İsimdeki sır: Osman'ın 't'si

Ancak, devlete adını veren hanedanın kurucusunun henüz kesin bir profili oluÅŸabilmiÅŸ deÄŸil. Osman Gazi'nin Kayı Boyu'ndan olmayan, hatta OÄŸuz boylarının askeri aristokrasisine bile mensup olmayan, ama Batı Anadolu'nun sınır (uç) boyunda talihi yaver giden cesur bir maceracı olduÄŸu , artık kesinleÅŸmiÅŸ gibi görünüyor.

Ne var ki, uç bölgesinde başına devlet kuÅŸu konan bu tarihi karakterin o sıralarda Müslüman olup olmadığını , adının da gerçekten Osman mı duÄŸunu tam olarak bilemiyoruz. Osman Gazi'nin gerçek adının Otman (çoban) olduÄŸu veya, baÅŸka bir öneriye göre, Kuzey Karadeniz bölgesinden göç eden Altınordu döküntüleri asında görülen Atman ya da Ataman isimlerinden biri olduÄŸu , günümüz tarihçilerince ciddiye alınan olasılıklar. Bu sorgulamaların iki farklı veri türünden beslendiÄŸini söyleyebiliriz.

Birincisi, görece zamandaÅŸ yazılı kaynaklar. Nitekim, hem daha sonra Avrupa dillerinde görülen "otman" ismi ve "ottoman" sıfatının kökenindeki Bizans kaynakları, Arapça Osman adındaki ikinci sessiz harfi (adın başında bulunan ve Türkçe'de "o" sesini veren ayın harfi, sesli bir harf deÄŸildi ), özellikle de Türklerin telaffuzu sonucunda "s" olarak duyup yazmaları çok daha kolayken, "t" biçiminde duymuÅŸ ve yazmışlar, hem de 14. yüzyıl baÅŸlarında yazan Suriyeli el-Umari, ÅŸöhreti artık her tarafta duyulmuÅŸ namlı gazinin adını Arapça metninde "tı" harfiyle yazmıştır.

ikinci veri ise doÄŸrudan toplumsal tarihle ilgili ve yazılı kaynaklara hak verir nitelikte: Osman'ın huruc döneminde hem kendisine (Gündüz Alp, Sarı Yatu/Savcı), hem önceki nesle (ErtuÄŸrul, Dündar, GündoÄŸdu , Sungur Tekin), hem de çocuklarının/yeÄŸenlerinin nesiline (Orhan, Pazarlu, Savcı, Bay Hoca, Aktimur, AydoÄŸdu) mensup olan aile üyelerinin adlarının neredeyse tamamı Türk adı. Ancak kendi oÄŸulları arasın da ve yalnızca üç Türkçe olmayan ada rastlıyabiliyoruz: Alaeddin, Hamid ve Melik.

Yani Osman, tabii bu biçimiyle, ailesinin fertleri arasında ve kendi nesiline kadar, Arapça bir ad taşıyan tek kiÅŸi. Bütün bunlar, ciddi bir sorgulama nedeni. Ama aceleci davranmamak, köÅŸeli sonuçlara varmamak gerekir. OrtaçaÄŸ Anadolusu'nu henüz hakkıyla tanıyabilmiÅŸ de olmadığımıza göre, ÅŸimdilik yapabileceÄŸimiz, Osman Gazi'nin adının da zamanla, islami bir meÅŸruluk gereksinimine koÅŸut olarak geliÅŸtirilmiÅŸ bir "resmi" tarih öÄŸesi olabileceÄŸini hatırlatmaktan ibarettir.

Ahmet KuyaÅŸ