Selahaddin E. Çakırgil- Suriye Buhranı’nda gelinen yeni merhale ve yarınlar..

Suriye’de son 7 yıldır yaÅŸanan büyük buhranın Arab dünyasındaki büyük ‘halk patlamaları’nın devamı mahiyetinde geliÅŸtiÄŸi, dünkü yazıda anlatılmaya çalışıldı. Devam edelim.. 

100 yıl öncelerde, Osmanlı çökertilinceye kadar, 400 yıl birlikte yaÅŸadığımız ‘Bilâd-ı Åžâm (Åžam beldeleri) diye anılan bugünkü Suriye, Ä°ngiltere tarafından bir dostluk niÅŸanesi olarak Fransa’ya bırakılmıştı. 

2. Dünya Savaşı sonunda ÅŸeklen de olsa bağımsızlığını kazanmış ve bugünkü resmî sınırlarına kavuÅŸmuÅŸ olan Suriye 1959’da Mısır’la birleÅŸerek BirleÅŸik Arab Cumhuriyeti adını almış, ancak bu birlik iki sene sonra dağılmış ve bu ülkede her altı ayda bir askerî darbe yapılır olmuÅŸtu. 

***

Haziran-1967’deki ‘6 Gün Savaşı’nda Suriye ordusu da, Mısır ve Ürdün ordularıyla birlikte korkunç bir yenilgi almış, Suriye’nin buÄŸday ambarı vesu kaynağı olan Colan TepeleriÄ°srail iÅŸgali altına girmiÅŸti.- Ki, 51 yıldır hâlâ da kurtarılamadı. Bu durum tabiatiyle içerdeki muhalefeti daha bir güçlendiriyordu. 

1970’de, Hava Kuv. Kom. Gen. Hâfız Esed askerî darbeyle iktidarı ele geçirdi. Hâfız Esed, ülkedeki yüzde 11-12’lik ve Nusayrîlik denilen bir inanç grubuna mensuptu. O, hem Baas Partisi örgütüne, hem de örgütlediÄŸi kendi inanç grubuna dayanarak sıkı bir kontrol sistemi kurunca, muhalefet direniÅŸi daha da ÅŸiddetlendi ve 1982’deki Hama Qıyâmı ancak onbinlerce insanın katledilmesiyle bastırılabildi. Hâfız Esed, iktidarının 30. Yılında ölünce, yerine oÄŸlu Dr. BeÅŸÅŸâr getirildi. 

***

BeÅŸÅŸar Esed baÅŸlangıçta, hele de ErdoÄŸan Türkiyesi’yle çok sıcak iliÅŸkiler geliÅŸtirdi. 

Ama, arap ülkelerindeki arka arkaya geliÅŸen büyük protesto dalgaları  Suriye’ye de ulaşınca.. ErdoÄŸan Türkiyesi’nin ona yardımcı olmasına sıcak bakmadı. Nitekim sonraları, ‘ErdoÄŸan’la dost idik,  ama o, Ä°khwankafalı birisiydi; Ä°khwan’ın sosyal hayata kazandırılmasını istiyordu.Biz ise bölgede sekularizmin tek bekçisi idik..’ diyecek ve Ürdün sınırındaki Derâa’da 50-60 bin kiÅŸilik bir silahsız protesto hareketi gerçekleÅŸince, halkın üzerine bombalar yaÄŸdıracaktı. Böylece, ErdoÄŸan’la BeÅŸÅŸar arasındaki iliÅŸkiler koptu. 

Çok güçlü sayılan bir çok arab rejimi arka arkaya devrilince BeÅŸÅŸâr’ın ve Baas rejiminin de sonunun geldiÄŸi sanıldı. Ama, Ä°ran devreye girdi. Ä°ç savaÅŸta milyonlar kaçtı ülkeden ve sadece Türkiye’ye sığınanlar 3,5 milyon idi. 

Nitekim, sonraları, Ä°ran makamları, ‘Biz olmasaydık, BeÅŸÅŸâr iki gün dayanamazdı..’diyeceklerdi.  Amma, Ä°ran gücünün yetmediÄŸini görünce, Suriye’ye müdahale etmesi için Putin’i iknâ etti. Ve,  Rusya son 4 senedir var gücüyle devrede.. Gerçekte Suriye’yi yöneten Rusya, ÅŸimdi.. 

***

Bu kez de, Irak ve Suriye’deki buhrandan IŞİD (veya DEAÅž-Irak -Åžâm Ä°slâm Devleti) örgütü Irak ve Suriye’de büyük ÅŸehirleri ve bölgeleri kontrolü altına alıp, Hılâfet ilân ettiÄŸini açıklayınca, Amerikan emperyalizmi ve müttefikleri devreye girdi. Obama, ’21. asırda Ä°slam Devleti’nin asla kabul edilemiyeceÄŸini’ söylerken, B. Amerika ayrıca DEAÅž’a karşı savaÅŸacakları gerekçesiyle PKK/YPG’yi güçlendirdi. Bu ise, Türkiye’ye yönelik bir büyük tehdit idi. 

BaÅŸkan ErdoÄŸan, aylardır, bu duruma seyirci kalınamayacağını ısrarla ilân ederken, Trump Amerikası Türkiye için bıçağın kemiÄŸe dayandığını görünce, ‘DEAÅž’ı yendik! Bundan sonra Suriye için biraz da baÅŸkaları savaÅŸsın!’ diyerek sahneden çekildi. 

Bu, USA emperyalizminin ‘Küçük savaÅŸlarla büyük zaferler elde etmek’ taktiÄŸinin bir yeni örneÄŸi.. Åžimdi, yeni entrikalar hazırlıyorlar. Fransa’nın ünlü ‘Le Monde’ gazetesi,ise, B. Amerika’nın  Suriye'den çekilme kararını yorumlarken, ‘USA BaÅŸkanı, muhtemelen ErdoÄŸan'ın baskılarına yenik düÅŸtü’  ifadelerini kullandı. Ve, Trump, DEAÅž’la savaşın Türkiye tarafından yerine getirilebileceÄŸini açıklıyor. 

Görelim, gecenin karanlığından neler doÄŸacak..