Murat Bardakçı: Kenevir ekimine izin verilmesi Atatürk’ün başlattığı ama onun ardından unutulmuş olan bir çabanın devamıdır!

CumhurbaÅŸkanı Tayyip ErdoÄŸan plastik poÅŸetlere sınırlama getirilmesinden bahsederken “kenevirden yapılmış filelere dönüleceÄŸini” söyledi, Türkiye’nin uzun bir aradan sonra yeniden kenevir üretimine baÅŸlayacağını duyurdu; ardından da Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli hazırlıklar tamamlanınca 19 ilde kenevir yetiÅŸtirileceÄŸini açıkladı.

Nerede ise bir asırdan buyana “netameli” kabul edilen kenevirin yetiÅŸtirilmesi uzun senelerdir sıkı takibat altında idi, kaçak ekenlerin başına türlü dertler gelirdi ve bütün bunların sebebi de mâlûm, kenevirin bazı cinslerinden esrar gibi kafa bulduran maddeler elde edilebilmesinin mümkün olması idi!

Kenevir ve benzeri bitkilerin yasaklanması için 20. asrın ilk senelerinden itibaren baÅŸlayan çalışmalar zamanla milletlerarası bir anlaÅŸmaya varılması ile neticelendi, anlaÅŸmaya 1931’de biz de imza koyduk, kenevir üretimini denetim altına aldık ve tıbbî maksatlarla yapılacak üretim dışında yetiÅŸtirilmesini de yasakladık.

Ama, kenevir sadece yasaÄŸa konu olan sebeple, yani uyuÅŸturucu elde edilebilmesi maksadıyla yetiÅŸtirilmiyordu; bu iÅŸ kenevirin diÄŸer faydalarının yanında önemsiz bile kalırdı ve yasaÄŸa raÄŸmen urgan, halat, ip ve kâğıt elde edilmesi maksadıyla Türkiye’de 1930’lardan itibaren kenevir ekilen alanların arttırılmasına çalışıldı.

Kenevir üretiminin öncülüÄŸünü de, Atatürk’ün kurmuÅŸ olduÄŸu Orman Çiftlikleri yaptı!

CumhurbaÅŸkanlığı ArÅŸivi’nde muhafaza edilen belgeler, Atatürk tarafından kurulmuÅŸ olan Yalova’daki “Baltacı”, Silifke’deki “Tekir”, Tarsus’taki PiloÄŸlu” ve Adana’daki “Dörtyol Portakal” Çiftlikleri’nde kenevir ekimi konusunda ciddî çalışmalar yapıldığını gösteriyor. Belgelerden üretimin sonraları sadece bu çiftliklerle sınırlı kalmadığı; Kastamonu ve Sinop’ta da kenevir ekildiÄŸi, elde edilen ürünün urgan ve halat imâlinde kullanıldığı görülüyor.

ArÅŸivdeki belgeler arasında, çiftlik idarecilerinin çiftliklerin o senelerde sahibi olan ve tamamını sonradan devlete bağışlayacak olan Atatürk’e tarım faaliyetleri konusunda her ay gönderilen raporlar da yeralıyor. Çiftlik müdürlerinin yanısıra Ticaret Borsası da her ay aynı ÅŸekilde ayrıntılı bir rapor hazırlıyor, Türkiye’deki tarım üretiminin gözden geçirildiÄŸi bu raporlarda Orman Çiftlikleri’ndeki faaliyetlere de yer veriliyor ve raporların tamamı Atatürk’e sunulmak üzere Riyaset-i Cumhur Kâtib-i Umumîsi, yani CumhurbaÅŸkanlığı Genel Sekreteri Hasan Rıza Bey’a yollanıyor.

Tamamı binlerce sayfa olan bu raporlar üzerinde sadece göz gezdirilmekle de olsa yapılacak küçük bir çalışma, kenevir üretimine verilen önemi ve elde edilecek üründen halat ve ip elde edilmesi için yapılan çabaları da gösterecek mahiyettedir…

Kenevirden uyuÅŸturucu elde edilmesini önlemeye yönelik uluslararası anlaÅŸmalara taraf olmasına raÄŸmen kenevirin faydalarından istifade maksadı ile üretimden vazgeçmeyen, hattâ bu iÅŸi 1930’lu senelerde bizzat zamanın cumhurbaÅŸkanının, yani Atatürk’ün sahibi olduÄŸu çiftliklerde ve ciddî ÅŸekilde devam ettirmeye çalışan Türkiye, sonradan ne oldu da ÅŸimdi dışarıdan kenevir ithal etmeye mecbur kaldı?

Türkiye’nin plâstik poÅŸet vesilesi ile de olsa kenevir üretimine tekrar baÅŸlama kararı vermesi, 1930’lardaki hayâlin 80 sene sonra gerçek olması demektir.

Atatürk’e sunulması için CumhurbaÅŸkanlığı Genel Sekreteri Hasan Rıza Soyak’a gönderilen raporlardan birinin ilk sayfası (CumhurbaÅŸkanlığı ArÅŸivi, no: 010224125)

Kenevirden halat yapılması konusundaki çalışmalarla ilgili bir yazışma (CumhurbaÅŸkanlığı ArÅŸivi, no: 010224126-47).

Atatürk’e sunulan tarım ile ilgili bir raporda kenevir üretimi hakkında bilgi veriliyor (CumhurbaÅŸkanlığı ArÅŸivi, no: 010224125-35).
 

Ticaret Borsası’nın CumhurbaÅŸkanlığı’na gönderilen 28 Kasım 1935 tarihli raporundaki kenevir bahsi (CumhurbaÅŸkanlığı ArÅŸivi, no: 010224039-27).

Ticaret Borsası’nın CumhurbaÅŸkanlığı’na gönderilen bir baÅŸka raporu: 26 Mayıs 1936 tarihli raporda, Sinop’ta ekilen kenevirler hakkında bilgi veriliyor (CumhurbaÅŸkanlığı ArÅŸivi, no: 010224056-14)