Freedom House, Türkiye'yi özgür olmayan ülkeler listesine aldı

Merkezi Washington'da bulunan ve demokrasi, insan hakları ve siyasi özgürlüklerin teÅŸvik edilmesini amaçlayan düÅŸünce kuruluÅŸu Freedom House (Özgürlük Evi), “Dünyada Özgürlükler 2019” raporunu açıkladı.

50 ÜLKE ÖZGÜR OLMAYANLAR LÄ°STESÄ°NDE

195 ülkenin deÄŸerlendirildiÄŸi raporda 86 ülke Özgür, 59 ülke Yarı Özgür, 50 ülke ise Özgür Olmayan kategorisine göre sınıflandırıldı. Özgür Olmayan Ülkeler kategorisindeki 50 ülke içinde durumu en kötü olan, sivil özgürlükler ve siyasi hakların en ağır biçimde ihlal edildiÄŸi 13 ülkeyse Suriye, Güney Sudan, Eritre, Türkmenistan, Kuzey Kore, Ekvator Ginesi, Suudi Arabistan, Somali, Sudan, Tacikistan, Özbekistan, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Libya.

Türkiye, geçen yıl olduÄŸu gibi gibi bu yıl da Özgür Olmayan Ülkeler kategorisinde yer aldı. Haziran ayında Türkiye'de cumhurbaÅŸkanlığı ve parlamento seçimlerinin olaÄŸanüstü hal döneminde aynı anda yapıldığına dikkati çeken rapor, olaÄŸanüstü halin daha sonra kaldırıldığını ancak hükümetin gazetecileri, sivil toplum kuruluÅŸlarının üyelerini ve akademisyenleri toplu halde tutuklamaya devam ettiÄŸini yazıyor.

Raporda ayrıca sınırlarının ötesine uzanıp yurt dışında yaÅŸayan vatandaÅŸlarını hedef alan ülkelerin sayısında artış kaydedildiÄŸi tespitine yer veriliyor. Freedom House'ın raporuna göre, aralarında Rusya, Çin, Türkiye, Ä°ran ve Suudi Arabistan gibi ülkelerin de bulunduÄŸu 24 ülke, yurtdışında yaÅŸayan muhalif vatandaÅŸlarını taciz etti, iade talebinde bulundu, kaçırmaya kalkıştı ve hatta suikastta bulundu. Raporda, Suudi Arabistan'ın muhalif gazeteci Cemal Kaşıkçı'yı Türkiye'de suikast düzenleyerek öldürmesi, otoriter rejimlerin düÅŸmanlarını sınır ötesinde nasıl hedef aldığının en açık örneÄŸi olarak nitelendi.

DÜNYA GENELÄ°NDE ÖZGÜRLÜK DÜÅžTÜ

Bu yıl ”Geri Çekilen Demokrasi” baÅŸlığını taşıyan raporda özgürlük kademelerinde düÅŸüÅŸ olan bazı ülkeler arasında en çok Macaristan, Sırbistan ve Nikaragua dikkat çekiyor. Macaristan'ın Özgür Ülke kategorisinden Yarı Özgür Ülke kategorisine gerilemesinin en büyük nedeni olarak, BaÅŸbakan Victor Orban ve partisi Fidesz'in ülkenin demokratik kurumlarını hedef alması, medya, dini gruplar, akademi, sivil toplum örgütleri, mahkemeler ve özel sektör üzerinde baskı uygulaması gösterildi. Rapora göre, geçen yıl Özgür Ülke kategorisindeyken bu yıl Yarı Özgür Ülke kategorisine düÅŸen Sırbistan'daysa geçen yıla göre en çok seçimlerde yaÅŸanan kuralsızlıklar ve bağımsız gazetecilere yönelik karalama kampanyaları damgasını vurdu. Orta Amerika ülkesi Nikaragua'nın Özgür Olmayan Ülkeler kategorisinde yer almasının en büyük nedeniyse hükümet karşıtı ayaklanmaların ÅŸiddetli bir biçimde bastırılması ve bunun yurtdışına yönelik göç dalgasını baÅŸlatması oldu.

Öte yandan raporda Angola, Ermenistan, Etiyopya ve Malezya'da hükümetlerin, halkların demokratik deÄŸiÅŸiklikler yapılması talebine beklenmedik ÅŸekilde olumlu yanıtlar verdiÄŸi ve demokratik açılımlar gerçekleÅŸtirdiÄŸine dikkat çekildi. ÖrneÄŸin Angola'nın yeni devlet baÅŸkanının yolsuzluklarla mücadelede cesur adımlar attığı, yargıya daha çok bağımsızlık tanıdığı belirtildi. Ermenistan'daysa barışçı protestolar, 2008'den beri görevde olan Devlet BaÅŸkanı Serj Sarkisyan'ın iktidarı kaybetmesiyle sonuçlandı. Aralık ayında yapılan seçimlerle iÅŸ başına gelen yeni hükümet, yolsuzluklarla mücadele, ÅŸeffaflık ve sorumluluk vaatleriyle parlamentoda reformcu çoÄŸunluÄŸu oluÅŸturdu. Malezya'da seçmenlerin BaÅŸbakan Necip Razak'ı ve bağımsızlığa kavuÅŸtuÄŸundan bu yana ülkeyi yöneten siyasi koalisyonu görevden uzaklaÅŸtırması, BaÅŸbakan ve ailesini yolsuzluk suçlamaları karşısında hesap vermesini saÄŸlayacak yeni hükümetin kurulmasıyla sonuçlandı.

Özgürlükler 13 yıldır düÅŸüÅŸte

Freedom House'un özgürlük raporuna göre 2018 yılı, tüm dünyada özgürlüklerin art arda giderek gerilediÄŸi 13'üncü yıl oldu. Muhalif grupların yasaklandığı, bu grupların liderlerinin tutuklandığı, iktidar sahiplerinin görev sürelerinin uzatıldığı, bağımsız medya üzerindeki baskıların arttığı otoriter rejimlerin sayısında da yükselme gözlendi. SoÄŸuk SavaÅŸ'tan sonra demokratikleÅŸme sürecine giren ülkelerde kayırmacılık, yolsuzluk ve antiliberal popülist hareketlerde artış yaÅŸanırken bu gibi eÄŸilimlerin popülist siyasi güçler tarafından saÄŸlam demokrasileri bile sarsmaya baÅŸlaması, güçler ayrılığı gibi temel ilkelerin reddedilmesi ve azınlıklara yönelik ayrımcı uygulamaların artması, son derece kaygı verici unsurlar olarak sıralandı.

Amerika'da demokrasi saldırıya uğruyor

Freedom House, ilk dönem görev süresinin yarısını dolduran Donald Trump'ın baÅŸkanlığında Amerika'da demokrasinin durumunuysa özel olarak ele alıyor. Amerika'da demokrasi küresel standartlara göre son derece güçlü olsa da son sekiz yıldır bazı zafiyetler olduÄŸu, özellikle Trump'ın hukukun üstünlüÄŸü, gerçeklere dayalı gazetecilik ve demokrasinin diÄŸer ilkelerine yönelik saldırılarının dikkatlerden kaçmadığı kaydedildi. Dünyada Özgürlükler Raporu, Amerika'yı demokratik özgürlükler açısından Yunanistan, Hırvatistan ve MoÄŸolistan'la aynı seviyeye yerleÅŸtiriyor. Bu seviye, Almanya ve Ä°ngiltere gibi köklü demokrasilerin oldukça gerisinde. Amerika'da özgürlük ve demokrasiye en çok darbe vuran etkenler olarak, hukukun üstünlüÄŸünün yıpratılması, sığınmacıların yasal haklarının kısıtlanması, mülteci yerleÅŸtirme ve göçmen kabulündeki uygulamalarındaki ayrımcılığın gözle görülür olması, göz altına alınan kaçak göçmenlerin maruz bırakıldıkları ÅŸartların aşırı derecede sert olması gösterildi.

Rapor, siyasi kutuplaÅŸma, ekonomik hareketlilikte azalma, gerçeklere dayalı gazeteciliÄŸin etki alanında daralma, partizan medyada yükselme gibi Amerikan demokrasisinin saÄŸlığını olumsuz yönde etkileyen unsurların Donald Trump'tan önce de varolduÄŸunu hatırlatıyor. George W. Bush yönetiminin gözetim programları ve Obama yönetiminin basına veri sızdırılmasının önlenmesine yönelik aldığı aşırı önlemler, buna örnek olarak sunuluyor.

Ancak Freedom House'a göre daha önce hiçbir Amerikan baÅŸkanı, ÅŸimdiye kadar demokrasinin temellerine, kurallarına ve ilkelerine Trump kadar saygısızlık göstermedi. Rapora göre, Trump'ın güçler ayrılığı, hür basın, bağımsız yargı, yolsuzluklarla mücadele ve en önemlisi seçimlerin meÅŸruluÄŸuna yönelik saldırıları, Amerika'nın anayasal sistemini ve ülkenin özünde yatan deÄŸerleri tehdit ediyor.

Raporda Amerikan sisteminin ÅŸimdiye kadar ayakta kalabilmiÅŸ olmasının, bundan sonra da sarsılmayacağı anlamına gelmediÄŸi tespiti yapılıyor. Rapora göre, Macaristan, Venezuela ve Türkiye'de demokratik kurumların yavaÅŸ yavaÅŸ “anti-demokratik” liderlerin baskılarına boyun eÄŸmesi, bunun en açık kanıtı. Freedom House, bu nedenle liderlerin sorumsuz söylemlerinin özgürlüklere yönelik kısıtlamaların ilk adımını oluÅŸturabileceÄŸi uyarısında bulunuyor.

Kaynak: Amerikanın Sesi