Kazakistan'da evlenecek kiÅŸilerin 7 ceddine kadar bakarlar

Ä°stanbul’a Ä°slam coÄŸrafyasının farklı köÅŸelerinden gelen gençlerle yaptığımız röportajlarda bu sefer çok farklı bir duraÄŸa gidiyoruz: Kazakistan. Kuralay Sagidollayeva ile konuÅŸtuk.

Bize ülkenden bahsedebilir misin? Nüfus hangi kesimlerden oluÅŸuyor?

EÄŸer toplumdaki gruplardan bahsedeceksek Kazakların savaÅŸlar ve diÄŸer ÅŸartlar sebebiyle birkaç kez ayrılıp birleÅŸtiÄŸini not etmemiz lazım. Fakat Kazakların farklı topluluklara ayrılmasının en büyük sebebi, büyük hatta devasa denebilecek yüzölçümü.

Devletin sınırlarını korumak üzere nüfuz üç gruba ayrılıyor: Kish juzlar genelde Kazakistan’ın batısında, Uly juzlar güneyinde ve Orta juzlar kuzeyde ve merkezde konumlanmış durumda. Ayrıca bir de Kozhalar (uzun süre önce Kazakistan’a göç eden ve asimile olan, aynı zamanda buraya Ä°slam’ı getiren Arap asıllı topluluk) var. Bütün bu gruplar da kendi içlerinde farklı parçalara bölünüyorlar.

Ben her daim cesur ve savaÅŸçı olan Kishi juzlardan geliyorum.

Ülkenin kültürünü anlatacak 3 ÅŸeyden bahseder misin?

1. Genelde aynı kabileden biriyle evlenmeye aileler sıcak bakmaz. Bir adam ve kadın evlenmeden önce 7 cedlerine kadar bakarlar ve 7. dahi aynı ise bu pek arzu edilen bir evlilik olmaz. Bu tavrın sebebi, Kazakların geçmiÅŸ asırlardan tecrübe edindiÄŸi üzere akraba evliliklerinin çocuÄŸun saÄŸlığına olumsuz etkisidir. Bu adet sebebiyle Kazakların kanı dünyadaki en arı ve güçlü kanlardan biri olarak kabul edilir.

2. At eti yeriz. Bu alışkanlık, Büyük Ä°skender’e karşı galip gelen “Saktarlar” dâhil atalarımızdan süregelen bir alışkanlıktır. Kazaklar her zaman göçebe ve dolayısıyla çok güçlü olmuÅŸlar. Bu gücün de dünyanın en temiz eti addedilen at etinden geldiÄŸine inanılır. Neden at eti en temizi? Çünkü onlar koyun ve ineklerin yanında yemek yemeyecek kadar temiz, her türlü pislikten kaçınıyorlar. Hatta Fransa’daki eczanelerde at eti, kolesterolü düÅŸürmek için ilaçla beraber satılıyor. O güzel hayvanları kesip etlerini yiyin propagandası yapmıyorum ama sadece at eti yemenin düÅŸünüldüÄŸü kadar kötü olmadığını açıklamaya çalışıyorum.

3. Kazakların misafirperverliÄŸi, insanlık tarihine altın harflerle yazılabilir. Kazaklar, misafirin Allah tarafından yollandığına inanırlar ve bu yüzden onlara çok düzgün davranmalıdırlar. Bu neredeyse bir seremoniye dönüÅŸür:

GeldiÄŸinizde genelde ev temizlenir ve devasa bir Beshparmak (geleneksel Kazak yemeÄŸi; at, dana, kuzu, dev eve balı keti ile soÄŸan, patates ve hamur içerir) yersiniz. Tabi baÅŸka yemekler de eÅŸlik eder. Ä°kinci ana yemek belki etli pilav (Palau) olabilir.

Evimizde babam ve benim tarafından çalınan Dombira ÅŸarkısı ile piyanoyu dinlersiniz. Ayrıca baÅŸka evlerde de evin çocukları enstrümanlarla yeteneklerini sergilerler.  Bu sırada evin hanımları çay masasını hazırlar. Envai çeÅŸit kek ve turta ikram edilir. Ve tabi Bauyrsaks (bir çeÅŸit Kazak ekmeÄŸi) da…

En az 2-3 saat misafirlikte kalmanız gerekir ve sonra ev sahibi size hediyeler verir. Belki bir shapan (Kazak ÅŸapkası)… Tabi emin olun, evin hanımı misafirliÄŸe gelememiÅŸ olanlara yollamak üzere size büyük bir yemek paketi verir.

Ülkende sanat, edebiyat, müzik alanlarında oldukça öne çıkan, gençlerin en çok saygı duyduÄŸu, takip ettiÄŸi Müslüman ÅŸahsiyetler kimler?

Genelde ailelerimizi, adetlerimizi ve Kazak kültürünü takip ediyoruz. Tabi ki küreselleÅŸme çağında birçok seküler ülke gibi bizler de farklı alanlarda ünlü ÅŸahsiyetleri görüyoruz. Ancak sanıyorum ki ülkemde gençler için en önemli figür aileler, bunun sebebi de küçüklükten verilen sıkı terbiye.

Ülkende Ä°slam kültürüne dair yayım yapan önemli dergi, gazete, TV kanalı vb. var mı?

Evet, terörist eÄŸilimleri içermeyen Ä°slami yayın yapılabiliyor. Ayrıca terörizmin kötülüÄŸü ve yanlışlığı üzerine yayın yapan farklı TV programları da mevcut.

Camilerde yayın yapan “Asyl Arna” isimli çok iyi bir Ä°slami kanalımız var. Ä°slami dergiler de var ama pek popüler deÄŸiller. Ancak internet sitelerine deÄŸinecek olursak iki tane söyleyebilirim: “Muslim.kz” ve “Azan.kz”.

Ülke yönetiminde Ä°slami kesimin etkisi nedir? Kazakistan’daki seçimlerde herhangi bir Ä°slami hareket yer alıyor mu ya da onlar bir partiyi destekliyor mu?

Herhangi bir Ä°slami kanat, siyasi grup yahut Ä°slami hareket yok.

Ülkendeki Müslümanların dini yaÅŸantısını sürdürmesinin önünde bir engel var mı?

Hayır yok. Ülkemde 130’dan fazla millet var; bir ÅŸehirde birkaç sinagog, kilise, tapınak ve cami görebilirsiniz. Ä°slam dini çoÄŸunlukta olduÄŸu için cami sayısı tabi daha fazla.

Peki, Müslümanların din eÄŸitimini ve bilgisini aldıkları kurumlar nelerdir?

Okulda –ortaokuldan itibaren- dünya dinleri hakkında bir dersimiz var. Bu ders epey dolu geçen bir ders, birçok ÅŸeyi oradan öÄŸrendiÄŸimi düÅŸünüyorum; Ä°slami ibadetleri, yanlış yorumları ve aşırıcı akımları ve dinen doÄŸru ile yanlışı gibi. Ayrıca camilerin içinde çocukların ve gençlerin eÄŸitim alabileceÄŸi medreseler de mevcut.

Türkiye’ye geliÅŸ sebebiniz neydi?

ABD ve Avrupa hayali kuran birçok kiÅŸi gibiydim ve baÅŸta Türkiye’ye gelmek istemiyordum. Fakat bazen gelenekçi bir ailede kız çocuÄŸu olmak zordur, annem bana bir Temmuz ortasında eÄŸer yüzde yüz burs alırsam sadece ve sadece Türkiye’ye gitmeme müsaade edebileceklerini söyledi. Çünkü ülkenin çoÄŸu Müslümandı ve kültürü de bizimkine yakındı. Ben bursu alınca da ailem ÅŸaşırdı fakat verdikleri söz yüzünden bir ÅŸey diyemediler.

Ancak bir diÄŸer sebep de kendimi geliÅŸtirip fanusumun içinden çıkma isteÄŸimdi.

Yakın gelecekte Kazakistan’a dönmeyi düÅŸünüyor musunuz?

Evet, eninde sonunda döneceÄŸim. Burada birkaç yıl daha kalmaya karar versem dahi benim için hiçbir ÅŸey anavatanımdan daha iyi olmayacaktır. Kazak insanların dediÄŸi gibi: “BaÅŸka diyarda sultan olacağına anavatanında sıradan biri ol.”

En çok neyi özlüyorsun?

Öncelikle ailemi ve arkadaÅŸlarımı… Çünkü onlar olmadan en zengin ülkenin altın sarayında olsam ara ara üzüntü duyarım.

Ä°kinci olarak Kazakistan’ın boÅŸ ve sessiz caddelerini özlüyorum. Tüm ülkenin nüfusu 17 milyon ve yüzölçümü devasa, bu yüzden kilometrekareye sadece 5 kiÅŸi düÅŸüyor. Sabahın beÅŸinde dışarı çıksanız ÅŸehirdeki tek vatandaÅŸ gibi hissedebilirsiniz kendinizi ki bu harika bir duygu bence.

Türkiye’de yabancılık problemi yaÅŸadın mı? YaÅŸadıysan bir yabancı olarak yaÅŸadığın problemler neydi?

Hayır, Ä°stanbul’a alışmakta bir sıkıntı yaÅŸamadım. Buradaki insanlar yabancılara alışkın ve benim üniversitem de öÄŸrenci çeÅŸitliliÄŸi ve yabancı kabulü ile özel bir üniversite. Ayrıca kültürlerimiz çok farklı deÄŸil, bir zamanlar beraber yaÅŸamışız ve atalarımız aynı ne de olsa.

Tabi Türkiye’ye gelmeden önce ülkemdeyken Türkçe öÄŸrenmem de bana çok yardımcı oldu.

Türkiye’deki kültürle kendi kültürünü karşılaÅŸtırdığında en büyük farklılıklar neler sence?

At eti yemiyorsunuz J Açıkçası geriye kalan çok daha fazla geleneÄŸimiz var. Yani Türk gelenekleri ile Kazak geleneklerinin sayısının ne denli fazla olduÄŸunu düÅŸün! 

Türkiye ile Kazakistan arasındaki en benzer ÅŸeyler nedir?

En çok ortak olan noktalar toplu taşıma araçlarında yaÅŸlılara ve hamilelere yer verilmesi ki her ülkede böyle bir ÅŸey yok. Ayrıca Kazakların ve Türklerin dostcanlılığı birbirine çok benziyor. Örnek olarak bir yerin tarifini istediÄŸinizde Türkler ve Kazaklar her daim açıklamaya çalışırlar. Diyalogda pek mesafe koymazlar ve Batı ülkelerine kıyasla bir arkadaÅŸ çevresine girmek çok daha kolay.

Türkiye’ye gelmeden önce burası hakkında düÅŸündüÄŸün ama çok yanıldığın bir ÅŸey var mı?

PiÅŸmanlık duymamı gerektiren hiçbir ÅŸey yok. Ä°stanbul’a eÄŸitim için taşındığıma çok mutluyum; bu ÅŸehir, bu ülke ve insanları bana çok ÅŸey öÄŸretti. Çokkültürlü, çokdilli, çok kesimi barındıran olduÄŸu bir ÅŸehirde yaÅŸamak… Farklı insanlarla konuÅŸarak, farklı milletlerden insanlarla aynı ekmeÄŸi paylaÅŸarak, tamamen farklı zihni arka plana sahip insanlarla aynı sınava çalışarak bu farklılığı Kabul ediyorsunuz. Sadece 1 yıl içinde kiÅŸiliÄŸimde ve bilgi kapasitemde iyi yönde büyük bir deÄŸiÅŸim hissediyorum.

En çok nereleri seviyorsun?

Birçok Kazak gibi Türkiye’deki favori yerim Antalya’daki 5 yıldızlı oteller. Birçok ülkeye gitmiÅŸ biri olarak en iyi servise sahip ve en konforlu otellere sahip ülkelerden birinin Türkiye olduÄŸunu söyleyebilirim. Ancak Ä°stanbul özelinde favori mekanım Üsküdar’daki Filizler Köftecisi; Kız Kulesi’nin karşısında. SevdiÄŸim yemeklerin, deniz ve bana prensesin hüzünlü hikâyesini hatırlatan kule manzarasının karışımını, bileÅŸimini sunan bir mekân… Kulenin hikâyesi bana cesur olmayı ve o kızın babası gibi çok endiÅŸelenmemeyi öÄŸretti. Nihayetinde yazılı olan ÅŸey oluyor…

Türkiye’deki üniversiteler hakkında ne düÅŸünüyorsun?

Tabi üniversiteye göre deÄŸiÅŸiyor ancak Ä°stanbul’daki birçok üniversitenin, bilhassa da devlet üniversitelerinin çok iyi olduÄŸunu düÅŸünüyorum; övgüye layıklar. DiÄŸer üniversitedekilerle konuÅŸtuÄŸumda hep iyi geri dönüÅŸler alıyorum ve yüksek seviyeli öÄŸrenciler görüyorum. Benim üniversitemin özel olmasının da iyi profesörlerden akademik eÄŸitim alabilme konusunda devletlerden farklı olmadığını düÅŸünüyorum, ayrıca küçük sınıflar, hocalarla doÄŸrudan iletiÅŸim gibi avantajları da var. BaÅŸka devletlerde sınıfların bu ÅŸekilde olmadığını biliyorum.

Türkiye’deki Müslümanlar’ın Ä°slami pratikleri sürdürmesinde bir zorluk olduÄŸunu düÅŸünüyor musun?

Hayır, hiç görmedim. Camiler aynı Kazakistan’daki gibi hep açık, biriyle din hakkında konuÅŸmak hususunda kısıtlamalar yok ve tesettürlü arkadaÅŸlarımın da bir sıkıntı yaÅŸadığına ÅŸahit olmadım.

Röportaj: Deniz Baran

kaynak: Dünya Bizim