'Suriye'de çözüm Soçi ve Astana'dan geçecek'

CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan, Rusya Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin ve Ä°ran CumhurbaÅŸkanı Hasan Ruhani, Suriye konulu zirvede dün Rusya'nın Soçi kentinde bir araya geldi.

Zirvenin ardından yayımlanan ortak bildiride, Suriye'nin "egemenliÄŸi ve toprak bütünlüÄŸünün" korunacağı ifade edildi. Ä°dlib'de ihlallerin önlenmesi gerektiÄŸini konusunda da ortak tutum sergilendi.

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, zirve sonrası yaptığı açıklamada, "Ä°dlib'deki terör örgütlerine karşı tavırlı durmaya mecburuz.” demiÅŸti.

Ä°dlib'deki terör gruplarının eylemleri konusunda kaygısını dile getiren Putin ise "Ä°dlib'deki militanların saldırgan eylemlerinin cezasız kalmayacağını" ifade etmiÅŸti.

Üç ülkenin Suriye'deki krizin çözülmesi için gösterdiÄŸi çabanın önemine iÅŸaret eden Ruhani de terörden temizlenmesinin ardından Ä°dlib'in rejime devredilmesi gerektiÄŸini savundu.

Rus ve Ä°ranlı yetkililer, Ä°dlib'de terörle mücadele için operasyon düzenlenmesi konusunda ısrarcı davranırken, Türkiye tarafı ise bölgeye yapılacak operasyonun yol açacağı insani krize iÅŸaret ediyor.

Ä°DLÄ°B'DE TERÖRLE MÜCADELE

AA muhabirine liderlerin ele aldığı konular ve zirvenin sonuçlarını deÄŸerlendiren uzmanlar, üç ülkenin Ä°dlib konusunda ortak görüÅŸ sergilemesinin önemli olduÄŸunu vurguladı.

ORSAM Suriye Koordinatörü Oytun Orhan, Türkiye'nin Ä°dlib meselesini zaman içerisinde çözme ısrarını sürdürdüÄŸünün altını çizerek, "Ä°dlib'e operasyon konusundaki baskı artarsa belki Türkiye, Heyet Tahrir Åžam'a dönük, sivillerin zarar görmeyeceÄŸi sınırlı bir operasyon konusunda yeÅŸil ışık yakabilir." dedi.

BahçeÅŸehir Kıbrıs Üniversitesi ÖÄŸretim Üyesi Prof. Dr. NurÅŸin AteÅŸoÄŸlu Güney de Astana sürecinin üç garantör ülkesinin Suriye'de belirli konularda farklı görüÅŸlere sahip olmasına raÄŸmen, üçünün ortak olduÄŸu konulardan birinin "terörizmle mücadele" olduÄŸuna deÄŸindi.

Güney, "Zirvede, Ä°dlib konusunda sorunlara raÄŸmen orada bir iÅŸ birliÄŸinin devam edebileceÄŸinin altı çizildi." ÅŸeklinde konuÅŸtu.

Ä°dlib'de sorumluluÄŸun daha çok Türkiye'de olduÄŸunu vurgulayan SETA Güvenlik AraÅŸtırmaları Direktörü Doç. Dr. Murat YeÅŸiltaÅŸ ise "Ä°dlib'de Heyet Tahrir Åžam'ın temizlenmesinden sonra Rusya ve Ä°ran, Türkiye'den farklı olarak, bölgenin rejime devredilmesi gerektiÄŸini düÅŸünüyor." deÄŸerlendirmesini yaptı.

Türkiye'nin Ä°dlib meselesini krize dönüÅŸtürmek istememesinin, taraflar açısından aralarındaki tutum farklılığını kabul edilebilir hale getirdiÄŸini belirten YeÅŸiltaÅŸ, "Ä°dlib'de Türkiye bir süre daha zaman kazanmış oldu ancak Heyet Tahir Åžam konusu nasıl halledileceÄŸi hala önemli bir konu olarak ortada duruyor." diye konuÅŸtu.

ANAYASA KOMÄ°TESÄ° KONUSU

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan'ın Suriye'de siyasi çözüm konusunda "Çözüm umudu hiç bu kadar filizlenmedi" ifadesini zirvenin en önemli sonuçlarından biri olarak deÄŸerlendiren uzmanlar, tarafların Anayasa Komitesi konusunda ilerleme saÄŸlayacağını belirtti.

Oytun Orhan, Anayasa Komitesi konusunda tarafların ortak iradeye sahip olduÄŸuna vurgu yaparak, "Belki çok uzun olmayan bir sürede Anayasa Komitesi kurulabilir. Bu da siyasi çözüm açısından önemli bir adım olacaktır." ifadesini kullandı.

Orhan, Komiteyi oluÅŸturacak son 10 isim üzerinde anlaÅŸmazlık olduÄŸunu aktararak, üç ülkenin de garantörü oldukları taraflara baskı yaparak uzlaÅŸma konusunda bir iyileÅŸme yaÅŸanacağını öngördüÄŸünü söyledi.

"Soçi ve Astana asgari müÅŸterekler üzerinden adım adım giden bir süreç" diyen NurÅŸin AteÅŸoÄŸlu Güney de Anayasa Komitesi konusunda üç tarafın sorunları çözme iradesine sahip olduklarını vurguladı.

Öte yandan, Murat YeÅŸiltaÅŸ da garantör ülkeler Komitenin oluÅŸması için her türlü gayreti gösterirken, destek olması beklenen bazı Batılı ülkelerin ise aksi yönde çaba sarf ettiÄŸini ileri sürdü.

MÜNBÄ°Ç VE GÜVENLÄ° BÖLGE

Uzmanlar, zirvede öne çıkan en önemli gündemlerden birinin de ABD'nin çekilme kararının ardından Fırat'ın doÄŸusu ve güvenli bölge tartışmaları olduÄŸu dile getirdi.

Bu nedenle, zirvede Suriye'nin "toprak bütünlüÄŸü ve egemenliÄŸi" meselesine çok fazla vurgu yapıldığına iÅŸaret edildi.

Ä°ran ve Rusya kurulacak güvenli bölgenin rejime devredilmesini isterken, Türkiye ise bölgenin bu kez de Rusya'nın nüfuz alanına dönüÅŸmesi ve terör örgütü YPG/PKK'nın Haseke'de olduÄŸu gibi rejimle birlikte var olması ihtimallerine yönelik endiÅŸe duyuyor.

CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan da dün Putin ile yaptığı görüÅŸme öncesinde, "YPG/PYD Fırat'ın doÄŸusundan temizlenmeden Suriye'nin toprak bütünlüÄŸü saÄŸlanamaz." tespitini yapmıştı.

Konuya iliÅŸkin, Oytun Orhan, Fırat'ın doÄŸusu konusunda tarafların görüÅŸ farklılıklarına raÄŸmen birbirlerinin kırmızı çizgilerine dokunmadan, bir oranda tüm tarafların güvenlik risklerini azaltan ortak yol üzerinde anlaÅŸmayı baÅŸarabileceklerini dile getirdi.

Orhan, Münbiç ve güvenli bölgenin Ankara için "kırmızı çizgi" olduÄŸunu vurgulayarak, "Ä°dlib konusunda varılacak anlaÅŸmada Rusya'nın, Türkiye'nin çok derinlere inmeyen güvenli bölgeye ve Türk askerinin orada bulunmasına yeÅŸil ışık yakması beklenebilir." ÅŸeklinde konuÅŸtu.

"Suriye'de çözüm Soçi ve Astana'dan geçecek." diyen YeÅŸiltaÅŸ, "Suriye meselesine buradan çözüm bulunup, Cenevre'de son nokta konulabilir." deÄŸerlendirmesinde bulundu.

Rusya'nın, Suriye'nin kuzeyinden Türkiye'ye yönelen güvenlik tehditleri ve güvenli bölge konusunda anlayışlı davrandığını savunan Güney de Ruhani'nin "Türkiye'nin bu konudaki hassasiyetini anlıyoruz" ifadesinin çok önemli olduÄŸunu vurguladı.

Türkiye'nin Soçi zirvesinden beklentisinin, Rusya ve Ä°ran'ın güvenli bölge konusundaki desteÄŸini almak olduÄŸuna iÅŸaret eden Murat YeÅŸiltaÅŸ, "Türkiye'nin terörle mücadelesi ve güvenlik kaygıları Rusya ve Ä°ran tarafından anlaşılmakla birlikte, bunun nasıl bir çözüme kavuÅŸturulacağı konusunda farklılık olduÄŸunu" belirtti.

YeÅŸiltaÅŸ, "Toprak bütünlüÄŸü ve egemenlik meselesine vurgu yapılması, Suriye'deki terör örgütlerine, özellikle de PKK'ya verilen ortak mesaj" tespitinde bulundu.