'Körfez ülkeleri Türkiye'nin çıkarlarına uygun politikalar izlemiyor'

ABD BaÅŸkanı Donald Trump ve ekibinin Suriye'den çekilme konusunda ‘çark eder' görüntüsü altında bölgede yeni dengeler tartışılıyor. Üst düzey ABD heyetinin Ankara ziyareti sonrası Türk-Amerikan iliÅŸkileri yeniden gerilmiÅŸ görünürken, Ankara'nın hangi adımları atabileceÄŸi merak konusu. CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton'la görüÅŸmeyerek yaptığı sert çıkış sırasında Türkiye'nin ‘yakında' operasyona giriÅŸeceÄŸini de dile getirmiÅŸti. Ancak bunun uygulanıp uygulanmayacağı hala soru iÅŸaretleri barındırıyor.

Aydın Üniversitesi ÖÄŸretim Üyesi ve emekli TuÄŸgeneral Dr. Naim BabüroÄŸlu son dönemdeki geliÅŸmeleri Ä°stanbul Sputniknews'e deÄŸerlendirdi.

‘ABD'NÄ°N ÇEKÄ°LME ZAMANI BELÄ°RSÄ°Z'

Naim BabüroÄŸlu'na göre, Trump Suriye'den çekilme açıklamasını yapmasının hemen ardından Amerikan hükümeti içerisinde dirençlerle karşılaÅŸtı. Trump'ın bu direnç yüzünden açıklamasını esnetmek durumunda kalmasına atıf yapan BabüroÄŸlu, ortaya 120 günlük takvim konulsa da özellikle Ankara'ya gelen heyet çekilme sürecinin belirsizliÄŸini ortaya serdi:

"Trump çekilme açıklamasını yaptıktan sonra çeÅŸitli dirençlerle karşılaÅŸtı. Pentagon, Savunma Bakanlığı, DışiÅŸleri Bakanlığı özellikle kendi senatörleri, Kongre'de çok büyük bir tepkiyle karşılaÅŸtı. Cumhuriyetçi Senatör yani Trump ile arası çok iyi olan Graham onu ziyaret etti. Çıktığında dedi ki ‘Çekilmeyi üç ÅŸarta baÄŸladı Trump' dedi ve açıkladı. ‘Ä°lk olarak ‘orada bulunan Kürtler' dedi ama ‘YPG/PKK terör örgütünün korunması garanti altına alınacak' dedi. ‘Suriye'de Ä°ran gücü arttırılmayacak, bu önlenecek' dedi. Bir de ‘IŞİD'in boÅŸluktan faydalanarak gücünü artırması önlenecek' dedi. Bir de önemli bir koÅŸul var; Ä°srail'in güvenliÄŸi güvenlik altına alınacak'. Bunları açıkladıktan sonra Trump'ın bu açıklamasının çekilme kararı deÄŸil sadece öylesine yapılmış bir açıklama olduÄŸu ortaya çıktı. Daha sonra Trump'ın Irak askerlerine bir ziyareti oldu. Bu ziyaret Trump'ın çekilme açıklamasını da esnetmesine neden oldu. Orada komutanlarla yaptığı kısa bir toplantıda çekilmenin ABD'nin ulusal çıkarları ve Pentagon'un yani Savunma Bakanlığı'nın güvenliÄŸi açısından ne kadar tehlikeli olduÄŸunu anlaşıldılar ve ikna ettiler. Beyaz Saray'a dönünce ‘Tarih vermedim, biz yavaÅŸ çekileceÄŸiz' dedi. Ama en son gelen heyetten ÅŸunu anlıyoruz. 120 güne uzanan bir takvim var. Ama ÅŸu ortaya çıktı. Bolton'ın Ankara ziyareti, Bolton'ın, Genelkurmay BaÅŸkanı Joseph Dunford'un ve Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey'nin… ABD'nin çekilme zamanı belirsiz. dört ay deniyor ama nisan sonu olduÄŸunda hangi dinamikler deÄŸiÅŸir, hangi yeni aktörler devreye girer, bunu kimse bilmiyor."

‘BOLTON'UN ZÄ°YARETÄ°NDEN SONRA BÄ°R DEĞİŞİKLÄ°K ORTAYA ÇIKTI'

BabüroÄŸlu, ABD'li yetkililerin özellikle Bolton'ın Suriye'nin güneyindeki Tanaf bölgesinden çekilmeyeceklerini de gayet net ifade ettiÄŸini anımsattı. Trump'ın aslında ekibiyle olgunlaÅŸtırılmış bir aldatma planı yaparak çekilmeyi açıkladığı ancak ABD'nin Suriye'den çekilmeme kararlılığının ortada olduÄŸunu belirten BabüroÄŸlu "Ä°srail'in güvenliÄŸi, Ä°ran'ın askeri varlığının arttırılmasının önlenmesi, YPG/PKK terör örgütünün varlığının korunması ve Türkiye'nin olası bir operasyonunu önlemek açısından ABD mevcut durumda pek çekilmeyi düÅŸünmüyor" ifadelerini kullandı:

"Ä°kincisi Suriye'nin güneyinde Tanf bölgesi var Ürdün sınırında. Radikal unsurları ABD'nin desteklediÄŸi ve kontrol ettiÄŸi Suriye coÄŸrafyasının yaklaşık yüzde 8'ine tekabül ediyor. Bolton, Ä°srail ile görüÅŸmesinin ardından ‘Suriye'nin güneyindeki Tanf bölgesinde 200 ABD askeri çekilse bile kalacak' dedi. 2 bin 400 ABD askerinin tümü Fırat'ın doÄŸusundan, Menbiç'ten çekildi. Ama Tanf bölgesinde kesinlikle 200 ABD askeri kalacak dedi, çekilmelerine raÄŸmen. Bu ne demek? ABD çekilmiyor. ABD, politikaları ve stratejisiyle hatta silahlı kuvvetleriyle, ordusuyla orada kalmasıyla devam edecek. Bir kere bunda hiç kuÅŸku yok. Üçüncüsü YPG/PKK terör örgütüne Türkiye'nin yapacağı olası operasyona tamamen karşı olduÄŸunu tekrar tekrar söyledi. Sonuncusu ABD çekilirse, ki ben çekileceÄŸini deÄŸerlendirmiyorum, üsleri ve tesisleri kime devredeceÄŸi belli deÄŸil. IŞİD ile mücadeleyi Türkiye devam ettirsin denmiÅŸti. Ama Bolton'ın dünkü ziyaretinden sonra ÅŸöyle bir deÄŸiÅŸiklik ortaya çıktı. ‘DAEÅž ile mücadeleyi ABD yapmaya devam edecek'. ABD, IŞİD ile mücadeleyi Suriye'de yapmaya devam edecekse, bu bir kuvvete ihtiyacı olacak demek. Bu sonuç ve Tanf bölgesinden çekilmemesini düÅŸündüÄŸümüzde, ABD'nin biz tamamen çekildiÄŸini söyleyebilir miyiz? Demek ki Trump günü birlik bir açıklama yaptı ya da gerçekten karargâhıyla olgunlaÅŸtırılmış bir aldatma planı yaparak ‘Bakalım böyle yaparsak ne olur?' dedi. Trump'ın taktik düÅŸündüÄŸünü, fevri hareket ettiÄŸini düÅŸünüyorum. Ama taÅŸlar ÅŸimdi yerine oturuyor. 2 bin 400 askerin sayısı azalabilir. Ama Tanf bölgesi ve IŞİD ile mücadele kapsamında en azından çekirdek bir kadroyu orada bırakacaktır. Ä°srail'in güvenliÄŸi, Ä°ran'ın askeri varlığının arttırılmasının önlenmesi, YPG/PKK terör örgütünün varlığının korunması ve Türkiye'nin olası bir operasyonunu önlemek açısından ABD mevcut durumda pek çekilmeyi düÅŸünmüyor."

‘ABD TÜRKÄ°YE'NÄ°N HERHANGÄ° BÄ°R OPERASYONUNA KARÅžI OLDUÄžUNU GÖSTERDÄ°'

Ankara'nın 911 kilometrelik Suriye sınırındaki güvenlik tehditlerini ortadan kaldırmayı siyasi hedef olarak koyduÄŸunu ancak bu bölgede aynı zamanda ABD askeri varlığı olduÄŸunu anımsatan BabüroÄŸlu, olası bir operasyonun da ancak ABD ile iÅŸbirliÄŸi halinde yapılabileceÄŸini vurguladı. Trump'ın çekilme açıklamasıyla Ankara'ya ‘yeÅŸil ışık yakar' göründüÄŸünü de belirten BabüroÄŸlu ancak nihayetinde Amerikan hükümetinin Türkiye'nin herhangi bir operasyonuna karşı olduÄŸunu gösterdiÄŸini kaydetti:

"Türkiye'nin bir siyasi hedefi var. Her askeri operasyonun bir siyasi maksadı olur. Türkiye'nin siyasi hedefi, 911 km'lik Türkiye Suriye sınırında kendisine tehdit olan ve bekasını olumsuz etkileyen PYD/PKK terör örgütünü etkisiz hale getirmek. Bunu Fırat'ın batısında Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı ve Afrin harekatıyla yaptı ve o bölgeyi terör unsurlarından arındırdı. Bu siyasi hedef devam ediyor. Ben literatüre ve stratejiye göre konuÅŸuyorum. Defaten Türkiye terör örgütünü etkisiz hale getireceÄŸiz, bunun için gerekirse operasyon yapacağız dedi. Ancak sorun ÅŸu: Burada Fırat'ın batısındaki operasyonlarda olduÄŸu gibi sadece IŞİD veya PKK/YPG terör örgütü yok. Burada ABD askerleri var. ABD askerleri dediÄŸiniz NATO'nun lider ülkesi ve en güçlü küresel güç. Orada ABD askeri varsa orada ABD ile iÅŸbirliÄŸi yaparak ancak bu operasyona kalkışabilirsiniz. Trump'ın bu açıklaması sanki böyle sıcak bir hava verdi, bir yeÅŸil ışık yaktı. Ama Trump'ın taktik düÅŸünmesi, stratejik düÅŸünmemesi, Irak'taki komutanlar tarafından ikna edilmesi ve ÅŸu anda geldiÄŸimiz noktada da çekilmeyi zamana yayacağız demesi ÅŸunu gösteriyor: Demek ki ABD, Türkiye'nin YPG/PKK terör örgütüne olası operasyonuna karşı. ABD, Türkiye'nin herhangi bir operasyonuna da karşı. Bizim tabloda devam eden bazı halkalar var. Menbiç'te bir bölgeye Åžam yönetimi gelmiÅŸti. O zaman Rusya, ‘YPG/PKK ya da ABD'nin boÅŸalttığı yerlere Åžam yönetiminin gelmesini istiyoruz' dedi. Rusya bu noktada ABD ile anlaşıyor aslında."

‘TÜRKÄ°YE'YE KARÅžI CEPHE GENÄ°ÅžLÄ°YOR KÖRFEZ ÜLKELERÄ° TÜRKÄ°YE'NÄ°N ÇIKARLARINA UYGUN POLÄ°TÄ°KALAR Ä°ZLEMÄ°YOR'

DiÄŸer yandan BabüroÄŸlu'na göre, Körfez ülkelerinin Suriye'de büyükelçiliklerini yeniden açması ve Åžam'ı yeniden Arap BirliÄŸi'ne katmak yönündeki giriÅŸimleri Türkiye'ye karşı cephenin geniÅŸlemesi anlamına geliyor. Türkiye'nin Körfez ülkeleri arasında sadece Katar ve Kuveyt ile iÅŸbirliÄŸi bulunduÄŸunu anımsatan BabüroÄŸlu, özellikle Riyad'ın son dönemde Türkiye'nin ulusal güvenliÄŸine hasmane tutum takınmasına vurgu yaptı. BabüroÄŸlu, ABD'nin de bölgede Ä°ran'a ve Türkiye'ye karşı bir Arap gücü konuÅŸlanmasını yeÄŸleyebileceÄŸine dikkat çekti:

"Åžam da baÅŸkent de BirleÅŸik Arap Emirlikleri, Bahreyn'in içinde bulunduÄŸu toplam 10 Arap ülkesi büyükelçiliklerini aktif duruma getirdi. Kaldı ki Suudi Arabistan ile Kuveyt kaldı, onların da eli kulağında. Mısır, Suriye'ye ‘Hazırlanın, sizi Arap BirliÄŸi'ne alabiliriz' diye demeç verdi. Bu Türkiye'ye karşı cephe geniÅŸliyor demek. BirleÅŸik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan'ın öteden beri hedefi, ‘Buraya biz bir Arap gücü getirelim. Bu güç tampon bölgelerde konuÅŸlansın. Fırat'ın doÄŸusunda Türkiye'ye sınır bir yerde konuÅŸlansın. YPG/PKK terör örgütü de biraz güneye gelsin'. Bu Arap gücünün konuÅŸlanması ve Ä°ran'ın askeri varlığının azaltılmasına karşılık Åžam yönetiminde hem büyükelçilikleri aktif duruma getirelim, onları da Arap BirliÄŸi'ne kabul edelim. Muhtemel ki ABD de bunu destekliyor. ABD, BirleÅŸik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Mısır gibi ülkelerin askeri gücünün burada konuÅŸlanmasını ÅŸundan istiyor: Türkiye ile YPG/PKK arasında bir tampon bölgede konuÅŸlanırsa, Türkiye'nin buraya müdahalesi önlenir. Türkiye'ye karşı cephe aslında biraz daha da geniÅŸliyor ve güçleniyor. Suudi Arabistan, 2015 yılında Ä°srail ile yaptığı anlaÅŸmada, Washington'da deklare ettiler bunu, Türkiye'nin de içine alınan bir yerde Kürt devletinin kurulması. Yani Suudi Arabistan öteden beri, özellikle son yıllarda Türkiye'nin ulusal güvenliÄŸine hasmane bir tutumla yaklaşıyor. Fakat Türkiye'nin iliÅŸkilerini geliÅŸtirdiÄŸi bir Katar var. Bir de Kuveyt var. Bunun dışındaki Körfez ülkeleriyle iyi iliÅŸkileri yok. Türkiye ÅŸunu demek istiyor: Suriye'deki Arap aÅŸiretlerini kastediyor olabilir. Mısır'ın, DoÄŸu Akdeniz'de hem Güney Kıbrıs Rum Yönetimiyle hem de Yunanistan ile anlaÅŸma yaparak Türkiye'nin yetki, alanları içindeki doÄŸalgaz enerji kaynaklarına sondaj giriÅŸimi gibi bir giriÅŸimi de var. Dolayısıyla çevre Arap ülkelerinde bir Katar olabilir bir Kuveyt olabilir. Katar da bir askeri üs var. Kuveyt'te bazen askeri yetkililer arasında görüÅŸmeler yapılıyor. Ama bunların dışındaki Körfez ülkelerinin Türkiye'nin diplomatik ve siyasi açıdan pek de ulusal çıkarlarına uygun politikalar izlediÄŸini söyleyemeyiz."

‘TÜRKÄ°YE, ABD'YE RAÄžMEN RÄ°SK ALIRSA OPERASYON YAPABÄ°LÄ°R'

Peki bu koÅŸullarda Ankara'nın ne yapabilir? CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan yeniden Suriye'nin kuzeyindeki operasyonun yakında yapılacağını söylemiÅŸken, nasıl hareket edilebilir? BabüroÄŸlu ABD'nin bu noktada Ankara'ya bazı cepçikler sunmasını yahut Süleyman Åžah türbesinin eski yerine taşınmasını olası görürken, ABD'nin tekliflerinin Türkiye'nin siyasi hedeflerini karşılamadığının altını çizdi. BabüroÄŸlu'na göre Türkiye, tıpkı Kıbrıs Barış Harekatı'nda olduÄŸu gibi ABD'ye raÄŸmen risk alırsa bu operasyonu yapabilir:

"ABD'nin önereceÄŸi bir plan olabilir. ‘Türkiye'ye, kuzeyde Fırat'ın doÄŸusunda bir iki yerde Afrin'e benzer bir cep ÅŸeklinde tampon bir bölge verelim, 30-40 km derinlikte, Tel Abyad güneyi gibi. Bunun dışında doÄŸusunda batısında PYD-PKK terör örgütünün güçlü olduÄŸu yerlerde onlar kalsın. Bu ÅŸekilde Türkiye, o koridorda Fırat'ın batısında olduÄŸu gibi bir yer edinsin'. Türkiye buna ikna olur mu? Siyasi hedefini karşılamıyor. Ä°kinci konu, bu sefer ABD, YPG/PKK terör örgütüne karşı bir operasyon istemediÄŸine göre Türkiye ne yapacaktır? Diplomatik görüÅŸmeler devam ediyor. Türkiye ÅŸuna karar vermek zorunda. ‘ABD'ye raÄŸmen bu operasyonu yapar mıyım?' Yapmak isterse risk alarak yapar. Hava sahasının kontrolü bu sefer ABD'nin kontrolünde olur. Biraz risk alır Türkiye. Kıbrıs Barış Harekatı kesinlikle benzer deÄŸil. Ama sadece yapma konusunda. Yapar ama risk alarak. Bu riskin derecesi nedir derseniz, sıfır ile 100 arasında deÄŸiÅŸen bir risk olur. Süleyman Åžah türbesini 37 km güneydeydi. Eski yerine konuÅŸlandırarak böyle bir orta yol bulunacağını düÅŸünüyorum. Süleyman Åžah türbesini her koÅŸulda konuÅŸlandıracak. Heyet Tahrir Åžam gibi terör örgütü kabul edilen radikal unsurlar ılımlı unsurlar muhaliflerden birçok bölgeyi ele geçirdi ve tam hâkimiyet saÄŸladı. Muhtemelen ileride bir operasyon olma ihtimali yüksek. Rusya, Rus askerleri YPG/PKK terör örgütüyle hemen Arimah bölgesinde Özgür Suriye Ordusu ile arasında bir tampon bölge oluÅŸturarak emniyet faaliyetini YPG/PKK terör örgütü araçlarıyla beraber yapıyor. Özgür Suriye Ordusu orada yığınak yapmıştı. Oradan da bir tampon oluÅŸturdu. Rusya diyor ki YPG/PKK terör örgütüyle devriye görevi icra ederek ‘Buraya hiç kimse girmesin ÅŸu anda' diyor. Önümüzdeki günlerde Moskova'da bir zirve olacak. Rusya'nın, Åžam yönetimini sürekli destekleyen o güçlerin orada konuÅŸlanmasını isteyen bir görüÅŸü var ÅŸu anda."