Sahte habere inanma eğiliminin sebebi politik yanlılık değil, tembellik

3 bin 446 kiÅŸiyle iki aÅŸamalı olarak yapılan çalışmanın bulgularına göre, partizan yanlılıklarından bağımsız olarak daha analitik düÅŸünen insanlar daha az analitik düÅŸünen insanlara göre sahte haber baÅŸlıklarına inanmaya daha az yatkın. Çalışmanın eÅŸ yazarlarından ve Regina Üniversitesi’nde yardımcı doçent olan Gordon Pennycook, sahte haber çalışmasına olan ilgisinin iki temel sebebi olduÄŸunu söylüyor: “Öncelikle, sahte haberlerin yayılması oldukça önemli bir sorun teÅŸkil ediyor ve psikologların bununla ilgili söyleyecek bir ÅŸeyleri olmalı. Sonrasında ise aslında sahte haberlerin yayılması farklı siyasi biliÅŸsellik teorilerini test etmek için bize bir fırsat saÄŸlıyor.” Çalışmada katılımcılar ya politik olarak nötr ya da Demokratlar’a* veya Cumhuriyetçiler’e hitap eden sahte ve gerçek haber baÅŸlıklarını okudular.

ÖrneÄŸin, Cumhuriyetçilere hitap eden bir sahte haber baÅŸlığı ÅŸöyleydi: “Seçim Gecesi: Hillary SarhoÅŸtu, Mook ve Podesta’yla YakınlaÅŸtı.” Sonrasında katılımcılar baÅŸlığın ne kadar doÄŸru olduÄŸunu düÅŸündüklerini, bu haberi sosyal medyada paylaÅŸmaya ne kadar eÄŸilimli olduklarını ve bu hikâyeyi daha önce görüp görmediklerini belirttiler. Analitik düÅŸünme becerisi ise BiliÅŸsel Yansıtma Testi kullanılarak deÄŸerlendirildi. Bu test, ilk akla gelen cevaplarının sezgisel fakat yanlış olduÄŸu soruları içeriyordu. Testte doÄŸru cevaplar vermek biraz daha fazla düÅŸünmeyi gerektiriyordu.

Donald Trump destekçileri sahte haberlere inanmaya Hillary Clinton destekçilerinden biraz daha yatkındı. Fakat genel itibariyle, biliÅŸsel testte yüksek puan alanlar politik ideolojilerine hitap edip etmemesinden bağımsız olarak sahte haber baÅŸlıklarına daha az güvendi. Pennycook “Umutsuz deÄŸiliz” diyor. “Çalışmamızdaki insanlar sahte haberler söz konusu olduÄŸunda çok da keskin yandaÅŸlar gibi davranmadılar. Bunun yerine, sahte haberlere ‘düÅŸenler’ biliÅŸsel olarak tembel davranıyorlardı. Biraz daha çabayla çok daha iyi yerlere gelebiliriz.” AraÅŸtırmacılar yaÅŸ, toplumsal cinsiyet ve eÄŸitim deÄŸiÅŸkenlerini kontrol ettiler. Fakat bu çalışma, tüm araÅŸtırmalar gibi, bazı soruları yanıtsız bırakıyor.

Pennycook “Facebook’un sahibi olmadığım için gerçek bir sosyal medya platformunda bu çalışmayı yürütmedik” diyor. “Çalışmamızın sonuçlarını ne ölçüde genelleyebileceÄŸimizi söylemek zor. Aslında daha yeni baÅŸlıyoruz, o yüzden deÄŸinilmeyen sorular deÄŸinilenlerden çok daha fazla.” “Yanlı deÄŸil, tembel: YandaÅŸ sahte haberlere yatkınlık gerekçeli muhakemedense muhakeme eksikliÄŸiyle daha iyi açıklanabilir” adlı çalışma Gordon Pennycook ve David G. Rand tarafından kaleme alındı.

Kaynak: teyit.org