Makedonya Müftüsü hakkındaki iddialar çok konuşulacak

Türkiye ile hem manevi hem tarihi çok güçlü iliÅŸkileri olan Makedonya'da bilhassa Müslümanlar, ülkedeki Reisü’l-ulema Hacı Süleyman Efendi Recebi’nin tutumundan rahatsız olduklarını dile getiriyor. Bununla ilgili hazırlanan bir raporda, "Türkiye aleyhinde ve CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan karşıtı söylemleriyle öne çıkan Reisü’l-ulema Hacı Süleyman Efendi Recebi’nin Makedonya Müslümanları adına yapmış olduÄŸu yanlışlıkların bilinmesi ve gerekli önlemlerin alınmasının zorunlu olduÄŸu kanaati" ifadeleri dikkat çekti.

Raporda kiÅŸisel çıkar ve menfaat temininden FETÖ'ye destek kadar, Reisü’l-ulema Hacı Süleyman Efendi Recebi hakkında çok ağır suçlamalarda bulunulurken, Ehli Sünnet'e aykırı bidat ehlinin fikirlerinin de yayılmaya çalışıldığı kaydediliyor. Ä°ÅŸte SonnetHaber'de yer alan Makedonya Müslümanları ve Ä°slam BirliÄŸi BaÅŸkanı hakkındaki o dikkat çeken rapor:

MAKEDONYA MÜSLÜMANLARI VE Ä°SLAM BÄ°RLİĞİ BAÅžKANI REÄ°SÜ'L-ULEMA HACI SÜLEYMAN EFENDÄ°

Makedonya, tarihi baÄŸları açısından ve günümüzde, Türkiye Cumhuriyeti açısından önemli bir yere sahiptir. Bu doÄŸrultuda Türkiye, en başından itibaren Makedonya Cumhuriyeti'nin bağımsızlık ilanı ile beraber bu devleti kendi ismi ile tanımış ve kısa sürede dünya iktisadi düzenine uyum saÄŸlayabilmesi için birçok iÅŸbirliÄŸi anlaÅŸması imzalamıştır.

Türkiye’nin sınırlarının günümüzdekinden çok daha geniÅŸ bir coÄŸrafyaya hitap ettiÄŸi gerçeÄŸi, baÅŸta Balkanlar olmak üzere tüm dünyada güçlü bir ÅŸekilde ortaya çıkmaktadır. “Türkiye, Türkiye’den büyüktür” ifadesi bu realiteyi özetlemektedir.

Makedonya’nın Türkiye açısından önemi, tarihi, siyasi, kültürel, dini ve etnik olarak ortaya çıkmaktadır. Nitekim Maria Todorova’nın yaptığı bir araÅŸtırmaya göre o, Balkanların kültürel durumunu ÅŸöyle özetlemiÅŸtir: “Balkanlar’daki Hıristiyan halklar kendi aralarında milliyetçilik kıstasına göre ayrımlar geliÅŸtirirken, Müslümanlara sanki bu insanlar tek bir milletmiÅŸ gibi davranmışlar ve bu yönde bir söylem geliÅŸtirmiÅŸlerdir. Bu, Hıristiyan uygulamasının en açık örneÄŸi, Balkanlar’daki tüm Müslümanlara, etnik kökenlerine göre bir ayırım yapmadan, “Türk” denmesidir. Bu, bölgede hala çok yaygın olan bir kullanımdır.

Eran Frankel’e göre, Makedonya’daki Müslüman Arnavutlar ya da Romanlar, Slav kimliÄŸini benimsemektense, kendilerini “Türk” olarak tanımlanmayı tercih etmiÅŸlerdir. Bu nedenle Türkiye’nin Balkan Yarımadasındaki uzantısı olan halklar, yalnızca birkaç milyonluk Balkan Türkü deÄŸil, nüfusları 10 milyonları bulan Balkan Müslümanları olduÄŸu göz ardı edilmemelidir”. Çünkü bu insanlar her ÅŸeyden önce “Osmanlı” bakiyesidirler ve Türkiye de Osmanlının yegâne mirasçısıdır.

Todorova, Türk olmayan Balkan Müslümanlarının kendilerini Türklükle özdeÅŸleÅŸtirme eÄŸilimlerine gösterge olarak ilginç bir noktanın daha altını çizer. Ona göre “20. yüzyıl boyunca Balkanlar’dan Türkiye’ye göç eden Slav Müslümanlar (Arnavutlar dâhil) Türk kimliÄŸini benimseyerek Türk toplumu ile bütünleÅŸmiÅŸlerdir. Bu durum Todorova’ya göre Osmanlı mirasının Türk etkisine dönüÅŸmesini göstermektedir”.

KuÅŸkusuz bu fenomen Türkiye açısından son derece önemli bir stratejik avantajdır. Zira “Osmanlı”, Türkiye’nin etkisini sınırlarının çok ötesine taşıyan büyük bir vizyonun adıdır.

Balkan yarımadasında bulunan küçük devletlerin oluÅŸumunda etnik karakter her zaman ağır basmıştır. Zira Balkanlarda farklı etnik yapıların oluÅŸturduÄŸu ulus-devletler mevcuttur. Mevcut bu durum, “Balkanizasyon” deyimini ortaya çıkarmıştır. Bu ise Balkanlarla ilgili tüm giriÅŸimlerde etnik oluÅŸumun göz önünde bulundurulmasını zorunlu kılmaktadır.

Makedonya Müslümanlarının Türkiye hakkındaki düÅŸünceleri

Makedonya’da Ramazan Biçer ve ekibi tarafından yapılan bir araÅŸtırmaya göre ankete iÅŸtirak eden 1469 kiÅŸiden 909’u Türkiye “anavatanım” seçeneÄŸini iÅŸaretlemiÅŸtir. Bunun geçerli oranı %61,9’dur.

Türkiye hakkında iyi hislere sahip olanlar birlikte deÄŸerlendirildiÄŸinde 1419 kiÅŸi olup, bunun geçerli oranı %96,6’dır. Bu durum Makedonya’daki Müslümanların ezici çoÄŸunluÄŸunun Türkiye hakkında iyi hislere sahip olduÄŸunu göstermektedir. Bu tabloda Türkiye’yi “düÅŸman ülke olarak görenler sadece 9 kiÅŸi (%0,9) ve “Türkiye beni ilgilendirmiyor” diyenler ise 27 kiÅŸidir (%1,8). Ayrıca “diÄŸer” seçeneÄŸini iÅŸaretleyen 14 kiÅŸi, %1 oranıyla ankette temsil edilmektedir. Bunların genel toplamı ise 50 kiÅŸi olup, geçerli oranı %3,4’e tekabül etmektedir.

Biçer ve arkadaÅŸları tarafından yapılan alan bu araÅŸtırmaya göre 458 kiÅŸi (%32,4), Makedonya’nın bütünlüÄŸünün en büyük bekçisi Türkiye olduÄŸu fikrine tamamen katıldığını ifade etmiÅŸtir. 493 denek ise bu fikre katıldığını beyan etmiÅŸtir. Bunların toplamı 951 kiÅŸi olup, geçerli oranı %67,3’e tekabül etmektedir. Buna kararsız olduÄŸunu söyleyen 354 kiÅŸiden (%25) bir kısmının da ilave edilmesiyle Makedonya Müslümanlarının büyük bir kısmı, Makedonya’nın bütünlüÄŸünün korunmasında en büyük bekçinin Türkiye olduÄŸuna inanmaktadır. Bu görüÅŸe katılmadığını söyleyenler 83 (%5,9), hiç katılmayanlar ise sadece 26 (%1,8) kiÅŸidir.

Bu veriler bize, genelde Balkanlar, özelde ise Makedonya halkının Türkiye’ye olan güven ve baÄŸlılığının ciddi bir orana sahip olduÄŸunu göstermektedir.

Öte yandan Balkanlarda mevcut olan Dini istismar eden radikal Selefilik/Vehhabilik yanında Åžîa gibi Ehl-i sünnet dışı akımlara mensup olanlar dikkat çekici ÅŸekilde faaliyet göstermektedir. Bu radikal örgütlerin Balkan hükümetleri tarafından engellenmediÄŸi de (el altından desteklendiÄŸi) görülmektedir.

Bu baÄŸlamda Selefiyye/Vehhabi düÅŸünce mensuplarının Balkan Ülkelerindeki yönetimler tarafından Osmanlı veya Türkiye aleyhine kullanıldıkları sıklıkla dile getirilmektedir. Nitekim Biçer ve ekibi tarafından yapılan araÅŸtırmaya göre Makedonya Müslümanlarına göre aşırı dini grupların Türkiye’ye karşı kullanılması, etnik ve dini açıdan sorun üretmesi ile ilgili cevapların frekans ve yüzde oranları gösterilmiÅŸtir. Buna göre 1469 denekten 651’i (%44,3) bu durumun sorun ürettiÄŸi görüÅŸündedir. 655 denek ise bu konuda kararsız olduÄŸunu ifade etmiÅŸtir ki bunun oranı %44,6’dır. “Hayır, herhangi bir sorun üretmemektedir”, diyenler ise sadece 163 kiÅŸi olup, bunların oranı %11,1’e tekabül etmektedir.

Makedonya Müslümanlarının Türkiye’ye güveni ezici oranda tam olduÄŸu görülmektedir. Makedonya Müslümanlarının dini alanda yine Türkiye’ye baÄŸlılığı büyük oranda mevcuttur. Zira Balkan Müslümanları ağırlıklı olarak itikatta Matüridi, amelde ise Hanefi mezhebine mensuptur. Müslüman halkın resmi temsilciliÄŸi ise, Makedonya Ä°slam BirliÄŸi tarafından saÄŸlanmaktadır.

Makedonya Müslümanlarının resmi temsilciliÄŸi

Genelde Balkanlar özelde ise Makedonya’daki Müslümanların dini temsilcileri önceleri Yugoslavya Ä°slam birliÄŸine baÄŸlı idi. Bağımsızlık sonrası 1993’te “Makedonya Cumhuriyeti Ä°slam Dinî BirliÄŸi” adıyla tekrar ÅŸekillenmiÅŸtir. Bugün Makedonya anayasasında yer aldığı ÅŸekilde “Makedonya Ä°slam BirliÄŸi” dinî eÄŸitim, yayınlar, vakıf mallarının yönetimi gibi iÅŸlemlerin yürütülmesinde bağımsızdır. Yaklaşık bir asırlık organizasyon tecrübesi ile sistemli bir yapıya sahip olan Makedonya Ä°slam BirliÄŸi, seçilmiÅŸ Reisu’l-Ulema ve kendisine baÄŸlı 13 müftü aracılığı ile Makedonya’nın bütün ÅŸehirlerinde faaliyet göstermektedir. Köy ve kentlerde görev yapan imamlar da bulundukları yerin Müftülüklerine baÄŸlıdırlar. Günümüzde, Makedonya Cumhuriyeti Ä°slam Dinî BirliÄŸi’ne baÄŸlı faaliyet gösteren yaklaşık 600 cami ve mescit bulunmaktadır.

Makedonya Ä°slam BirliÄŸine en büyük katkı, Türkiye’den saÄŸlanmaktadır. Türkiye Diyanet Ä°ÅŸleri BaÅŸkanlığının son yıllarda Makedonya için hem faaliyet alanlarını geniÅŸletmiÅŸ hem de öÄŸrenci ve din eÄŸitimine her geçen gün yardımlarını artırmıştır.

Makedonya Cumhuriyeti’nde Resiü’l-ulema sorunu ve Süleyman Recebi

Makedonya’da, Makedonya Ä°slam Dini BirliÄŸi BaÅŸkanı Reisü’l-ulema ön planda olup, toplumsal alan ve dini faaliyetlerin yürütülmesinde öncelikle o muhataptır. Bu doÄŸrultuda dini vakıflar ve mekânlar da Reisü’l-ulemanın kontrolü ve yetkisindedir. Mevcut haliyle Makedonya Ä°slam Dini BirliÄŸi BaÅŸkanı ve Reisü’l-Uleması, Hacı Süleyman Efendi Recebi’dir.

Uzun bir süredir bu makamda bulunan ve ömür boyu Reisü’l-ulema olma garantisini elde eden Süleyman Recebi ile ilgili Makedonya Müslümanları arasında ciddi bir rahatsızlık mevcuttur. Bu doÄŸrultuda da çok sayıda aleyhine dava açılmıştır.

KiÅŸisel çıkar ve menfaat temini

1. 35 bin Euro’luk Rolex marka saat kullanmaktadır. Normal ÅŸartlarda ekonomik gelir itibarıyla bireysel olarak sahip olabileceÄŸi bir meta deÄŸildir.

https://www.youtube.com/watch?v=bnwmmrruAIs

2. Üsküp’te halk arasında Çarşı Camii diye bilinen caminin etrafında bulunan dükkanlar, camiye ait vakıf malları idi. Åžimdi onlar bir banka aracılığıyla satıldı. Bu satış iÅŸinin, bankadan para çeken ve ipotek olarak dükkanları gösteren Süleyman Recebi’nin banka borcuna karşı söz konusu dükkanların ipotek edilip, satıldığı öÄŸrenilmiÅŸtir. Konuyla ilgili bu iddia, söz konusu soruna yakın çevreler tarafından bilinmektedir. Resmi veriler ise ancak banka hesap hareketlerinden anlaşılmaktadır. Bu hususta resmi yetki olmadan bir belgenin sunulması çok zordur. Ancak ÅŸu bir realitedir ki, Çarşı camisine ait vakıf mallar, usulsüz bir ÅŸekilde bankanın ipoteÄŸine geçmiÅŸ ve banka da onları satmıştır. Böyle bir yetki ise ancak ve ancak Reisü’l-ulema tarafından gerçekleÅŸtirilebilir. Bir baÅŸka kiÅŸi, kesim ve kurum tarafından yapılması mümkün deÄŸildir.

Vakıf mallarının satılması ve elden çıkarılması

Üsküp’teki Vakıf malları satılmakta ve Süleyman Recebi de onlara karşı önlem almamaktadır.

Suleyman Recebi, özellikle Osmanlı döneminin vakıf mallarının satılmasına göz yummaktadır. Nitekim Çarşı cami olarak bilinen ve Uskup çarşısında bulunan gelirleri camiye vakfedilen çok sayıda dükkan, banka ipoteki olarak satılmıştır. Bu vahim durum karşısında, Makedonya kanunları çerçevesinde Recebi, Osmanlı mallarını geriye çevirmeÄŸe bile mücadele etmemiÅŸtir. Öte yandan Makedonya’da Camiler bakımsız olup, imar, bakım ve onarımı ile ilgili Ä°slam BirliÄŸi buna karşı bir tedbir almamakta ve müftüler de kayıtsız kalmaktadır.

Recebi’nin bu tavrına karşı müftüler de korkudan bu durumu dillendirememekte ve psikolojik baskı nedeniyle Recebi’yi destekler görünmektedirler.

Recebi’nin yaptığı yanlışlıklar ve Osmanlı kültürüne karşı olan tavrının bir sonucu olarak camiler için tahsis edilen Vakıf mallarının satışlarına lakayt kalması ve hatta desteklemesine karşı elinden gelenleri yapanlar da mevcuttur. Bunlardan birisi olan Ä°slam BirliÄŸi eski Genel sekrreteri olan Afrim Tahiri, bu konuda imkanı ölçüsünde baÅŸta Arnavutluk hükümeti olmak üzere çevresindeki insanları uyarmayı bir görev bilmiÅŸtir.

(https://www.lajme.al/leter-e-hapur-presidentit-ilir-meta/)

(https://kombetare.wordpress.com/2017/11/17/sa-kushton-nje-dekorate-presidenciale/)

FETÖ yandaÅŸlığı

Arnavut cumhurbaÅŸkanının FETÖ'yü sahiplendiÄŸin bilinmektedir. Nitekim Arnavutluk cumhurbaÅŸkanının Kosova'daki FETÖ’cülerin derdest edilmesine karşı sert bir tepki gösterdiÄŸini belirtmek yeterlidir.

Recebi, Türkiye Cumhuriyeti’nin isteklerinin aksine, FETÖ’nün Makedonya’daki mallarının Ä°slam BirliÄŸi’ne devredilmesi için çalışmalarda bulundu. Bu talep ise, Gülenistlerin iktidarla, özellikle de Ali Ahmeti'nin Demokratik BütünleÅŸme BirliÄŸi ile olan güçlü baÄŸları yanında, BFI baÅŸkanının talebiyle geri çevrilmiÅŸtir

http://1kliklarg.com/lajme/maqedona/edhe-sulejman-rexhepi-kunder-feto-s/

 Kursa katılım belgesi alan bazı imamlar

Recebi, Kaşıkçı cinayeti münasebetiyle Suudi Arabistan kraliyet ailesini destekleyen açıklamalardar bulundu. Bu doÄŸrultuda Recebi, Suudi Arabistan kraliyetine, “Ben kraliyet ailesini destekliyor ve bütün Makedonya Müslümanları adına kraliyet ailesine ÅŸükranlarımı sunuyorum” diyerek bir mektup yazmıştır.

Recebi’nin yazmış olduÄŸu bu mektuba Makedonya’daki Müslüman toplum tarafından tepkiler geldi. Recebi’nin resmi sitesindeki bu mektubu kaldırması için Türk konsolosuna rica ettiler. Ancak gün bugüne kadar mektup çekilmemiÅŸtir.

http://bfi.mk/al/leter-perkrahese-mbreterise-se-arabise-saudite/?fbclid=IwAR3HRYNk_DCL4rXBqlO_GZ4B4tNVo9lzrJkUBYEkhfBeGFuks6HV24POWdE

https://nezavisen.mk/mk/vesti/2018/10/98419/

https://www.mkd.mk/makedonija/politika/sulejman-redzhepi-vo-ime-na-ivz-go-poddrzhuva-kralot-na-saudiska-arabijae-vo

https://www.slobodenpecat.mk/makedonija/poglavarot-na-ivz-ja-poddrzha-saudiska-arabija-za-sluchajot-ubieniot-novinar/

https://vesti.mk/read/article/https%3A%2F%2Fmakpress.mk%2FHome%2FPostDetails%3FPostId%3D255258

Süleyman Recebi’nin Türkiye ve Recep Tayyip ErdoÄŸan karşıtlığı tavır ve söylemleri

Makedonya Cumhuriyeti’nin Makedonya Ä°slam Dini BirliÄŸi BaÅŸkanı Reisü’l-Ulema Hacı Süleyman Efendi Recebi hakkında ciddiye alınacak derecede suçlamalar bulunmaktadır. Öncelikle Türkiye’nin tüm yardım ve desteklerine raÄŸmen, Türkiye karşıtı ve Selefi/Vehhabi söylemleriyle ön plana çıkmıştır.

Mayıs 2015 tarihinden itibaren Makedonya medyasında Süleyman Recebi’nın aleyhinde deÄŸerlendirilen 3000 civarında haber ve bilgi mevcuttur. Mesela bk.

(https://mileniumi3.wordpress.com/2017/12/29/myfti-qani-nesimi-zoti-qofte-i-kenaqur-me-presidentin-amerikan-donald-tramp/)

Recebi, Recep Tayyip ErdoÄŸan aleyhinde televizyon konuÅŸmaları yapmıştır. AÅŸağıdaki televizyon programları bunlardan birkaç örnektir:

Tetova’da Televizioni Koha’da 28/03/2018 tarihli televizyon konuÅŸmasında Türkiye’yi ve CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan aleyhinde konuÅŸmaktadır.

Fol Tash - Emision Debativ -Sulejman Rexhepi- Kryetar i Bfi-së

Televizioni Koha - Tetovë www.tvkoha.tv

Süleyman Recebi 3 Eylül 2018 tarihli televizyon konuÅŸmasında, ErdoÄŸan aleyhinde konuÅŸmuÅŸtur
https://www.youtube.com/watch?v=eGZNEwXRY78&ab_channel=toptop

Yine Recebi, 28 Mart 2017’de Tetova televizyonunda ErdoÄŸan hakkında ağır ithamlarda bulunmuÅŸtur.

https://www.youtube.com/watch?v=UjmTKk6LxpA&ab_channel=TelevizioniKohaTetov%C3%AB

ABD Makedonya büyükelçiliÄŸinin Süleyman Recebi’yi ödüllendirmesiyle ilgili bu fotoÄŸrafta Türkiye bayrağı bulunmamaktadır.

Öneriler

Türkiye’nin uygulamaya koyduÄŸu aktif kültür diplomasisinin özellikle Balkanlarda sorunların çözüme kavuÅŸturulması hususunda her geçen gün ne derecede etkili olabileceÄŸini ortaya koymuÅŸtur. Bu doÄŸrultuda Selefilik dışlamacı zihniyetinin yayılmaması için baÅŸta müftülük ve cami görevlilerinin Türkiye’de yetiÅŸtirilmesi hususunda ciddi çalışmalar yapma zorunluluÄŸu açıktır. Çünkü Reisü’l-ulema Recebi, bu konuda üzerine düÅŸeni yapmamaktadır. Makedonya’da yüzlerce hafız olan genç bulunmaktadır. Bunların, burs ve barınak temin edilmek suretiyle Türkiye’de din eÄŸitimi alması saÄŸlanmalıdır veya kendi ülkelerinde saÄŸlam kaynaklardan din eÄŸitimi alacak imkânlar hazırlanmalıdır.

Son birkaç senedin Ä°slam BirliÄŸi’nde bir çok kiÅŸiyi iÅŸten atan Recebi, kendini desteklemeyen görevlilerin bir çoÄŸunu Ä°slam BirliÄŸi’nden uzaklaÅŸtırarak, yapmış olduÄŸu iÅŸlerin takibine engel olmaktadır. 23 Kasım 2018 tarihinde Ä°slam BirliÄŸinde Muaz adındaki görevli ÅŸahsı, yanından uzaklaÅŸtırıp, Ä°lahiyat Fakültesine öÄŸretmen olarak gönderdi. Recebi, Ä°slam BirliÄŸi Kültür kısmına da Abbas Yahya’yı göreve getirmiÅŸtir. Böylece Ä°slam BirliÄŸi’ni kendisine itaat edecek kimselerle doldurmaktadır. Bu gidiÅŸle de Ä°slam BirliÄŸi’nde kendine yakın hissettiÄŸi 4 kiÅŸi dışında tüm personelin görevden uzaklaÅŸtırılacağı anlaşılmaktadır.

Süleyman Recebi’yin Makedonya’da en yakından tanıyan eski sekreter Afrim Tairi’dir. Tairi, Recebi’yi televizyon programlarında karşılıklı tartışmaya defalarca davet etmiÅŸ ama Recebi kabul etmemiÅŸtir.

Süleyman Recebi’nin yapmış olduÄŸu çıkarcı ve yolsuzluklar Makedonya hükümeti ve devleti tarafından da bilinmektedir. Nitekim Makedonya Milletvekillerinden Muhamed Zekiri, Süleyman Recebi’nin yolsuzluklarıyla ilgili Makedonya Meclisinde bir konuÅŸma yaparak, hükümet, devlet ve halkın dikkatlerini Recebi üzerine çevirmeye çalışmıştır.

(https://www.youtube.com/watch?v=1MOxThJa6uw&ab_channel=DailyVideo)

(https://www.youtube.com/watch?v=ddk8Wmp_9vs)

Türkiye Cumhuriyet olarak, Türkiye aleyhinde ve CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan karşıtı söylemleriyle öne çıkan Reisü’l-ulema Hacı Süleyman Efendi Recebi’nin Makedonya Müslümanları adına yapmış olduÄŸu yanlışlıkların bilinmesi ve gerekli önlemlerin alınmasının zorunlu olduÄŸu kanaatindeyiz.

Todorova, Maria, The Ottoman Legacy in the Balkans The Balkans: A Mirror of the New International Order, edit. G. ÖzdoÄŸan, K. SaÅŸbaÅŸlı, Ä°stanbul: 1995, 70.

Eran Frankel, “Turning a Donkey into a Horse: Conflict and Paradox in the Identity of Macedonian Muslims”, 23rd National Convention of the AAASS, (Miami: 1991).

Todorova, “The Ottoman Legacy in the Balkans”, 72.

Biçer, Ramazan, “Religious Fundamentalism And Ethnical Peace On The Balkans (Balkanlarda Etnik Barış Ve Dini Aşırılıklar)", Ä°stanbul: Tasam Yayınları (2012).

“Balkanların geleceÄŸi açısından Makedonya'da aşırı dini gruplar ve etnik barış", Bilimsel AraÅŸtırma Projesi No: 29636 (2016).

Kaynak: Sonnethaber