Murat Bardakçı: Kartal’da bu hafta yaşanan facianın yine Kartal’da 60 sene önce meydana gelen benzeri

Kartal’da düÅŸünülmesi, hattâ hayâl edilmesi bile akıllara ziyan bir hadise yaÅŸandı…

Belki gelen misafirleri ile sohbet ediyorlardı, yahut mutfakta birÅŸeyler hazırlamakla meÅŸguldüler veya televizyonda sevdikleri diziyi seyre dalmışları; derken menhus kader ağını iÅŸte tam o anda ördü! Ne olduÄŸunu nereden geldiÄŸini anlayamadıkları ve bundan böyle hiç anlayamayacakları muazzam bir çatırtı, bir anlık korkunç gümbürtü koptu ve ardından uzun, upuzun bir karanlık baÅŸladı!

YeÅŸilyurt Apartmanı’da can verenler bütün bunlarını beterini yaÅŸadılar, ifadeye kalemin kifayet edemeyeceÄŸi bir facianın kurbanı oldular…

Faciayı iÅŸittiÄŸimde ve “Kartal” sözünü duyunca, bir anda çocukluk günlerime gittim ve Kartal’da yaÅŸanan ama seneler boyunca iç çekiÅŸleri ile bahsedilen bir baÅŸka faciayı hatırladım: NeÅŸe Sineması faciasını…

NeÅŸe Sineması ÅŸimdi Ä°stanbul’un Maltepe ilçesine ama eskiden Kartal’a baÄŸlı olan Küçükyalı semtinde 24 Ocak 1959 gecesi çöktü ve 35 kiÅŸi hayatından oldu!

Faciada sebep olarak ne ararsanız, hepsi vardı: Alanı geniÅŸletmek için kolon kesme, inÅŸaatta deniz kumu kullanma, kaçak inÅŸaat, siyasî güç vasıtası ile iÅŸletme ruhsat alma, herÅŸey…

NeÅŸe Sineması’nda 24 Ocak gecesi baÅŸrolünü Marlon Brando’nun oynadığı “Çayhane” isimli film oynuyordu..

Orijinal adı “The Teahose of the August Moon” olan film aslında üç sene önce, 1956’da çevrilmiÅŸ bir komedi idi. Ama yabancı filmler o senelerde Türkiye’ye bir, hattâ iki sene sonra gelebiliyordu ve “Çayhane” de Ä°stanbul’da ancak 1959’da, yani iki buçuk sene sonra gelip vizyona girmiÅŸti.

Marlon Brando rol arkadaşı Glen Ford ile ÅŸakalaÅŸtığı ve seyircilerin ardarda yapılan esprilere kahkahalarla güldükleri sırada, YeÅŸilyurt Apartmanı’nda iÅŸitilenden çok daha büyük bir gümbürtü koptu. Gece saat onu onu yirmi geçe NeÅŸe Sineması’nın önce tavanı, birkaç saniye sonra da tavandan düÅŸen parçaların ağırlığına dayanamayan balkonu o anda salonda bulunan 215 kiÅŸinin üzerine çöktü!

Filmin bitmesine on dakika kalmış ama ecel beklememişti!

O zamanlar böyle facialarda devreye girebilecek kurtarma ekipleri, gönüllü teÅŸkilâtlar yahut AFAD gibi uzman kuruluÅŸlar yoktu. Olay yerine önce itfaiye, onun ardında da askeriyeden istihkâm birlikleri ve demiryolu iÅŸçileri sevkedildi ve beraberce enkazın kaldırılmasına çalışıldı.

HAPÄ°SHANEDE ÖLÜP GÄ°TTÄ°!

Üç gün boyunca uÄŸraşıldı ve NeÅŸe Sineması’ndan 35 ceset çıkartıldı! Kurbanlar tavanın ve balkonun ilk anda çöken kısmının altında kalmışlardı. Tavanın geri kalan kısmı sonraki dakikalarda peÅŸpeÅŸe ve birkaç parça halinde çökmüÅŸ ve salondaki diÄŸer seyirciler kendilerini o arada dışarıya atabilmiÅŸlerdi.

SoruÅŸturma kazanın hemen ertesi günü baÅŸladı ve ortaya neler neler çıktı!

Sinema olarak kullanılan binaya tek bir kapısı bulunduÄŸu için belediye iÅŸletme ruhsatı vermemiÅŸ, binanın sahibi Hakkı Gündüz bunun üzerine Ankara’ya gitmiÅŸ, yakın olduÄŸu Demokrat Partililer’i araya koymuÅŸ ve ruhsatı almanın yolunu bulmuÅŸtu. Rezalet bu kadar da deÄŸildi: Hakkı Gündüz sinema salonunun üzerine iki kat çıkmak istemiÅŸti. O senelerde ruhsat vermeye yetkili olan Küçükyalı Muhtarlığı talebi reddetmiÅŸ ama Hakkı Gündüz ruhsatı yine Ankara’yı araya koyarak Maltepe Belediyesi’nden almaya muvaffak olmuÅŸ ama bina üzerine yüklenen katların ağırlığına dayanamamıştı…

BilirkiÅŸiler, NeÅŸe Sineması’nın çökmesini dört sebebe baÄŸladılar: Salonunu geniÅŸletmek için sütunlar kesilmiÅŸti, kötü malzeme kullanılmış ve yüzde kırk olması gereken çimento oranı yüzde on beÅŸte tutulmuÅŸtu, binanın bazı bölümlerine daha o gün beton dökülmesine raÄŸmen aynı gece film oynatılmıştı, üstelik inÅŸaat yönetmeliklere tamamen aykırı ÅŸekilde yapılmış, üstelik deniz kumu kullanılmıştı!

Binanın sahibi, mühendisi ve inÅŸaatın kalfası gözaltına alındılar. Mühendis binayı sinema deÄŸil depo olarak kullanılacak ÅŸekilde inÅŸa ettiÄŸini söyleyip malsahibini suçladı, kalfa “mühendisin inÅŸaata hiç gelmediÄŸini” söyledi, Hakkı Gündüz ise sadece “düzgün bir insan” olduÄŸunu tekrarlayıp tahliyesini istedi.

Senelerce devam eden mahkemeden çıkan kararı bilmiyorum, bildiÄŸim sadece Hakkı Gündüz’ün kapatıldığı Sultanahmet Cezaevi’nde birkaç ay sonra, dâvâ devam ederken öldüÄŸünden ibaret!

Haydi gelin, ÅŸimdi basit bir bulmacayı çözmeye çalışalım ve Kartal’ın Küçükyalı Mahallesi’nde bundan tam 60 sene önce yaÅŸanan facia ile yine Kartal’da birkaç gün önce meydana gelen diÄŸer facianın sebepleri arasındaki beÅŸ benzerliÄŸi hep beraber ortaya çıkarmaya çalışalım…

Eski senelerde Kartal’a baÄŸlı olan Küçükyalı’daki NeÅŸe Sineması’nın 1959’un  24 Ocak gecesi çökerek 35 kiÅŸiye mezar olması, günlerce gazetelerin manÅŸetlerindeydi.