Sosyal Medya

Kürsü

Kemal Sayar: Günümüzde en temel meselenin merhamet olduğunu düşünüyorum

26-12-2018 09:43

Psikiyatrist ve yazar Kemal Sayar ile modern insanın problemlerini ve sosyal medyanın insanlar üzerindeki etkilerini konuştuk. Ezgi Aşık’ın röportajı.



Günümüzde insanlar genelde mutsuzluk­tan dert yanıyor. Sizce neden mutsuzuz?
 
Ä°nsanlar anlam duygusunu kaybettikleri ve neden yaÅŸadıklarını bilmedikleri için mutsuzlar. Materyal zenginliÄŸin ortasında ruhlarıyla baÅŸ baÅŸa kalamadıkları için Yaratıcıyla gerçek ve içten bir iletiÅŸim kuramadıkları için mutsuzlar. Ä°nsanlar, sosyal iliÅŸkiler yıprandığı ve birbirleri­ne artık çare olamadıkları için mutsuz. Modern çaÄŸda mutsuzluÄŸun en temel sebebinin, anlam kaybı ve toplumsal olanın kaybı olduÄŸunu söy­leyebiliriz.
 
Uzmanlar genelde anksiyetenin modern toplumun hastalığı olduÄŸu görüÅŸünde. Sizin bu konuda yorumunuz nedir? Sizce bu has­talık neden artıyor?
 
Anksiyete durumu, belirsizlikle ortaya çı­kan bir durumdur. Ä°nsanlar gelecekten emin olmadıklarında ve geleceÄŸin neler getireceÄŸini çok iyi tahmin edemedikleri zaman anksiyete sorunu yaÅŸayabiliyorlar. Tabii bir de her ÅŸeyi kontrol etme istediÄŸimizden kurtulmamız la­zım. Hayat kendini kolaylıkla ele veren bir du­rum deÄŸil, hayatta her ÅŸeyi tam manasıyla kont­rol edemeyiz. Modern dünya biraz da kontrol isteÄŸi üzerine kurulmuÅŸtur. Her ÅŸeyin elimizin altında kurulmasını bekliyor ve hayatı uzaktan kumanda ile kontrol edebileceÄŸimizi zannediyo­ruz. Bu yanıltıcı bir düÅŸünce; eÄŸer insan her ÅŸeyi kontrol edebileceÄŸi düÅŸüncesinden sıyrılırsa, anksiyeten kurtulur diye düÅŸünüyorum.
 
Ä°nsanlar sosyal medya üzerinden her anını paylaşıyor. Mutlu olmasalar da çok mutluymuÅŸ gibi davranıyorlar. Bir psikiyatrist olarak in­sanların sosyal medya ile iliÅŸkisini nasıl deÄŸer­lendirirsiniz?
 
Sosyal medya insanların çok kolaylık­la –mış gibi davranabildiÄŸi bir mecra. Orada olduÄŸumuz gibi deÄŸil, olmak istediÄŸimiz gibi davranıyoruz. Aslında kiÅŸiliÄŸimizde göstermek istediÄŸimiz tarafları yansıtıyor ya da kendi kiÅŸi­liÄŸimizi cilalatıp parlatıyoruz. Kimlik egzersizi gibi herkes kendinin ne olabileceÄŸini biraz ora­da göstermeye çalışıyor. Kendimize ait hayal­lerimizi, ümitlerimizi ve beklentilerimizi oraya yansıtıyoruz. GöründüÄŸümüz kadar var olduÄŸu­muzu zannettiÄŸimiz bir çaÄŸda yaşıyoruz.
 
Sosyal medyada giderek artan ÅŸiddet eÄŸi­limleri de var. Herkes herkesin alanına çok kolay müdahale edebiliyor. Ä°nsanlarda artan ÅŸiddet eÄŸilimini nasıl yorumlarsınız?
 
Ä°nsan görmediÄŸi zaman bir baÅŸkasına çok kolay düÅŸmanlık geliÅŸtirebilir; gözlerine baktığı kiÅŸiye ise çok kolay ÅŸiddet uygulayamaz. Oysa sosyal medyada aynı futbol tribünlerinde ol­duÄŸu gibi insanlar anonimlik zırhının arkasına saklanıp çok kolay nefret ve öfke hareketlerine savrulabiliyor. Burada birkaç faktör var. Birisi anonimlik zırhı; binlerce ya da on binlerce in­sanın içerisinden sahte bir isimle fark edilme­yeceÄŸi düÅŸüncesi bizi daha kayıtsız davranma­ya yönlendiriyor. Bir diÄŸeri ise internet ortamı; burası dürtüselliÄŸi çok kışkırtan bir ortam yani aklımıza geleni çok hızlı eyleme dönüÅŸtürebili­yoruz. Normalde yüz yüze olduÄŸumuz ve öfke­lendiÄŸimiz insana karşı duygularımızı tutarız; hemen ifade etmeyiz, daha sakınımlı davranırız. Oysa internet ortamında çok hızlı ve dürtüsel bir ÅŸekilde ve düÅŸünmeden fevri olarak hareket edebiliyoruz. Bu da öfke söylemlerini artırıyor.
 
Peki, mutluluÄŸun psikolojide karşılığı ne­dir? Ä°nsanlar nasıl mutlu olabilir?
 
Mutluluk, yetinmeyi bilmekle olur. Mutlu­luk, andan zevk almayı bilmekle olur. Mutluluk, dostlara yeterince zaman ayırmayı baÅŸarmakla olur. Ä°nsan sevdiklerine iyi zaman ayırırsa, sev­diklerini yeterince severse, sosyal iliÅŸkilerini derin ve geniÅŸ tutarsa, mutlu olma ihtimali ar­tar. Mutluluk, insan bir anlam duygusuna sahip olduÄŸunda olur. Niçin yaÅŸadığını, hayatını ne­yin aydınlattığını bilirse insan daha fazla mutlu olacaktır. Bu dünyada neden var olduÄŸu bilinci, mutluluÄŸa götürür.
 
Kitaplarınızda genelde “Merhamet” duy­gusu üzerine yoÄŸunlaşıyorsunuz. Peki, neden “Merhamet” duygusu?
 
Günümüzde en temel meselenin merha­met olduÄŸunu düÅŸünüyorum. Ä°nsanlar birbirine karşı çok kırıcı ve acımasız. Merhamet duygu­sunun ilköÄŸretimden baÅŸlayarak okullarda bir ders olarak okutulması lazım. Çocuklara cana kıymanın kötülüÄŸünün en baÅŸta öÄŸretilmesi ge­rekiyor. Bugün dünyada büyük bir mülteci krizi ve bununda merkezinde yine merhametsizlik var. Mülteciler gittikleri her yerde güzel karşı­lanmıyor. Çok acımasız muamelelere maruz kalabiliyorlar. Bütün bunlar toplumda en büyük meselemizin empati ve merhamet olduÄŸunu dü­ÅŸündürüyor.
 
Modern toplumda insan en çok hangi duy­gusunu kaybetti?
 
Ä°nsan olarak acıma, merhamet, anlayış, hoÅŸgörü ve tahammül duygumuzu kaybediyoruz. Hayat hızlandıkça insanlar, birbirlerine karşı daha acımasız daha kıyıcı olabiliyorlar. Hızlanan hayatta durup kendi içimize bakmayı unutuyo­ruz. O yüzden benim bir kitabımın baÅŸlığı “Ya­vaÅŸla! Bu Dünyadan Bir Defa Geçeceksin” Türk­çede yavaÅŸlık üzerine yazılan ilk kitaptır. Hala da belki de öyledir. Hepimizin yavaÅŸlamayı ve kendi içimizden bakmayı baÅŸarabilmesi gerek.
 
Peki, insanı en çok hangi duygu üretken yapar?
 
Ä°nsan yaptığı iÅŸi seviyorsa üretkendir. Ä°n­san yaptığı iÅŸi yaparken akış duygusuna kapılı­yorsa üretken bir hayat sürdürüyor. Yaptığı iÅŸin anlamlı bir iÅŸ olduÄŸuna inanan insanlar, fayda­lı olma bilinciyle üretken olabilirler. En temel ÅŸart, insanın hayatı ve yaptığı iÅŸi sevmesidir.
 
Hüzün ve keder iliÅŸkisini konuÅŸmak iste­rim. Arasında nasıl bir fark var?
 
Hüzün, bir misafir gibidir ara ara gelir ve gider. Ä°çimizin en tenha köÅŸeleriyle bizi buluÅŸ­turur. Hayatın gelip geçiciliÄŸini hissettirir. O an için hayattan çok büyük bir neÅŸe duymayız ama bazı ÅŸeyleri de daha derinlemesine yaÅŸarız. Klinik depresyon, çok ağır mutsuzluk halidir. Bu durumda hayat durmuÅŸtur ve kiÅŸi etrafında güzel ÅŸeyler olsa da hiçbir ÅŸeyden lezzet almaz hale gelir. Hüzünlü insan ise hayattan lezzet alır.
 
Bu durum melankoliye benziyor mu?
 
Melankoli daha depresif bir durumdur. Eskiden melankoli, hüzünlü halleri tasvir et­mek için kullanılmıştır. Günümüzde melankolik depresyon dediÄŸimiz zaman klinik düzeyde bir depresyonu anlıyoruz. Dolayısıyla hüznü tedavi etmeyelim ama depresyonu gördüÄŸümüz yerde iyileÅŸtirelim. Onun insanları felç etmesine izin vermeyelim. Hüzün, insanın derinleÅŸmesine yol açtığı için üretkenliÄŸi de arttırabilir.
 
Yakın zamanda okuduÄŸunuz ve beÄŸendiÄŸi­niz bir kitap var mı?
 
Her gün kitap okurum. Zygmunt Bauman’ın Benlik Pratikleri kitabını okuyorum. Bazı Ä°n­gilizce kaynaklardan “Sufiler” üzerine okuma­lar yapıyorum.
 
“Modern Dünya Hangi Duyguları Unutturuyor?” Kitabın Ortası dergisi, Kasım 2018, Sayı 20.

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.