3. çeyrekte ekonomi yüzde 1,1 küçüldü ekonomimiz stagflasyona mı gidiyor?

Üretimde böyle bir gerileme olduÄŸunun sinyallerini son dönemlerde sanayi üretiminde hızlı düÅŸüÅŸ ve imalat sanayii kapasite kullanım oranında görülen düÅŸüÅŸten alıyorduk.

Geçen yılın 3. çeyreÄŸinde yüzde 78,8 olan kapasite kullanım oranı bu yılın 3. çeyreÄŸinde yüzde 77'ye gerilemiÅŸ durumdaydı.

Bu gerileme bize üretimde ciddi düÅŸüÅŸ olduÄŸunu gösteriyordu.

Hanehalkı ve yatırım harcamalarında daralma

3. çeyrek büyümesine harcamalar yönünden baktığımızda benzer bir görünümle karşılaşıyoruz. Bu açıdan GSYH'nin en büyük bileÅŸeni olan hanehalkı tüketim harcamaları kaleminin büyüme oranı yüzde 1,1 görünüyor. Geçen yıl aynı dönemde bu kalemdeki büyüme oranı yüzde 10,3 idi.

Öte yandan büyümeye önemli katkı yapan yatırım harcamalarının bu çeyrekte yüzde 3,8 eksi çıktığına da dikkat etmek gerekiyor. Bu oran geçen yıl yüzde 12,8 artı idi.

Tüketim ve yatırım harcamalarında ya da kısaca talepte böyle bir düÅŸüÅŸ olduÄŸunu da dolaylı vergilerin gidiÅŸinden görüyorduk. Ä°lk 10 ayda dahilde alınan KDV artışı yüzde 10 ile enflasyonun çok gerisinde kalırken, ÖTV artışı yüzde 0,1 ile enflasyon oranı kadar azalmış durumdaydı.

Bu iki verginin tahsilat durumu iç talepte nasıl bir gerileme yaÅŸadığımızı ortaya koyan en önemli iki gösterge olarak karşımızda duruyordu.

2017 yılı başından itibaren çeyrekler itibariyle büyüme oranlarını aÅŸağıdaki tabloda gösterelim.

Tablodan görüleceÄŸi gibi bu yılın 3. çeyrek büyümesi son 7 çeyreÄŸin oldukça gerisinde kalıyor.

Bu tabloyu iki yılın üçer aylık dönemlerini karşılaÅŸtıran bir grafik haline getirirsek ÅŸöyle bir grafik elde ederiz.

GörüleceÄŸi gibi 2018 yılında ekonomi, 2017 yılına göre çok farklı bir eÄŸilim içinde bulunuyor. Bununla birlikte bu gidiÅŸin bu ÅŸekilde olacağının sinyalleri 2017 yılının son çeyreÄŸindeki dönüÅŸten anlaşılabiliyor.

Şimdi de aynı verileri birbirine ekleyerek bakalım.

Grafik bize 2017 yılının son çeyreÄŸinden baÅŸlayarak baÅŸ aÅŸağıya giden bir büyüme görünümü veriyor. 2018 yılının ilk çeyreÄŸinde görülen duraklama dışında ekonomi sürekli bir gerileme içinde görünüyor.

3. çeyrek itibarıyla Türkiye ekonomisi stagflasyona (durgunluk içinde enflasyon olgusu) çok yaklaÅŸmış durumda.

Son çeyrek için tahminler eksi büyümeye iÅŸaret ediyor. Bu eÄŸilim devam ederse Türkiye, önümüzdeki iki çeyrekte slumpflasyon (enflasyon içinde küçülme) olgusunu yaÅŸayabilir.