Sosyal Medya

Özel / Analiz Haber

Bugün mirası paylaşılamayan Piri Reis 80 yaşında neden idam edilmişti?

20-12-2018 16:20

Dünyaca ünlü Osmanlı denizcisi ve haritacı Piri Reis, 1552 yılında Kahire'de idam edilmiştir. İdam Fermanı dönemin padişahı Kanuni Sultan Süleyman tarafından imzalanmıştır.



Peki bu kadar ünlü olan, dünyayı hayretler içerisinde bırakan haritasıyla meÅŸhur denizci Piri Reis, neden idam edildi. Piri Reis'in idamı ile ilgili Celalzade Mustafa Çelebi "Hürmüz'ün kâfirleri bu Kaptana oldukça fazla uçsuz bucaksız bir servet verdiler, Bu Kaptan kıymetli mallara kanarak Sözde bir sebepten Hürmüz kuÅŸatmasını kaldırmış ve devletin gemilerini Basra limanında bırakıp gitmiÅŸtir" sözleriyle satırların dökmüÅŸtür.
 
Kısacası Piri Reis'in Portekizlilerden rüÅŸvet alarak, önemli bir stratejik nokta olan Hürmüz kuÅŸatmasını kaldırması sebep gösterilmiÅŸtir.
 
Piri Reis'i Ä°dama Götüren Süreç
Piri Reis, Hadım Süleyman PaÅŸa'nın bölgeden yoÄŸunlaÅŸan Portekiz saldırılarına karşılık verememesi ve baÅŸarısız olması sebebiyle SüveyÅŸ kaptan - ı deryalığına getirilmiÅŸtir. Piri Reis'in ilk bölgeye gittiÄŸi süreç, Mısır'da yaÅŸanan isyan sebebiyle olmuÅŸtur.
 
Portekizliler Yeni keÅŸfettikleri Hindistan'a açılan ticaret yolunun kontrolünü elde tutmak istiyorlar ve bu sebepten Osmanlı kıyılarına, Kızıldeniz'e ve Aden'e sürekli saldırılar düzenliyorlardı. Bu sebepten Portekizliler SüveyÅŸ limanını kuÅŸatmış Hatta kısa bir süreliÄŸine Aden'i bile ele geçirmiÅŸlerdir. Ayrıca Portekizliler, karaya çıktıklarında ise bölgedeki Arapları Osmanlı'ya karşı isyan etmeye teÅŸvik ediyorlardı.
Piri Reis ilk olarak bölgede Aden'i Portekizlilerin elinden kurtarmış ve ardından açık denizde Portekizlileri MaÄŸlup etmek için 32 adet gemi ile Hint Okyanusu'na çıkmıştır.
 
Kendisinden sayıca Üstün Portekiz donanmasına Maksat'ta maÄŸlubiyet yaÅŸatmış ve bu bölgeyi ele geçirmiÅŸtir. Maksat ve bölgesindeki Adalar'dan Piri Reis yüklüce ganimet toplamıştır. Maksat'ta yenilen Portekiz askerleri kaçarak Hürmüz Adası'n da Hürmüz Kalesine sığınmıştır.
 
Daha sonra Piri Reis Hürmüz adasını kuÅŸatmış, oldukça uÄŸraÅŸmasına raÄŸmen Hürmüz alınamamıştır.
 
Dayanıklı konumdaki Hürmüz Kalesi ve Alvaro de Noronha komutasındaki 1000 kadar Portekiz askeri, stratejik öneme sahip bu kalede topların etkili olması sebebiyle kuÅŸatmayı sürekli canlı tutmuÅŸtur.
 
Zaman içerisinde kuÅŸatma baÅŸarılı olamayınca askerler arasında moral bozukluÄŸu yaÅŸanmış ve daha sonra Piri Reis, Portekizlilere yardım ettikleri gerekçesiyle Müslüman yerel halkın bulunduÄŸu ÅŸehri askerlerine yaratmıştır.
 
Bu yaÄŸma giriÅŸimi, bölge halkı tarafından hoÅŸ karşılanmamış ve Basra valisi RamazanoÄŸlu Kubat PaÅŸa haberdar olmuÅŸtur. Daha sonra Piri Reis Hürmüz Kalesi'nin Fethi edilmesi için Basra Valisi RamazanoÄŸlu Kubat PaÅŸa'dan yardım istemiÅŸ Vali, Piri Reis'e yardım etmediÄŸi gibi onu, ÅŸehrinin yaÄŸmalattığı için tutuklamak istemiÅŸtir.
 
Portekizlilerin büyük bir donanma ile bu bölgeye geldiÄŸi Basra Körfezine kapatmak istediÄŸi haberleri duyulmaya baÅŸlayınca Piri Reis, hazırlıksız olduÄŸunu düÅŸündüÄŸü donanmasını Basra limanında bırakarak 3 adet ganimet dolu gemi ile SüveyÅŸ'e geri dönmüÅŸtür.
 
SüveyÅŸ'e ulaÅŸtığında Mısır Valisi Onu, Hürmüz kuÅŸatmasını kaldırması ve donanmayı terk edip gelmesi sebebiyle tutuklamış ve bu konuyu Divana iletmiÅŸtir.
 
Piri Reis üç ay kadar tutuklu kaldıktan sonra Kanuni Sultan Süleyman tarafından gelen idam Fermanı ile 80 yaşında Kahire'de kafası kesilerek idam edilmiÅŸtir. Cenazesi her idam mahkumu gibi isimsizler çukuruna atılmıştır.
 
Piri Reis Hain miydi
Piri Reis'in neden idam edildiÄŸi ile ilgili tarihçiler ikileme düÅŸmektedir. Nedenlerinden biri Piri Reis'in idam sebebi ile ilgili tarihi kaynaklarda doyurucu bir açıklama bulunmamasıdır. Ayrıca bazı tarihçiler Piri Reis'in Portekizlilerden rüÅŸvet aldığı hususuna katılmamaktır. Çünkü Piri Reis hayatı boyunca pek çok sefere katılmış ve oldukça yüklü ganimetler toplamıştır. Haliyle Piri Reis'in oldukça büyük bir serveti bulunmaktadır. Piri Reis'in idamının ardından mallarına da el konulmuÅŸtur.
 
Piri Reis'in idam edilmesinin arkasında yatan sebeplerin başında Basra Valisi RamazanoÄŸlu Kubat Bey ile anlaÅŸamaması ve Osmanlı'nın diÄŸer yöneticilerinin onun hakkında olumsuz görüÅŸ bildirip ardından Kuyu kazması düÅŸünülmektedir.
 
Hürmüz bölüm, Basra Körfezi'nin çıkış noktası olup, bu bölge bugün Ä°ran topraklarındadır. Hürmüz, o dönemde oldukça büyük bir stratejik öneme sahipti bugün olduÄŸu gibi. Çünkü Basra körfezinin çıkış noktası konumunda olup, Hürmüz BoÄŸazı elinizde deÄŸilse Basra Körfezi'nin hiçbir stratejik önemi kalmıyordu.
 
Bu kadar önemli bir stratejik noktanın Piri Reis tarafından alınamaması, haliyle Kanuni Sultan Süleyman'ı oldukça kızdırmış ve idamı Fermanı'nına giden sonu hazırlamıştır. Bazı tarihçilere göre ise Piri Reis'i idama götüren sebep baÅŸarısız olmasıydı. Tarihte buna benzer 2. Viyana kuÅŸatmasının ardından Merzifonlu Kara Mustafa PaÅŸa'nın idamı gösterilebilir. 
 
Hürmüz Kalesi'nde Osmanlılara karşı savunma yapan Komutan Alvaro de Noronha kuÅŸatmayı anlattığı uzun mektubunda, Piri Reis'e rüÅŸvet verildiÄŸi ile ilgili bir husustan bahsetmemiÅŸtir. 
 
Yapılacak olası bir savaÅŸ sonrası yenilgide, Piri Reis Maksat Hürmüz çevresindeki topladığı aşırı ganimetin, Hint okyanusundan gelecek devasa Portekiz donanmasını kaptırmamak için bu ganimeti alarak Mısır'a döndüÄŸü iddialar arasındadır.
 
Kendisinden sonra ilk baÅŸta Murat Reis Basra'da ki donanmayı SüveyÅŸ'e getirmek ile görevlendirir. BaÅŸaramamış ve yerine Seydi Ali Reis bu göreve getirilmiÅŸtir. Ancak o da donanmayı Basra'dan, Portekizlilerin elinden kurtaramamış ve Hindistan'da dolaylarında 9 adet gemi ile Gücerat Sultan'ına sığınmışlardır. Ä°stanbul'a dönmesi yaklaşık 3 yıl sürmüÅŸ, Seydi Ali Reis idam edilmek bir yana Dursun ödüllendirilmiÅŸtir.
 
Bugün Piri Reis'in haritasının dünyaca konuÅŸulan bir tarihi eser olmasının yanı sıra Piri Reis tarihimizin en önemli denizcilerinden biridir. Piri Reis, Kanuni Sultan Süleyman'ın Fermanı ile idam edilerek Kahire'de ölmüÅŸtür. 

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.