Sosyal Medya

Kürsü

Ä°brahim Kahveci- Bir soÄŸan koca kurumu bitirdi

05-12-2018 06:16

Ä°brahim Kahveci- Karar


Kurumlar ve kurallar...
 
Sanırım bir toplumun-devletin ayakta kalması için en önemli ÅŸartlardan biri de kurumların ve kuralların iÅŸlemesidir.
 
“Makedonya’dan  Orta Asya’ya Enver PaÅŸa” kitabında Åževket Süreyya Aydemir ÅŸu analizde bulunuyor: Abdülhamit  döneminde devlet Yıldız Sarayı gibi küçük bir yere hapsoluyor ve kurumlar güçlü lider etrafında çalışmaz hale geliyor. Fizan’da bir karakol çavuÅŸu bile Abdülhamit’in haberi-izni alınmadan atanamaz oldu. Onun döneminde devlet ayakta kaldı ama kurumlar giderek yok olduÄŸu için sonrasında birden çöküÅŸ yaÅŸandı.
 
Örnek olarak ise Balkan Harbini vermektedir. Askeriyede onbaşılıktan Abdülhamit onayı ile generalliÄŸe kadar yükselen alaylı subaylar vardı. Bir de askeri okulda okuyarak yükselen mektepli subaylar-generaller vardı. Alaylı subaylar biliyorlardı ki, bütün varlıkları Abdülhamit’e baÄŸlıydı ve sıkı sıkıya ona baÄŸlıydılar. Ama iki subay kesimi arasındaki çatışma ordunun içini adeta boÅŸaltmıştı. Ve 1. Balkan harbinde bir ordu Edirne’de bir orduda Selanik’te olmasına raÄŸmen yarı kuvvette olan Balkan ülkelerine yenilmiÅŸtik.
 
Enver PaÅŸa Trablusgarp dönüÅŸü ilk iÅŸ olarak alaylı subay-generallerden orduyu temizledi ve aynı ordu kısa süre sonra Kut’ül Amare ve Çanakkale’de tarihi baÅŸarılar elde etti.
 
***
 
Şimdi durduk yere bunları neden yazıyorum.
 
14 Kasım günü “Sorun sadece döviz ve faiz olsa keÅŸke” baÅŸlıklı yazımda yeni BÄ°ST BaÅŸkanı Prof. Dr. EriÅŸah Arıcan’ın Sermaye Piyasası Kongresindeki konuÅŸmasını vermiÅŸtim. “Amaçlarımız arasında Hükümetimiz tarafından tasarlanan büyük altyapı projelerine gerekli finansman saÄŸlanması da var” diyen yeni BaÅŸkana, asıl borsa sorunlarına bakması gerektiÄŸini ve kurumu bu yönde yönetmesi gerektiÄŸini yazmıştım.
 
Kurumların asli görev ve kararlarının siyasi davranışlarla yön bulmaması gerektiÄŸi konusunda son örneÄŸi dün yaÅŸadık.
 
Olay ÅŸu;
 
Rekabet Kurumu soÄŸan fiyatları konusunda bir açıklamada bulunuyor: “SoÄŸan fiyatlarına iliÅŸkin mevcut durumda yaÅŸanan geliÅŸmelerin incelendiÄŸi ya da deÄŸerlendirildiÄŸi ve bu geliÅŸmeler üzerine alınan güncel bir Rekabet Kurulu kararı bulunmamaktadır” diyor.
 
Åžimdi süreci hep beraber takip edelim....
 
***
 
15 Mayıs 2018;
 
Rekabet Kurumunun internet sitesinden yapılan açıklama: “Son dönemde haber ve yorumlarda, ülkemizdeki patates fiyatlarının önemli bir artış eÄŸiliminde olduÄŸu ve bunun altında yatan nedenin rekabete aykırı uygulama ve davranışlar olabileceÄŸi ileri sürülmüÅŸtür. Bunun üzerine T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanı Nurettin Canikli tarafından yapılan açıklamada bakanlığın bu konuya iliÅŸkin olarak bir çalışma yürüttüÄŸüne iliÅŸkin bilgi verilmiÅŸ ve bu artışın gerekçelerinin araÅŸtırıldığı vurgulanmıştır” deniliyor.
 
22 Haziran 2018;
 
Rekabet Kurumu internet sitesinde yer alan duyuru: “Türkiye’deki patates ve soÄŸan fiyatlarının önemli artış eÄŸiliminde olduÄŸu anlaşılıyor. Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci’nin konuya iliÅŸkin açıklamasına atıfta bulunularak “Yapılan açıklamada, Bakanlığın bu konuya iliÅŸkin çalışma yürüttüÄŸü bilgisi verilmiÅŸ ve bu artışın gerekçelerinin araÅŸtırıldığı vurgulanmıştır. Bahsi geçen konu, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun kapsamında Rekabet Kurumunun da gündeminde olup hassasiyetle takip edilmektedir” denilmiÅŸtir.
 
Åžimdi de karar tarihi 08/08/2018 olan ve 26/11/2018 tarihinde yayımlanan Rekabet Kurumunun “ÖnaraÅŸtırma raporuna” bakıyoruz:
 
“26.06.2018 tarih ve 2018-3-48/Ä°Ä° sayılı Ä°lk Ä°nceleme Raporu’nun görüÅŸülmesi sonucunda, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (4054 sayılı Kanun) ihlal edilip edilmediÄŸini tespit etmek amacıyla 28.06.2018 tarih ve 18- 21/367-M sayı ile önaraÅŸtırma yapılmasına karar verilmiÅŸtir”
 
AraÅŸtırmada 2012-2017 yılları arasında soÄŸan ve patates üretim tabloları alınıyor. 4,5-5,0 milyon ton arasında patates ve 1,8-2,2 milyon ton arasında soÄŸan üretimi olduÄŸu tablolar halinde veriliyor.
 
DeÄŸerlendirme;
 
“ ÖnaraÅŸtırma sürecinde gerçekleÅŸtirilen yerinde incelemelerde fiyat artışlarının teÅŸebbüsler arası bir anlaÅŸma veya uyumlu eylemin sonucunda olduÄŸunu gösterebilecek herhangi bir bulguya rastlanılmamıştır.”
 
“SoÄŸan ve patatesin üretimi ve ticareti küçük ölçekli ve dağınık bir yapı sergilemektedir. Ürünler aracılar tarafından küçük ölçekli üreticilerden toplanmakta ve ürün benzer birkaç piyasa oyuncusundan geçtikten sonra perakende satış noktasına ulaÅŸmaktadır. Ticaret Bakanlığı HKS’den elde edilen verilere göre, yalnızca 2017 yılında patates ve soÄŸan bildirimi yapan toplam komisyoncu, tüccar ve pazarcı sayısı 3000’i bulmaktadır. (Komisyoncu başına 2 bin ton)
 
2017 yılında gerçekleÅŸen yaklaşık 4,8 milyon ton patates üretimi ve HKS kayıtlarında en fazla bildirim yapan teÅŸebbüs yaklaşık 109 bin tonluk iÅŸlem hacmi dikkate alındığında, arz zincirinde perakende satış noktasına ürün temininde bulunan teÅŸebbüslerin de oldukça parçalı bir görünüm sergilediÄŸi anlaşılmaktadır. Benzer ÅŸekilde 2017 yılı toplam soÄŸan üretimi yaklaşık 2,1 milyon ton olarak gerçekleÅŸmiÅŸ olup bu üründe de en fazla bildirimi yapan ÅŸirket  46 bin ton ile kalmıştır. Her bir ilgili ürün pazarında, çok sayıda teÅŸebbüs faaliyet göstermekte ve pazar liderlerinin bile pazar payı %3 seviyesini geçmemektedir.”
 
2018 yılı içerisinde Nisan sonu-Mayıs ayının başından Temmuz ortasına kadar olan dönem aralığında ilgili ürünlerde fiyat artışları gerçekleÅŸmiÅŸtir. Söz konusu zaman aralığı bir önceki yıl ürünlerinin artık depolarda bulunmadığı bir dönemi ifade etmektedir.
 
Patates ve soÄŸan pazarlarında gerek ilgili pazarları etkileyebilecek büyüklükte teÅŸebbüslerin bulunmaması gerekse bu pazarın hemen hemen her aÅŸamasında çok sayıda teÅŸebbüsün bulunması, bir diÄŸer ifadeyle hâkim durumda teÅŸebbüsün olmaması dikkate alındığında 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesinin ihlaline iÅŸaret edebilecek herhangi bir bilgi, belge ya da bulgunun da söz konusu olmadığı görülmektedir.”
 
***
 
Evet, yaklaşık 3 ay önce Rekabet Kurumu bu karar oy birliÄŸi ile alıyor.
 
Uzun yılları kapsayan bu rapor, sektörün bütününde stokçuluk diye bir ÅŸey olmadığını aslında resmen ilan ediyor. En büyük patates veya soÄŸancı stokçunun 100-150 bin liralık stok yapabildiÄŸini ve üretimin milyonlarca ton olduÄŸunu ilan ediyor.
 
Fiyat deÄŸiÅŸimlerinin hastalık ve ekim alanına baÄŸlı deÄŸiÅŸtiÄŸini söylüyor ve depoculuÄŸun ne kadar önemli olduÄŸunu vurguluyor.
 
Ama dün...
 
Aradan sadece 3 ay geçmesine raÄŸmen “Rekabet Kurumunun soÄŸan konusunda güncel bir kararı olmadığını” açıklıyor.
 
Ve yakından takip ettiklerini söylüyor.
 
Acaba kısacık 3 ayda soÄŸan patates piyasası tekellerin eline mi geçti? Basılan her bir depoda 500-700 bin ton ürün mü ele geçirildi?
 
Soğan patates piyasası 3 ayda mı değişti yoksa Rekabet Kurumu basılan depolar karşısında oybirliği ile aldığı kendi raporunu mu yok saydı?
 
Karar sizindir.

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.