Avrupa'nın gözü bu oylamada! Karar veriliyor

Ä°ngiliz parlamentosu hükümetin AB ile vardığı Brexit anlaÅŸmasını yarın oylayacak. Ayrılık kararının verildiÄŸi günden itibaren birçok istifa yaÅŸandı. Sancılı sürecin nereye baÄŸlanacağı merak konusu olurken bir çok ihtimalin varlığı süreci öngörülmez hale getirdi.

Ä°ngiliz parlamentosu, hükümetin Avrupa BirliÄŸi (AB) ile vardığı ülkenin AB'den ayrılması (Brexit) anlaÅŸmasını yarın oylamaya hazırlanırken, ülkenin önündeki seçeneklerin her biri ayrı kriz niteliÄŸi taşıyor.

İngiliz parlamentosu, aralıkta son anda ertelenen Brexit anlaşmasını yarın oylayacak.

BaÅŸbakan Theresa May, yeterli desteÄŸi bulamayacağını görerek oylamayı bir ay ertelemiÅŸ olsa da kamuoyunda yarınki oylamada da sonucun deÄŸiÅŸmeyeceÄŸi kanısı yaygınlığını koruyor.

May'in liderliÄŸini yaptığı Muhafazakar Parti içinden 100 kadar milletvekili ile May'in azınlık hükümetine dışarıdan destek veren Kuzey Ä°rlanda'nın Demokratik Birlik Partisinin (DUP) 10 milletvekilinin, oylamada muhalefet partileri ile hareket ederek ret oyu vermesi bekleniyor.

Normal süreç

May'in yarınki oylamayı kazanması halinde ülke 29 Mart'ta AB'den resmen ayrılmış olacak ancak baÅŸlayacak 2 yıllık geçiÅŸ süreci boyunca Ä°ngiltere pek çok bakımdan fiili AB üyesi olarak kalacak.

GeçiÅŸ süreci boyunca Ä°ngiltere ile AB gelecekteki siyasi, ekonomik ve güvenlik iliÅŸkilerinin çerçevesini belirleyecek kapsamlı bir anlaÅŸmayı müzakere edecek. Bu kapsamda, Ä°ngiltere'nin parçası Kuzey Ä°rlanda ile AB üyesi Ä°rlanda Cumhuriyeti arasında fiziki sınır oluÅŸmasını engelleyecek bir formül de geliÅŸtirilecek.

Ä°ngiltere ile AB, görüÅŸ birliÄŸine vararak bu geçiÅŸ sürecini 2 yıl daha uzatabilecek. Tüm bu süreçte nihai bir anlaÅŸmaya varılamaması ve iki Ä°rlanda arasındaki sınır sorununa çözüm getirilemesi durumunda, anlaÅŸmanın tartışma yaratan "tedbir maddesi" devreye girecek.

"Tedbir maddesi"yle Ä°ngiltere'nin bütünü, belirsiz bir süre için AB ile Gümrük BirliÄŸi içinde kalacak. Ä°ngiltere'nin tek yanlı olarak çekilemeyeceÄŸi bu düzenleme içinde ülke bazı AB kurallarına da tabi olmayı sürdürecek. "Tedbir maddesinin" AB ile daha yakın bir iliÅŸki içinde kalmasını öngördüÄŸü Kuzey Ä°rlanda ile Ä°ngiltere arasında mal dolaşımında ise "düzenleyici kontroller" yapılacak

Taraflar hedeflenen kapsamlı serbest ticaret anlaÅŸması üzerinde anlaÅŸmaya varana dek Ä°ngiltere pek çok yönüyle fiili AB üyesi olarak kalacak ancak Avrupa Parlamentosu baÅŸta olmak üzere birliÄŸin karar ve yönetim kademelerinde temsil hakkını yitirecek

Öte yandan, tarafların gelecekteki iliÅŸkileriyle ilgili varacakları anlaÅŸmanın Ä°ngiliz parlamentosu ve Avrupa Parlamentosuna ilaveten 27 üye ülkenin parlamentolarınca da onaylanması gerekecek. 

"Tedbir maddesi" devreye girerse İngiltere'nin AB'den anlaşmasız ayrılık ihtimalini de ortadan kaldıracak

Brexit anlaÅŸmasına göre Ä°ngiltere ile AB vatandaÅŸları karşılıklı olarak yaÅŸadıkları ülkelerdeki kazanılmış haklarını koruyacak ancak nihai olarak iÅŸ gücünün serbest dolaşımı bitecek. Ä°ngiltere ve AB arasında vizesiz seyahat ise devam edecek. Ä°ngiltere ayrıca AB'ye geçmiÅŸteki taahhütlerinden kaynaklanan yaklaşık 40 milyar sterlinlik bir ayrılık ücreti ödeyecek.

Ä°tirazlar

Brexit AnlaÅŸması özellikle "tedbir maddesi" yüzünden Ä°ngiltere'de hem sert Brexit yanlıları hem de ılımlı Brexit yanlıları ile AB'de kalınmasından yana olanların tepkisini çekiyor.

Sert Brexit yanlıları anlaÅŸmayla Ä°ngiltere'nin AB'nin uydu devletine dönüÅŸeceÄŸini ve Kuzey Ä°rlanda'nın da ülkeden kademeli kopacağını savunuyor.
Bu kiÅŸilere göre Ä°ngiltere AB'ye ödeyeceÄŸi ayrılık ücreti ile elindeki en önemli müzakere kozunu da yitirmiÅŸ olacak. 

Sert Brexit yanlıları, AB'nin tedbir maddesinin kaldırılmasını engelleyerek Ä°ngiltere'yi Gümrük BirliÄŸi içinde mahsur bırakacağını iddia ediyor. Bunlara göre AB üyesi ülkeler de tedbir maddesini Ä°ngiltere ile ikili sorunlarının müzakerelerinde koz olarak kullanmaya yönelebilecek.

Ilımlı Brexit yanlıları ile AB yanlıları da anlaÅŸmanın Ä°ngiltere'yi, üye sıfatıyla yönetiminde söz sahibi olduÄŸu AB'nin pasif parçası haline getireceÄŸi eleÅŸtirisini yöneltiyor. 

Ä°stifa

Yarınki oylamayla AB referandumu sonrasında David Cameron’ın istifasıyla göreve gelen Theresa May’in, terör saldırılarının ve Brexit’in damga vurduÄŸu baÅŸbakanlığı sona erebilir. Bakanlarını bir yana iterek sorumluluÄŸunu tek başına üstlendiÄŸi Brexit müzakerelerinin meyvesi olan anlaÅŸmanın reddi üzerine May istifayı seçebilir.

May'in Brexit yaklaşımı aralarında dışiÅŸleri bakanı, çalışma bakanı ve 2 Brexit bakanının da olduÄŸu 10'dan fazla bakanın istifasına yol açmıştı.

Gensoru

Önceki yıl yapılan erken seçimde parlamento çoÄŸunluÄŸunu kaybederek azınlık hükümeti kurmaya mecbur kalan May’e son darbeyi ana muhalefetteki Ä°ÅŸçi Partisi vurabilir. Partinin lideri Jeremy Corbyn Brexit anlaÅŸmasının reddi halinde, May hükümeti hakkında gensoru önergesi vereceklerini açıkladı.

Hükümetin gensoru ile düÅŸürülmesi halinde muhalefet partilerini yeni bir hükümet kurması da parlamento aritmetiÄŸi içinde mümkün olmadığından, ülke erken seçime gidecek. Corbyn son erken seçimdeki baÅŸarısını yinelerse, Ä°ngiltere 10 yıl sonra yeniden bir Ä°ÅŸçi Partisi hükümetiyle yönetilmeye baÅŸlayabilir.

AB’den tavizler

Mevcut anlaÅŸmanın reddi üzerine May Brüksel'e giderek AB'den özellikle "tedbir maddesi" konusunda taviz almaya çalışabilir. May'in tedbir maddesinin geçici olduÄŸuna dair yasal teminat alması halinde, anlaÅŸmanın yeni bir oylamada parlamentodan destek alması mümkün olabilir.

Ancak Ä°ngiliz parlamentosu geçen hafta aldığı bir kararla May’in milletvekillerine 3 gün içinde alternatif planını sunmasını zorunlu hale getirdi. Bu, May’in AB’den herhangi bir taviz almasına yetecek süreye sahip olmadığını anlamına geliyor.

Anlaşmasız ayrılık

Theresa May yaz aylarından itibaren bürokrasiye AB'den anlaÅŸmasız ayrılık senaryosuna hazırlık talimatı vermiÅŸti. Bu kapsamda sınır kontrolleri, kritik ithalat kalemlerinde stok yapılması ve iç güvenlik alanlarında çeÅŸitli adımlar atıldı. Bu planları hayata geçirmek için de 2 milyar sterlinlik bir kaynak ayrıldı.

Ancak Ä°ngiliz parlamentosu geçen hafta hükümetin bütçe yasasında yaptığı deÄŸiÅŸiklikle May’in Brexit konusundaki harcama yetkilerini milletvekillerinin onayına baÄŸladı. Bu, May’in ülkeyi kaosa sürüklemeden anlaÅŸmasız Brexit kararı almasını önemli ölçüde zorlaÅŸtırdı.

Brexit ertelenebilir

Son haftalarda basında yer alan iddialara göre Ä°ngiliz hükümetinin AB yetkilileriyle kapalı kapılar ardında ülkenin AB'den resmi ayrılık tarihini ötelemeyi müzakere ediyor. AnlaÅŸmanın reddi halinde, Brexit'in yeni müzakerelere imkan verecek bir süre için ertelenmesi gündeme gelebilir. Üyelerin AB'den ayrılmasını düzenleyen Lizbon AnlaÅŸması'nın 50. maddesinin öngördüÄŸü süre normal koÅŸullarda 29 Mart'ta dolacak.

BaÅŸbakan May son açıklamalarında sert Brexitçi milletvekillerini anlaÅŸmaya destek vermeye ikna için bu ihtimalin altını çizdi. May'in sert Brexitçilere yönelik bu taktiÄŸi, "Ölümü gösterip sıtmaya razı etmek" diye nitelendiriliyor.

Brexit iptal edilebilir

Avrupa Adalet Divanı geçen ay Ä°ngiltere'nin Brexit sürecini düzenleyen 50. maddeyi tek taraflı olarak durdurabileceÄŸine hükmetmiÅŸti. Bu kapsamda Ä°ngiliz parlamentosu Brexit’i iptal kararı alabilir. Ancak ülkenin AB üyeliÄŸi halkı tam ortadan bölmüÅŸ durumda olduÄŸundan, seçmenin iradesini parlamentonun iptal etmesi önemli toplumsal olaylara yol açabilir.

Yeni referandum

Parlamento Brexit’i iptal etmek yerine ülkenin bu konuda yeni bir referanduma gitmesi için karar alabilir. Ülkede Macar asıllı ABD’li iÅŸ adamı George Soros’un mali destek saÄŸladığı gruplar uzun süredir böyle bir referandum için kampanya yürütüyor. Buna eski baÅŸbakanlardan Tony Blair’in de aralarında olduÄŸu siyasi figürler destek veriyor. Londra'da ekim ayında yapılan Brexit karşıtı gösteriye de yaklaşık 700 bin kiÅŸi katılmıştı.

May, Brexit anlaÅŸmasının parlamentoda 11 Aralık'ta yapılması planlanan oylamasını bir gün önce aldığı kararla ertelemiÅŸti.

Ä°ngiltere 23 Haziran 2016'da yapılan referandumda yüzde 48'e karşı yüzde 52 oy oranıyla AB'den ayrılma kararı almıştı.