13 ay Osmanlı hakimiyetinde kalan İtalyan şehri: Otranto

Ä°stanbul’un Fethi, sadece bir çağı kapatıp yeni bir çaÄŸ açmakla kalmadı. DoÄŸu Roma Ä°mparatorluÄŸu’nun baÅŸkenti “Konstantinopolis”, Osmanlıların taht ÅŸehri yapıldı ve Sultan II. Mehmed, “Fatih” olarak “dünyada tek devlet, tek hükümdar”  düÅŸüncesiyle hareket etmeye baÅŸladı. Sonraki padiÅŸahlar tarafından da benimsenen bu ideal çerçevesinde yeni bir düzen, yeni bir siyaset, yeni bir bakış, devlet yönetimine hâkim olmaya baÅŸladı ve Osmanlılar imparatorluk olma sürecine girdi. 

Fatih Sultan Mehmed’in amacı, Ä°slam ve Hıristiyan dünyası üzerinde mutlak hâkimiyet kurmaktı. Bunun için hem “gaza ve ila-yı kelimetullah” davasını üstleniyor hem de Bizans’ın fatihi sıfatıyla DoÄŸu ve Batı Roma toprakları üzerinde tarihi hak iddia ediyordu. Çünkü Fatih, bir imparatorluk inÅŸa etmekteydi ve kendi döneminde Eski Yunan ve Roma kültürünü onun kadar iyi bilen bir hükümdar yoktu. Nitekim döneminin yazarları, Kritovulos ve KemalpaÅŸazade onu: “Roma Ä°mparatoru”, “Roma Kayzeri” olarak anmaktaydı. Tarih ve coÄŸrafyaya olan merakıyla Helen kaynaklarını okuyup tetkik ediyor, baÅŸkentine eski Yunan heykellerini getirtiyor, Yunan-Roma Tarihi hakkında Ä°talyan ve Rum müÅŸavirlerinden bilgi ediniyordu.

Fatih Sultan Mehmet, Tarihi Roma Ä°mparatorluÄŸu toprakları üzerindeki hak iddiasını gerçekleÅŸtirebilmek için önce Bizans’ın (DoÄŸu Roma’nın) bakiyelerini teker teker idaresi altına almaya baÅŸladı. BaÅŸarısız olan Belgrad KuÅŸatması hariç tutulursa, Ä°stanbul, Akdeniz Adaları, Sırbistan, Kırım, Arnavutluk, Eflak-BoÄŸdan, Bosna, Mora, Karadeniz, Trabzon Rum Ä°mparatorluÄŸu ve Adriyatik’te Osmanlı hâkimiyetini tesis etti. Fakat “Konstantinopolis” yani Ä°stanbul’dan sonra en büyük hedefi Ä°talya-Roma idi. Bu hedefe giden yolda önemli bir mevkii ancak ölümünden bir yıl önce ele geçirilebilecekti.

Gedik Ahmed PaÅŸa, Ortanto’dan ayrıldıktan sonra artık buraya yeni kuvvetler gönderilemeyeceÄŸini anlayan Kalibria Dukası, ÅŸehri, Napoli ve Ä°spanya donanmasıyla muhasaraya baÅŸladı. Osmanlı kuvvetleri takviye edilemeyince 10 Eylül 1481’de Otranto’yu teslim etmek zorunda kaldı. Böylece Fatih Sultan Mehmed’in Ä°talya seferi sonuçsuz kalmış olsa da o zaman Hıristiyan-Batı dünyasında uyandırmış olduÄŸu korku ve heyecan günümüze kadar etkisini sürdürdü. Ä°talya çizmesinin altında, Puglia eyaletinde o zamanki Napoli Krallığı’na ait “Otranto ÅŸehri” Fatih’in emriyle Gedik Ahmed PaÅŸa tarafından fethedildi. Yaklaşık 100 parça gemiden oluÅŸan Osmanlı donanması, 28 Temmuz 1480’de Otranto limanına girdi ve 18-20 bin civarındaki Osmanlı kuvvetleri karaya çıkarak, on dört gün süren bir kuÅŸatmanın ardından 11 AÄŸustos 1480 tarihinde ÅŸehri zapt etti. Otranto’yu bir üs haline getirmek isteyen Gedik Ahmed PaÅŸa tahkimata baÅŸladı. Ancak, 1481’in Mayıs ayında Fatih Sultan Mehmed’in ölümü üzerine baÅŸlayan saltanat buhranı nedeniyle II. Bayezid tarafından Ä°stanbul’a çaÄŸrıldı. O da bunun üzerine yerine Hayrettin PaÅŸa’yı bir miktar muhafızla Otranto’da bırakarak geri döndü.

Otranto’nun Gedik Ahmed PaÅŸa tarafından zapt ediliÅŸi ve Osmanlı ordularının 13 ay boyunca Ä°talya kıyılarında kalışı Avrupa’da yeni barbarlık efsanelerinin doÄŸmasına sebep oldu. Farazi olarak ortaya atılan iddialar Hıristiyanları birleÅŸtirmek için yapılan bir propagandadan ibaretti. Bazı Batı tarihlerine göre Osmanlılar, daha önce fethettiÄŸi hiçbir yerde yapmadığı kadar sebepsiz ÅŸiddet uyguladı. Önce katedrale sığınan halk testerelerle ikiye bölünerek öldürüldü. Sonra da kalan 800 kiÅŸi Minerva Tepesi’ne ötürülerek din deÄŸiÅŸtirmezlerse öldürülmekle tehdit edildi. Rivayete göre aralarından “Antonio Primaldo” adlı bir terzi teklifi kesinlikle reddedince Türkler de o 800 masumu kılıçtan geçirdi. Hatta ilk öldürülen Antonio baÅŸsız bedeniyle infazın sonuna kadar ayakta kalmış, askerlerin tüm çabalarına raÄŸmen yıkılmamıştı. Üstelik bu sahneye ÅŸahit olan Türk askerlerinden birinin dayanamayarak Hıristiyan olduÄŸu anlatıla geldi. Otranto’nun o dönemde en fazla 8 bin olan nüfusundan 12 bin kiÅŸinin öldürüldüÄŸü, 5 bin kiÅŸinin esir edildiÄŸi yazıldı.

 Bugün, kafatasları ve kemikleri, Otranto Katedrali’ndeki bir camekânda sergilenen bu efsanevi Hıristiyan ölüleri, 533 yıl sonra, 12 Mayıs 2013 tarihinde hatırlandı. Åžubat ayında görevinden istifa eden 16. Benediktus’ un bu yöndeki kararnamesini imzalayan Arjantinli yeni Papa I.Francesco, Vatikan’ın ünlü Aziz Petrus meydanında düzenlenen ve on binlerce inananın katıldığı “azizlik” töreniyle, 1480 yılında Ä°talya’nın güneyinde Osmanlı’ya karşı savaÅŸan 800 Hıristiyan’ı aziz ilan etti. Törende konuÅŸan Papa, “Biz, bugün Otranto ölülerine hürmet ederken, dünyanın pek çok yerinde bugünlerde halen ÅŸiddete maruz kalan pek çok Hıristiyan’a Tanrı’nın, cesaret, sadakat ve kötülüklere iyilikle cevap vermesini diliyoruz” dedi. Otranto’nun bulunduÄŸu Puglia Bölgesi’nden olan Kardinal Angelo Amato’nun, 800 Otrantolu’nun, Ä°talya’yı, Katolik ve Hıristiyan kimliÄŸini koruduÄŸunu belirten ifadeleri de basına yansıdı.

Emre Gül - Dünya Bülteni

Kaynaklar:

Ä°smail Hakkı Uzunçarşılı, Büyük Osmanlı Tarihi, c.II, Ankara

İsmail Hami Danişmend, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, c.I, İstanbul, 2011.

Feridun M. Emecan, Osmanlı Klasik Çağında Siyaset, Ä°stanbul, 2009.

Ä°lber Ortaylı, Osmanlı’yı Yeniden KeÅŸfetmek, Ä°stanbul,  2007.

V.L., MirmiroÄŸlu, Fatih’in Donanması ve Deniz SavaÅŸları, Ä°stanbul, 1946.

kaynak: Dünya Bulteni