Kenan Alpay / Garnizon Devletin Yeni Hamisi Kim Olacak?

Suriye baÄŸlamında, bölgeye müdahil olan devletlerin pozisyonlarını farklılaÅŸtıracak bazı yeni geliÅŸmeler yaÅŸanıyor. Henüz askeri birliklerin fiilen çekilmeye baÅŸladığı tespit edilememiÅŸ olsa da, Amerika BaÅŸkanı Donald Trump’ın Suriye’den çıkış ve eve dönüÅŸ için start veren mesajı Türkiye ile PKK-PYD dengeleri kadar Türkiye-Rusya ve Ä°ran iliÅŸkilerine de ciddi etkiler yapabilir. Trump’ın geri alınan topraklar ve hezimete uÄŸratılan IŞİD vurgusuna yaptığı ilginç ve en az iki türlü okunabilecek ilave ÅŸuydu: “Artık savaÅŸma sırası diÄŸerlerinde”.

Türkiye-Amerika iliÅŸkilerini uzun bir zamandır geren, ayrışmaya ve siyasi-stratejik çatışmalara sebebiyet veren öncelikli sıkıntı kaynağı Amerika’nın Fırat’ın doÄŸusundaki PKK-PYD varlığını ‘ileri karakol’ ve ‘garnizon devlet’ aÅŸamasına getirmek üzere izlediÄŸi politikalardı. Amerika’yı böyle bir karar almaya iten en önemli sebep hiç kuÅŸkusuz, Türkiye’nin son dönemde giderek sertleÅŸen söylemleri, bölgeye yönelik gün gün artan askeri yığınak ve hareketliliÄŸi ve nihayet Fırat’ın doÄŸusuna askeri harekât için sayılı birkaç günden öteye tahammül edilemeyeceÄŸi beyanıydı. Ä°ran’a ambargo, Rusya ve Çin’i sınırlama gibi konularda ne Türkiye’yi ne de Avrupa BirliÄŸi’ni ikna edememiÅŸ bir Amerika’nın PKK-PYD üzerinden bölgeyi kontrol altına almak bir tarafa sahada tümden pasifize olmak gibi çok ciddi bir handikapla karşı karşıya kaldığı besbelli.

Bölgedeki BoÅŸluÄŸu Doldurmaya Kim Talip? 

Daha birkaç gün önce Amerikan Savunma Bakanlığı (Pentagon) tarafından Türkiye’yi kaba(dayı)ca ihtar eden “Suriye’de tek taraflı bir askeri harekât kabul edilemez” beyanı çok çabuk eskidi. “Fırat’ın doÄŸusundaki PKK-PYD bölgelerine dönük askeri harekât Türkiye ve Amerika arasında çatışma riskini yükseltiyor” türü haberler anlaşılan beklenen sonucu vermedi. Ajanslara düÅŸen haberlere bakarsak PKK-PYD cephesi ve Ä°srail, Amerika’nın Suriye’den askeri birliklerini çekme kararından epeyce tedirginler. Fransa’nın NATO’dan ayrı bir güç kurarak Suriye’nin kuzeyindeki PKK-PYD varlığını tahkim ederek garnizon devlet sürecini kemale erdirmeden çekilmeye karşı çıktığını biliyoruz. Ä°ngiltere meseleyi “IŞİD tehdidi form deÄŸiÅŸtirerek devam ediyor” tarzında takdim etse de aslında Belçika gibi bölgede Türkiye’nin stratejik galibiyetinden tedirginlik duyuyor. 

Ä°lk elde Suriye rejimi, Ä°ran ve Rusya da bu stratejik galibiyetin paydaÅŸları olarak sıralanıyor olsa da bu vasatta PKK-PYD sahipsiz mi kalacak? PKK-PYD’nin eskisinden daha fazla Rusya, Ä°ran ve Esed rejimin kontrolü altına girmesi muhtemel deÄŸil midir? Hali hazırda Amerika’nın PKK-PYD ile askeri-siyasi iliÅŸkisi sürdüÄŸünü de unutmmak gerekir.

Trump’ın operasyonel alanlara iliÅŸkin Twitter mesajlarıyla ilan ettiÄŸi çekilme takvimini veya stratejik deÄŸiÅŸiklikleri gerek Senato’da gerekse Pentagon ve DışiÅŸleri Bakanlığı’nda geçersiz kılacak soluksuz mesailerin sürüp gittiÄŸi tahmin edilebilir. Mesela Patriot füze sistemlerinin Türkiye’ye satışına onay verildiÄŸi bir süreçte gerilim ve çatışma noktalarının deÄŸiÅŸimi yönünde baskıların artma ihtimali de düÅŸük deÄŸil.

Yüksek Düzeyli Ä°ÅŸbirliÄŸi Konseyi toplantıları için Türkiye’de bulunan fakat ülkesinde son derece zor ve sıkıntılı dönemler geçiren Ä°ran CumhurbaÅŸkanı Ruhani’nin Suriye ve Yemen üzerine kardeÅŸlik nutukları çekmesinin hiçbir itibarı var mı acaba? Türkiye-Ä°ran sadece Suriye’de deÄŸil Irak ve Yemen’de, Afganistan ve Orta Asya hatta DoÄŸu Türkistan siyasetinde bile tam zıt kutuplarda duruyor. Amerikan ambargosuna dâhil olmamak lazım ancak Ä°ran’ın bölgeyi ateÅŸe ve kana boÄŸan Fars-Åžii fanatizmiyle ihraç ettiÄŸi devlet terörüne karşı her zaman tetikte olmak gerekiyor. Esed rejimi için kan döken, kitlesel kıyımlara giriÅŸen, ÅŸehirleri yakıp yıkan Ä°ran’ın PKK-PYD’ye karşı Türkiye’yle iÅŸbirliÄŸi yapacağı masalını kimse anlatmaya kalkışmasın lütfen.

Rakip DeÄŸiÅŸir, Gerilim Bitmez

Amerika’yla gerilim yaÅŸarken Rusya’yla görece iyi iliÅŸkiler kurmak mümkünken Amerika’nın çekiliÅŸ süreciyle birlikte Rusya’nın sahada sergileyeceÄŸi siyaset kuÅŸkusuz daha agresif ve yıkıcı çizgisine hızla avdet edecektir. Evet, Münbiç’e operasyonun önünü hep Amerika kesti ancak Fırat’ın doÄŸusundaki diÄŸer PKK-PYD üssü konumundaki Tel Rifat’taki PKK-PYD cephesinin Rusya’nın kontrolü ve koruması altında olduÄŸunu da unutmamak lazım. Gürcistan ve Ukrayna’nın parçalanması dahası Çeçenistan, Azerbaycan ve Suriye’deki Müslüman halkların kan kusturularak bastırılması gibi çok yakın zamanda tanık olduÄŸumuz Rusya’nın bölge politikası Türkiye’ye ne adaletli bir komÅŸuluk ne de geniÅŸ ufuklu bir dostluk sunar. 

Fırat’ın doÄŸusuna yönelik en kritik ve güçlü engel Amerika’ydı. Peki, Amerika’nın ilan ettiÄŸi gibi 60-100 günlük çekilme takvimi hayata geçerse Rusya ve Ä°ran PKK-PYD bölgesine yönelik Türkiye’nin askeri operasyonlarına karşı nasıl bir pozisyon alacaktır? “Esed rejimi ülkesinin kuzeyinde askeri bir müdahale için Türkiye’ye müsaade etmedi ki!” plağı mı devreye girer acaba?” Yoksa “Suriye’nin toprak bütünlüÄŸü ve yeni anayasa çalışmaları baÄŸlamında PKK-PYD bölgesine geniÅŸletilmiÅŸ özerklik vereceÄŸiz, Türkiye süreci sabote etmesin” tarzı bir diplomatik çalım mı göreceÄŸiz sahada? Astana ve Soçi’nin akıbeti Viyana’daki akıbete dönüÅŸürse Türkiye’nin yürürlüÄŸe sokacağı plan nedir ve kimlerle ittifak yaparak bu planlarını iÅŸlevsel kılmayı tasarlıyor? 

Amerika’nın üzerine epeyce çalıştığı PKK-PYD’nin garnizon devleti de Rusya-Ä°ran ikilisinin ayakta tutmak için seferber olduÄŸu Esed/Baas rejimi de Suriye üzerinden hem Türkiye hem de Ä°slam coÄŸrafyası için yıkıcı tehditler ihtiva ediyor. Süreç her hâlükârda zorlu, sıkıntılı ve ciddi riskler taşıyor. Zafer naraları haykırmadan, erken galibiyet turları atmadan, amigo troller vasıtasıyla kısa dönemde yerel seçimlere girerken bir moral kaynağı olarak kullanmadan önce olgular üzerinden deÄŸerlendirmekte fayda var. Çünkü bu bölge ve çaÄŸda ne verilen sözler ne de kurulan ittifaklar uzun ömürlü olur. Amerika’yla yaÅŸanan gerilim aşılırsa Fırat’ın doÄŸusuna iliÅŸkin yaÅŸanan yüksek gerilimlerin yeni muhatabı Rusya ve Ä°ran olabilir. Ä°ktidar mücadelesinin tabiatı böyle, ÅŸaşırtıcı olmaz.