Adriyatik'te yaşayan Türkler kimliklerine sahip çıkmaya başladı

Yüzyıllardır tarihi Bar kentinde yaÅŸayan ve dillerini unutmayan Türkler, "Türkiye’nin son yıllarda bölgede ve dünyada artan etkisinden ilham alarak" kimliklerine sahip çıktıklarını belirtti.

Balkanlar’da bir medeniyet inÅŸa eden, Anadolu’dan getirilen nüfusla da bölgeyi adeta bir ikinci "vatan" haline getiren Osmanlı, özellikle Balkan harbinin kaybedilmesiyle birlikte bölgeden çekilmek zorunda kaldı.

Osmanlı’nın bölgeden çekilmesiyle birlikte burada kalan Türk ve Müslüman nüfusu ise zor günler bekliyordu. Bölgedeki Türklerin yanı sıra çok sayıda BoÅŸnak ve Arnavut Müslüman, Osmanlının çekilmesiyle birlikte vatanlarını terk ederek, Anadolu’ya göç etti. Göç etme ÅŸansı bulamayan ve bulundukları bölgede azınlık konumuna düÅŸerek zor günler yaÅŸayan Türkler ise "bir gün Anadolu’dan kardeÅŸlerinin yine yanlarına geleceÄŸi umuduyla" bugünlere dek yaÅŸadı.

Balkanlarda bu umudu koruyan Türklerin yaÅŸadığı kentlerden biri de Bar.

Osmanlının 1595 yılında fethettiÄŸi ve 1878 yılında Berlin Kongresi’yle o dönemki KaradaÄŸ Krallığı’na bırakmak zorunda kaldığı Bar, bugün bile birçok özelliÄŸiyle Anadolu’dan herhangi bir kent görünümünü muhafaza ediyor. Yıkılmış camilerin, tarihi evlerin içinde bulunduÄŸu kalenin yanı sıra "Stari Grad" olarak adlandırılan eski ÅŸehirde saat kulesi, camileri, türbesi, tekkesi ve bünyesinde barındırdığı Türk, BoÅŸnak, Arnavut gibi Müslüman nüfusla Osmanlı ruhu Bar’da hala yaÅŸatılıyor.

-BAR’DA TÜRKLERÄ°N YAÅžADIÄžI Ä°LK KEZ 3 YIL ÖNCE ÖÄžRENÄ°LDÄ°-

Kosova, Makedonya, Bulgaristan ve Batı Trakya’nın aksine KaradaÄŸ’da Adriyatik sahillerinde bir süre öncesine kadar "Türkçe konuÅŸan" Türklerin yaÅŸadığından kimsenin haberi yoktu. Bu bölgede yaÅŸayan Türklerden ilk kez haberdar olan ise yaklaşık 3 yıl önce Türk Ä°ÅŸbirliÄŸi ve Kalkınma Ä°daresi BaÅŸkanlığı’nın (TÄ°KA) eski KaradaÄŸ Koordinatörü Dr. Gökçen Kalkan oldu.

Åžu anda TÄ°KA’nın Sırbistan Koordinatörü olarak görev yapan ve KaradaÄŸ’daki görevi sırasında bu ülkenin CumhurbaÅŸkanı Filip Vuyanoviç tarafından, "üstün baÅŸarıları ve çalışmalarından" dolayı ülkenin en prestijli ödülü olan "Devlet NiÅŸanı" takdim edilen Dr. Gökçen Kalkan, Bar’da yaÅŸayan Türklerle ilk olarak 2008 yılında karşılaÅŸtığını söyledi.

Bar Belediyesi’nde bir toplantıya katıldıktan sonra Bar Kalesi ve eski ÅŸehrin bulunduÄŸu alanı ziyaret ettiÄŸini ifade eden Kalkan, Balkanlardaki Osmanlı ÅŸehirlerinin bir benzeri olan eski Bar’da yürüyüp asistanıyla Türkçe konuÅŸtuÄŸu sırada yaÅŸlı bir amcanın "HoÅŸ geldiniz" sesiyle irkildiÄŸini söyledi.

Adının daha sonra "Bayazid Karagözoviç" olduÄŸunu öÄŸrendiÄŸi bu kiÅŸinin Bar’da yaÅŸayan eski Türklerden olduÄŸunu öÄŸrendiÄŸini ifade eden Kalkan, "Daha önce burada Türklerin yoÄŸun bir nüfusa sahip olduÄŸu, ancak zaman içinde tamamının Bar’ı terk ettiÄŸi biliniyordu. Burada Türkçe konuÅŸan, Türk nüfusun olduÄŸunu öÄŸrenince çok ÅŸaşırdım" dedi.

-"ADRÄ°YATÄ°K’TEN ÇÄ°N SEDDÄ°’NE TÜRKÇE KONUÅžULDUÄžUNA TANIK OLDUM"-

Bayezid Karagözoviç’in kendisinin bölgeye yıllar sonra gelen ilk Türk olduÄŸunu söyleyerek içten sarılması karşısında çok duygulandığını belirten Dr. Kalkan, ÅŸöyle konuÅŸtu: "Bar ziyaretimden kısa süre önce bir vesileyle Urumçi’de bulunmuÅŸtum.

Urumçi’de yaÅŸadığım eÅŸsiz güzellikleri hatırlayarak, ’Adriyatik’den Çin Seddi’ne’ kadar Türkçe konuÅŸulduÄŸunu görmüÅŸ olma bahtiyarlığını yaÅŸadım." Dr. Kalkan, daha sonra yaptıkları çalışmalarda Bar’da "Karagözoviç, Gülömeroviç, Åžahinoviç, Mustafiç, ÖmerbaÅŸiç" soyadlı 18 Tük ailesi tespit ettiklerini ifade ederek, ancak bu ailelerden sadece yaÅŸlıların Türkçe bildiÄŸini belirlediklerini kaydetti.

Yeni neslin de Türkçe öÄŸrenmesi için Bar’da geçen yıl TÄ°KA’nın desteÄŸiyle Türkçe kursu açtıklarını ve 25 kiÅŸilik kursa 100 kiÅŸinin müracaat ettiÄŸini belirten Dr. Kalkan, o gün tanık olduklarını ÅŸöyle anlattı: "YaÅŸlı insanlar torunlarının elinden tutarak Türkçe kursuna adeta ’koÅŸarak’ gelmiÅŸti. 75 yaşında burada yaÅŸayan Abdullah isimli amcaya kendisinin neden kursa geldiÄŸini sorduÄŸumda, yerel ÅŸivesiyle ’GetirmiÅŸim baganları (çocuk anlamına geliyor), unukları (Sırpça torun) öÄŸretesiniz onlara dilimizi, alışsınlar Türkçeye’ yanıtını hiç unutamıyorum."

-DÄ°LLERÄ°NÄ° UNUTMAYAN TÜRKLER-

Adriyatik’in son Türklerinden olan ve eÅŸi Fadila Karagözoviç’le birlikte Bar’ın en yüksek noktasındaki asırlık evlerinde oÄŸlu Cengiz ve Agron’la birlikte yaÅŸayan 63 yaşındaki Bayazid Karagözoviç, atalarının yaklaşık 300 yıl önce Manisa’dan bölgeye geldiÄŸini söyledi.

Osmanlının bölgeden ayrılmasının ardından kendi dedelerinin bölgedeki diÄŸer Türkler gibi Bar’ı terk etmediÄŸini ve burada kaldıklarını ifade eden Karagözbegoviç, Türkçeyi ise aile içinde sürekli konuÅŸtukları için unutmadığını söyledi.

Yaklaşık 40 yıl öncesine kadar Eski Bar’daki çarşıda herkesin Türkçe konuÅŸtuÄŸunu ve Türkçenin "ÅŸehir dili" olduÄŸunu ifade eden Karagözbegoviç, "Ancak eski nesil hayatını kaybedince Türkçe de unutulmaya baÅŸlandı. Ancak ÅŸu anda açılan Türkçe kursu sayesinde çocuklarımız, torunlarımız yeniden Türkçe öÄŸrenmeye baÅŸladı" dedi.

Türkiye’nin son yıllarda bölgede ve dünyada artık önemli bir konuma geldiÄŸine tanık olduklarını ve bundan dolayı büyük gurur duyduklarını ifade eden Karagözbegoviç, "Bundan ilham alarak biz de artık kimliÄŸimize sahip çıkarak son nüfus sayımında kendimizi ’Türk’ olarak yazdırdık" dedi.

Bu topraklara bir gün yeniden Türklerin geleceÄŸine olan inançlarını hiç kaybetmediklerini vurgulayan Karagözbegoviç, "Åžimdi çok ÅŸükür çocuklarımız için Türkçe kursları bile açıldı. Kısa süre önce de eÅŸimle davetli olarak Türkiye’yi gidip oraları görme imkanı elde ettik. Büyük bir milletin çocukları olduÄŸumuzu yeniden hatırladık. Bundan daha büyük onur ve gurur ne olabilir?" diye konuÅŸtu.

Karagözbegoviç, eski TÄ°KA KaradaÄŸ Koordinatörü Dr. Gökçen Kalkan’ın da "Osmanlıdan sonra Bar’a gelen ilk Türk olduÄŸunu" öne sürerek, "Onun sayesinde bizlerin buradaki varlığından haberdar olundu. Biz de burada olduÄŸumuzu haberdar etmek için nüfus sayımında kendimizi Türk olarak yazdırdık" dedi.

Fadila Karagözbegoviç de Türkiye’nin büyük ve güçlü bir ülke olduÄŸunu, o ülkenin bir parçası olarak Adriyatik’te adeta "nöbet tuttuklarını" söyledi.

-KARAMAN KÖKENLÄ° "BOÅžNAK MÄ°LLETVEKÄ°LÄ°"-

KaradaÄŸ Parlamentosu’nda BoÅŸnak Partisi’nin 3 milletvekilinden biri olan ve Bar’da açılan Türkçe kursuna devam eden Sulyo Mustafiç de AA muhabirine yaptığı açıklamada, yaklaşık 40 bin nüfuslu Bar kentinde 15 bine yakın Müslümanın yaÅŸadığını söyledi. Osmanlının bölgeden çekilmesiyle birlikte burada bulunan Türk ve diÄŸer Müslüman nüfusun önemli kısmının da Ä°stanbul ve Ä°zmir’e göç ettiÄŸini belirten Mustafiç, bu ailelerin önemli kısmının da Türkiye’de "Barlı" soy ismini taşıdığını kaydetti.

Bar’da ÅŸu anda Türkçe konuÅŸan yaklaşık 50 aile bulunduÄŸunu ve bu durumun kendilerini çok sevindirdiÄŸini dile getiren Mustafiç, ÅŸöyle konuÅŸtu: "Osmanlının buradan ayrılmasının üzerinden 100 yıl geçti. Ancak burada o eski dili konuÅŸan insanların yaÅŸaması bizi çok mutlu ediyor. Burada cami, türbe, tekke gibi tarihi anıtların yanı sıra canlı anıtlarımız da bulunuyor. Burada Türkçe konuÅŸan 50 aile bulunuyor, ancak Türk kökenli insanların sayısı daha yüksektir, fakat zamanla bu insanlar Türkçeyi unutmuÅŸlar. Åžu anda burada benim de devam ettiÄŸim Türkçe kursu bulunuyor. Ben ümit ediyorum ki burada kısa sürede bin kiÅŸi Türkçe konuÅŸacaktır." Sulyo Mustafiç, kendisinin de Türk kökenli olduÄŸunu ve atalarının yüz yıllar önce Karaman’dan Bar’a gelerek yerleÅŸtiÄŸini ifade ederek, "Bizim büyüklerimiz Türkçe konuÅŸmadıkları için biz Türkçeyi öÄŸrenemedik. Ancak Türkçeyi öÄŸrenmeye karar verdim. Çünkü biz bir milletiz ve bu dili de öÄŸrenmemiz lazım."

-KARADAÄž’DAKÄ° NÜFUS SAYIMI-

KaradaÄŸ’da 1-15 Nisan tarihleri arasında yapılan nüfus sayımında bir süre önce açıklanan sonuçlara göre Makedonya, Kosova, Bulgaristan ve Batı Trakya’da azınlık statüsü bulunan Türkler, KaradaÄŸ’da resmi olarak kayıtlara ilk kez geçti.

KaradaÄŸ Ä°statistik Enstitüsü tarafından yapılan açıklamaya göre, bu sayımlarda ülkede 625 bin 266 kiÅŸinin yaÅŸadığı tespit edildi. Nüfus sayımında halkın yüzde 44,9’u kendisini KaradaÄŸlı, yüzde 28,77’si Sırp, yüzde 8,65’i BoÅŸnak, yüzde 4,91’i Arnavut, yüzde 3,31’i Müslüman, yüzde 1,01’i Roman, yüzde 0,97’si ise Hırvat olarak tanımlarken Türklerin oranı ise yüzde 0,02 olarak kayıtlara girdi.

Nüfus sayımına göre 625 bin 266 kiÅŸinin yaÅŸadığı ülkede, ilk kez 104 kiÅŸi kendisini Türk olarak yazdırdı.

KaradaÄŸ’da, resmi kayıtlarda Türk nüfusunun yaÅŸadığı kentler ve sayısı ÅŸöyle: "Adriyatik sahilindeki kentler: Bar: 36, Budva: 7, Plav: 5, Ulçin: 1, Tivat: 2 Sancak’taki kentler: Plyevlya (TaÅŸlıca): 4, Bijelo Polje (Akova): 18, Rojaye: 6 DiÄŸerleri: Podgorica (baÅŸkent): 22, Danilavgrad: 1, Berane: 2 Bu arada, KaradaÄŸ’da nüfus sayımında halkın yüzde 72,07’sinin Ortodoks, yüzde 15,97’sinin Ä°slam, yüzde 3,14’ünün Müslüman, yüzde 3,44’ünün ise Katolik, yüzde 1,24’ünün ateist ve yüzde 1,02’sinin ise diÄŸer inançlara mensup olduÄŸu açıklanırken, yüzde 2,61 ise dini inançları konusunda bilgi vermeyi reddetmiÅŸti.

KaradaÄŸ’da nüfus sayımında din hanesi bölümüne "Ä°slam" ve "Müslüman" olarak iki ayrı seçenek gösterilmesine ise Ä°slam BirliÄŸi BaÅŸkanı (Diyanet Ä°ÅŸleri BaÅŸkanı) Rifat Feyziç, tepki göstermiÅŸti.