya

Güncel

Taha Akyol / Lozan’a nasıl bakmalı?

17-02-2019 06:28

Taha Akyol Taha - KARAR


Lozan AntlaÅŸması üzerinden doksan yıl geçtiÄŸi halde bizde hâlâ tartışılıyor. Üstelik akademik kalitede deÄŸil, tamamen siyasallaÅŸmış, hatta miting meydanlarına taşınmış bir tartışma...
 
GeçmiÅŸ asırlara “tarih”i anlamak için bakmak yerine, güncel kavgaları körüklemek duygusuyla bakma aÅŸamasındaki toplumlarda böyle oluyor.
 
Ä°lmi tarihçilik geliÅŸtikçe duyguların yerini zamanla bilgiler alıyor.
 
Lozan’ı deÄŸerlendirebilmek için en azından görüÅŸme tutanaklarını ve sadece Ankara’nın deÄŸil, ilgili bütün hükümetlerin politikalarını araÅŸtırmış olmak gerekir.
 
Yunan kaynaklarında Lozan
 
Ä°lgili hükümetlerin politikaları deyince, tabii Yunanistan’ın Lozan politikası özellikle önemlidir. Yunan kaynaklarını araÅŸtırarak yapılan ilk akademik çalışma, bildiÄŸim kadarıyla, Dr. ÇaÄŸla Derya TaÄŸmat’ın “Lozan Konferansı’nda Yunan Diplomasisi, 1922-1923” adlı eseridir.
 
 
 
Libra Kitap tarafından yayımlandı.
 
Genç tarihçi Dr. TaÄŸmat Yunan arÅŸivini, o zamanki Yunan gazetelerini ve Yunanlı tarihçilerin eserlerini araÅŸtırarak bu kitabı yazmış.
 
Lozan, sekiz ay süren müzakereler sonunda imzalanmış, pek çok ciddi konuyu içeren bir uluslararası antlaÅŸmadır. Kitap, Yunanistan’la ilgili konularda Yunan tarafının politikalarını anlatıyor.
 
Yunanistan’ın Anadolu’da yaptığı insani kıyım ve maddi yıkım için talep ettiÄŸimiz “tamirat bedeli”ni Ä°smet PaÅŸa’nın karşılıksız bağışladığı, Ege adalarını Lozan’da kaybettiÄŸimiz ÅŸeklinde yürütülen söylemin gerçeklerle ilgisi yoktur.
 
TaÄŸmat’ın kitabında bu konularda Yunanistan tarafında nelerin yaÅŸandığını okuyabilirsiniz.
 
‘Trakya meselesi’
 
TaÄŸmat’ın kitabının bence en önemli tarafı “Trakya meselesi”nin Lozan’daki büyük önemini Yunan belgeleriyle ortaya koymasıdır.
 
Trakya bölgesi, Mondros mütarekesi döneminde Yunanistan tarafından iÅŸgal edilmiÅŸ, Mudanya mütarekesi ile iÅŸgalden kurtarılmıştı.
 
Yunanistan’da askeri darbe olmuÅŸ, Ä°zmir’de ‘denize dökülen’ Yunan ordusu cunta tarafından toparlanarak Trakya hududuna konuÅŸlandırılmıştı.
 
TaÄŸmat’ın Yunan kaynaklarından aktardığına göre:
 
Türk Trakya’sında Türk kuvvetlerinin mevcudu 30-35 bindi...
 
Yunanistan ise sınırın Batı Trakya tarafına 110 bin 775 piyade eri, 39 bin 945 milis ve 4 bin 446 subaydan oluÅŸan, 208 ağır silahla donanmış büyük bir orduyu yığmıştı!
 
Batı Trakya’daki bu Yunan kuvvetlerinin kumandanı General Pangalos askerlerine “Birkaç gün sonra Çatalca’ya varacağız ve utancımızı temizleyeceÄŸiz. Trakya’nın geri kalanını ve Ä°stanbul’u alacağız” diyordu.
 
Yunan politikası, Ä°ngiltere ve Fransa ile anlaÅŸarak Ä°stanbul’a kadarki Trakya’yı iÅŸgal edip Türkleri Lozan’da çok büyük tavizlere zorlamaktı...
 
Ankara’nın endiÅŸeleri
 
Ankara’da BaÅŸbakan Rauf Bey, Yunan politikasının Mudanya hükümlerine aykırı olduÄŸunu belirterek müttefiklere nota verecek, kapitülasyonlar meselesi de dahil olmak üzere, Fevzi PaÅŸa üç defa orduyu “teyakkuz”a geçirecekir.
 
Musul için savaÅŸa girelim denildiÄŸinde Kazım Karabekir PaÅŸa, orduyu Musul’a gönderirsek Yunanistan’ın Trakya’yı iÅŸgal edebileceÄŸini hatırlatacaktır.
 
Hatta TaÄŸmat’ın kitabından okuyoruz ki, Atina, Mussolini ile gizli temas halindedir; Ä°zmir’i bu defa Ä°talyanlar iÅŸgal etsin diye...
 
Sadece “Trakya Meselesi” deÄŸil... Böylesine son derece kritik konuları araÅŸtırmadan, Mustafa Kemal PaÅŸa’nın 19 Temmuz 1923’te Ä°smet PaÅŸa’ya neden “imzalayınız” diye telgraf çektiÄŸini anlayamayız.
 
Venizelos’un sözleri
 
TaÄŸmat kitabında, Yunan hükümeti adına Lozan’ı imzalayan Venizelos’un uzun açıklamasını aktarıyor:
 
“Yenildik ve diplomatik olarak yalnızdık, bizi yenilgiye sürükleyen bir siyasetin içine girdik, Yunanistan’ı tamamen yıkıma sürükleyen savaşın devam etmesi olanaksızdı...”
 
Venizelos savaşın bitmesini, barışa varılmasını yeterli başarı sayıyor.
 
Lozan’da Türkiye elbette baÅŸarılıdır, sadece birkaç ayrıntı farklı olabilirdi; Rauf Bey’in ısrar ettiÄŸi tamirat meselesi gibi...
 
Tek Parti otoriterliÄŸine yöneltilen haklı eleÅŸtiriler, Lozan husumetine yol açmamalıdır.
 
Lozan hakkında konuÅŸurken ne kadar bilgi sahibi olduÄŸumuzu mutlaka kendimize sormalıyız. TaÄŸmat’ın kitabı, Lozan konusunda okunması gereken araÅŸtırmalardan biridir. 

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.