Tunus devrimin 8. yılında gerilim dolu

"Arap Baharı"nın doÄŸum yeri Tunus, devrimin sekizinci yılına kadar birçok kırılma noktasından geçmesine raÄŸmen, ulusal uzlaşı, diyalog ve ortak akılla demokratik kazanımlarını korumayı baÅŸardı. Ancak ekonomide aynı baÅŸarı saÄŸlanamadığından, Tunus, devrimin yıl dönümüne yeniden yaÅŸanabilecek protestoların endiÅŸesiyle giriliyor.

Kuzey Afrika ve Orta DoÄŸu baÅŸkentlerine yayılan "Arap Baharı" isimli halk ayaklanmalarının fitili sekiz yıl önce 14 Ocak'ta Tunus'ta ateÅŸlendi. Yalnızca kendisinin deÄŸil bölgenin de kaderini geri dönülemeyecek ÅŸekilde deÄŸiÅŸtiren Tunus, devrim sürecinde çok sayıda demokratik kazanım elde etti. 

GeçiÅŸ sürecinin getirdiÄŸi zorluklarla mücadele eden Tunus, karşılaÅŸtığı kırılma noktalarında, uzlaşı, diyalog ve ortak akılla kazanımlarını korumayı baÅŸardı. Tunus'un anayasa yazımındaki bu diyalog baÅŸarısı da Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü. 

Devrim rüzgârının ulaÅŸtığı Mısır, Libya, Yemen, Suriye, Bahreyn'in aksine, Arap Baharı'nın son kalesi Tunus, karşı devrim, darbe, iç savaÅŸ ve daha fazla baskıya kurban gitmedi. 

Tunus'taki devrim daha fazla özgürlük ve temsil getirmesine raÄŸmen ekonomik beklentileri karşılayamadı. "Arap Baharı"nın beÅŸiÄŸi Tunus, yüksek iÅŸsizlik, artan enflasyon, yerel para birimi Tunus dinarının deÄŸer kaybı, alım gücünün düÅŸmesi gibi sorunların yol açtığı sosyoekonomik nedenli protestoların yeniden ivme kazanması endiÅŸesiyle devrimin yıl dönümüne hazırlanıyor.

Tunus'ta milli iradenin güçlendirilmesi yönündeki bir önemli köÅŸe taşını da bu yıl sonunda planlanan parlamento ve CumhurbaÅŸkanlığı seçimleri oluÅŸturuyor. Tunus, söz konusu seçimleri gerçekleÅŸtirmesiyle, iktidarın sandık aracılığıyla bir sonraki sahiplerine devredildiÄŸi demokratik düzenini bir kez daha pekiÅŸtirmiÅŸ olacak. 

Ancak, seçimlerden önce gerçekleÅŸecek travmatik bir olayın, seçimleri ertelemesi endiÅŸesi de ülkedeki sivil toplum temsilcileri ve gözlemciler tarafından sıkça dile getiriliyor. 

Tunus'un devriminden bugüne ülkenin geçtiÄŸi kritik dönemeçler ise ÅŸöyle sıralanıyor: 

Aralık 2010  

Tunus'un gelir seviyesi düÅŸük Sidi Buzid vilayetinde Muhammed Buazizi isimli bir seyyar satıcı, güvenlik güçlerinden gördüÄŸü kötü ve aÅŸağılayıcı muamele karşısında belediye binası önünde kendini ateÅŸe verdi ve hayatını kaybetti. Buazizi'nin eylemi ülke genelinde her sınıftan Tunusluyu kitleler halinde sokaÄŸa döktü. 

Ocak 2011 

Gösterileri engellemekte baÅŸarısız olan Tunus'un 23 yıllık CumhurbaÅŸkanı Zeynel Abidin bin Ali, eÅŸini de alarak dönmemek üzere Suudi Arabistan'a kaçtı. 

Ekim 2011 

Tunus'ta Bin Ali rejiminin devrilmesinin ardından "kurucu meclis" için seçimler gerçekleÅŸtirildi. Devrimin ardından ülkeye dönen RaÅŸid el-GannuÅŸi'nin liderliÄŸindeki Nahda Hareketi, 217 sandalyeli mecliste 89 milletvekili ile seçimlerden birinci çıktı. Parlamento, yeni bir anayasa yazımını birinci görev olarak belirledi.

Aralık 2011

Tunus parlamentosu, insan hakları savunucusu Cumhuriyet Kongresi Partisi BaÅŸkanı Munsif el-Merzuki'yi CumhurbaÅŸkanı olarak seçti.

BaÅŸbakan Nahda Partisi'nden, meclis baÅŸkanı da Emek ve Özgürlük için Demokratik Blok Partisi (Tekettül) Partisinden seçildi. Bu üç partinin bir araya geldiÄŸi koalisyon, "troyka" yani üçlü ittifak ÅŸeklinde nitelendi.

Åžubat 2013

Tunus'ta Demokrat Yurtseverler Partisi Genel Sekreteri Åžükrü Belid'in suikast sonucu ölmesi, ideolojik çekiÅŸmelerin yaÅŸandığı ülkede yeni bir siyasi krize yol açtı. BaÅŸbakan Hamadi Cibali, hükümeti feshettiÄŸini açıkladı.

Hükümetin feshinin ardından Nahda Hareketi'nden Ali el-Urayyid baÅŸbakanlığında yeni bir hükümet kuruldu. 

Temmuz 2013

Tunus Halk Cephesi Partisi Genel BaÅŸkanı ve Kurucu Meclisi Üyesi Muhammed el-Brahmi, evinin önünde uÄŸradığı suikast sonucu hayatını kaybetti.

Mısır'daki darbenin etkisiyle ortaya çıkan yeni bölgesel denklem ve sokak gösterilerinin de etkisiyle Nahda Hareketi baÅŸbakanlıktan çekilerek iktidarı ülkeyi seçimlere taşıyacak yeni bir teknokrat hükümetine devretti.

Ocak 2014

Tunus parlamentosu Arap dünyası içinde en fazla demokratik ve çoÄŸulcu unsur bulunduran anayasayı oy çoÄŸunluÄŸuyla kabul etti.

Ekim 2014

Tunus'ta devrimden sonra Ekim 2014'te gerçekleÅŸtirilen ikinci parlamento seçimlerinde laik merkez sol Nida Tunus Partisi 85 milletvekiliyle sandıklardan birinci çıkarken muhafazakar Nahda Hareketi Partisi 79 sandalyeyle ikinci sırada yer aldı. 

Aralık 2014 

Nida Tunus Partisi'nin kurucusu El-Baci Kaid es-Sibsi, halkın doÄŸrudan oy verdiÄŸi seçimlerde Tunus'un devrimden sonraki ikinci CumhurbaÅŸkanı oldu. 

Mart 2015 

Tunus meclisinin yakınındaki Bardo Müzesi'ne silahlı kiÅŸilerin düzenlediÄŸi terör saldırısında çoÄŸu yabancı 22 kiÅŸi hayatını kaybetti. Saldırıyı terör örgütü DEAÅž üstlendi. 

Temmuz 2015 

Tunus'un turistik kenti Susa'da yabancıların kaldığı otele bir kiÅŸinin düzenlediÄŸi terör saldırısında çoÄŸu Ä°ngiliz 38 kiÅŸi hayatını kaybetti. Üst üste gelen terör örgütü DEAÅž saldırıları, Tunus'un en önemli döviz ve istihdam kaynağı turizme ağır darbe vurdu. 

Ekim 2015 

Anayasanın yazım sürecinde taraflar arasındaki diyaloÄŸu yönetmesi ve geçiÅŸ döneminde oynadığı rol nedeniyle, Tunus Ulusal Diyalog Dörtlüsü; Tunus Barolar BirliÄŸi, Tunus Genel Ä°ÅŸçi Sendikası (UGTT), iÅŸ dünyasının çatı örgütü Tunus Ticaret ve Zanaat Sendikası (UTICA) ve Tunus Ä°nsan Hakları BirliÄŸi, Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü. 

Kasım 2015 

BaÅŸkentin merkezindeki 5. Muhammed Caddesi'nde cumhurbaÅŸkanlığı muhafızları birliÄŸinin aracına düzenlenen bombalı intihar saldırılarında çoÄŸu güvenlik gücü 12 kiÅŸi hayatını kaybetti. Saldırıyı terör örgütü DEAÅž üstlendi. 

Temmuz 2016

Tunus parlamentosu terör sorunlarıyla mücadele eden Habib es-Sıyd kabinesinden güven oyunu çekerek hükümeti düÅŸürdü.

AÄŸustos 2016 

CumhurbaÅŸkanı El-Baci Kaid es-Sibsi'nin davetiyle Kartaca Sarayı'nda 8 ayrı siyasi parti, sendika ve iÅŸ dünyasından temsilcilerin bulunduÄŸu sivil toplum kuruluÅŸları "yolsuzlukla mücadele, istihdam ve kalkınma" gibi hedefler belirleyen Kartaca AnlaÅŸması'nı temmuz ayında imzaladı.

Burada öngörülen maddeler çerçevesinde BaÅŸbakan Yusuf Åžahid, ulusal uzlaşı koalisyonu hükümetini kurdu. 

Ocak 2018 

Tunus'ta Uluslararası Para Fonu'nun vergilerin artırıldığı, kamu harcamalarının kısıldığı bütçede öngörülen kemer sıkma tedbirleri, yılbaşından itibaren yeni bir zam furyasına yol açtı.

Artan hayat pahalılığı yeni protestoları beraberinde getirdi. Protestolar sırasında bir göstericinin hayatını kaybetmesiyle, gösteriler birçok kente yayıldı. Toplumsal olaylar, zaman zaman, yol kapatma, yaÄŸma, kamu ve özel mülke zarar verme gibi ihlallere sahne oldu.

Mayıs 2018

Tunus'ta devrimden sonraki demokratik geçiÅŸ sürecinin bir sonraki adımı olarak görülen yerel seçimler, dört defa ertelenmesinin ardından gerçekleÅŸtirildi. 

Seçimlere katılım oranı yüzde 33,7 olarak kaydedilirken, ülke genelinde oyların yüzde 27,5'ini alan Nahda Hareketi, birinci parti oldu. Nida Tunus ise oyların yüzde 22,5'ini alarak ikinci sıraya yerleÅŸti. Ülke genelinde farklı bağımsız aday listeleriyse, 32,9 oy aldı.

Aralık 2018

Tunus'un batısındaki Kasrin vilayetinde bir gazeteci, içinde bulunduÄŸu zorlu ekonomik koÅŸullar gerekçesiyle kendini yakarak intihar etti. Gazetecinin eylemi, ülkenin batısında yeniden protestolara yol açtı.

Ocak 2018

Tunus'un en büyük sendikası UGTT, 17 ocak'ta genel grev yapmaya hazırlanıyor.

EÅŸ zamanlı olarak, sivil toplum hareketlerinden ekonomik zorluklar nedeniyle protesto çaÄŸrıları yükseliyor. Tunus devrimin yıl dönümüne toplumsal olayların kontrolden çıkarak ülkenin istikrarına ve demokratik geçiÅŸ sürecine zarar vermesi endiÅŸesiyle giriyor.   

Kaynak: AA