Uluslararası arenadaki tüm oyuncuların yarın ne yapacağının, nasıl bir pozisyon alacağının belli olmadığı bir sistem söz konusu. Dolayısıyla, 2018’in tarihe “belirsizlik yılı” olarak geçme olasılığı çok yüksek. 

BelirsizliÄŸin sebebi olarak ABD’yi göstermek mümkün. 2018’e damgasını vuran Trump’ın, diÄŸer tüm oyuncuların, tabir yerindeyse kimyasını bozan politikaları bu yılın gündemini oluÅŸturdu. 

Trump, önce “Küre ittifakı”nı devreye soktu, sonra büyükelçiliÄŸini Kudüs’e taşıma kararı aldı, Veliaht Prens’le kapsamlı askeri anlaÅŸmalar imzaladı, Suriye’de YPG’ye olan desteÄŸini artırdı, Kuzey Kore’ye tehditler savurdu. Daha sonra ise Kaşıkçı cinayetiyle Veliaht Prens samimiyetini bozmak zorunda kaldı, Suriye’den çekilerek YPG ve Ä°srail’i yalnız bıraktı, Kuzey Kore’yi Güney ile bir araya getirdi. Çin’i bir karşısına aldı, bir yanına çekmeye çalıştı. 

Kanada, Japonya, Almanya, Fransa ve Türkiye gibi tüm müttefiklerini kızdırdı, Afrika ile hiç ilgilenmedi, kimle silah anlaÅŸması yaptıysa en çok onu sevdi. 

Geçen yıl

Sabah kalktığında ne yapacağı bilinemeyen Trump’ın süreklilik gösteren politikaları da oldu. Bunların başında ticaret savaÅŸları geldi, ki 2019’a damgasını vuracak olan da bu konu olsa gerek. Avrupa’yı çevrelemek, Ä°ran’ı sistem dışına itmek, Çin’i hedefe koymak ve savunma sanayi öncelikli iliÅŸkiler sürdürmek Trump’ın devamlılık gösterdiÄŸi konular oldu. BaÅŸta konusu çevre ve göç olan hemen tüm uluslararası anlaÅŸmaları reddetme konusunda da oldukça tutarlı davrandı. Ayrıca Rusya konusunda ne düÅŸündüÄŸünü kimse çözemedi. 

Kabul etmek gerekirse, 2018’de attığı her adım sonuç itibarıyla Rusya’ya yaradı. Putin ABD seçimlerini manipüle ettiyse, bu boÅŸuna deÄŸilmiÅŸ denebilir. Rusya, Trump sayesinde sadece Ukrayna ve Suriye’de geniÅŸlemedi. Ä°srail, Suudi Arabistan ve Türkiye gibi ülkelerle yeni iliÅŸkiler kurma imkanı kazandı. 

Avrupa’da ise bir yandan ABD’nin sıkıştırması, bir yandan Rusya baskısı, bir yandan da BREXIT süreciyle ciddi bir içe kapanma süreci yaÅŸadı. Irkçılık ve yabancı düÅŸmanlığı yükseldi, toplumsal huzursuzluklar arttı, AB’nin geleceÄŸi tehlikeye girdi. 

Gelecek yıl  

Çıkış arayan Avrupa devletleri, Türkiye ile iÅŸbirliÄŸi yapmak yerine yine Türkiye’yi by-pass etmeyi tercih edip ABD’nin terk ettiÄŸi vekalet savaÅŸlarına talip oldular. Ancak, geliÅŸmeler Avrupa’yı dünya olaylarının merkezi olmaktan çıkardı; AB üyelerinin topluca deÄŸil tek tek dış politika üretmelerini zorunlu kıldı. Bu çerçevede en çok Fransa konuÅŸtu; yüz yüze baÅŸka, kapı arkasında baÅŸka davranan yine Almanya olurken, Ä°ngiltere her zamanki gibi en sessiz ülke olmayı baÅŸardı. 

Bu harita gösteriyor ki, 2019’da yine Trump en çok konuÅŸulan kiÅŸi olacak. Ä°ran yaptırımları, Suriye’nin geleceÄŸi, ticaret savaÅŸları gündemdeki yerini korurken, DoÄŸu Akdeniz’de ve belki Kafkasya ve Balkanlarda da sular ısınacak. 

Türkiye’nin ise ABD ile gerilimi azalırken Avrupa ülkeleri ile yükseleceÄŸi öngörülebilir. Ä°ran ve DoÄŸu Akdeniz sorunsalında iÅŸbirliÄŸi kapısını aralamazlarsa, Türkiye’nin 2019’daki önceliÄŸi ABD oyununu deÄŸil, Avrupa oyununu bozmak ÅŸeklinde geliÅŸecek. 

Önümüzdeki yıl, Türkiye’nin Suriye konusunu ABD yerine Rusya ile daha fazla görüÅŸmek zorunda kalacağı, bu çerçevede Rusya ile temkinli bir iliÅŸkiye girileceÄŸi ve bazı anlaÅŸmazlıklara düÅŸüleceÄŸi de öngörülebilir. Ancak 2019 Türkiye için yeni diyaloglara ve yapıcı giriÅŸimlere de gebe. Yeni diplomatik giriÅŸimlerin dış politikada yeni barış ortamlarına iÅŸaret etmesi dileÄŸiyle, herkese iyi yıllar.