BilindiÄŸi üzere Tarkovsky’in en önemli filmlerinden biri de (Stalker) Ä°z Sürücü filmidir. Ana karakter olarak üç kiÅŸinin etrafında iÅŸlenen filmde bölge ve oda isimlendirmeleri ön plana çıkmaktadır. Ä°z sürücü, yazar ve profesör filmde en çok görülenlerdir. Fakat kanımca tüm film boyunca iÅŸlenen odaya girebilme ameliyesini gerçekleÅŸtirebilenler iz sürücünün eÅŸi ve özellikle de kızıdır. Yönetmenin son sahneyi iz sürücünün kızına filmdeki sıfatıyla ‘maymun’a vermesi bunun en önemli göstergelerinden sayılabilir.

Filme dair sözü edilebilecek elbette pek çok unsur var. Fakat ilahiyat alanında çalışmam hasebiyle geçmiÅŸe, geleneÄŸe ve kısmen de inanca dair çalışan, bir bakıma bu unsurları nesneleÅŸtirmek zorunda kalan biri olarak “oda”ya ulaÅŸma serüveni ile mezkur alanlarda yapılan çalışmaları kıyaslamak istiyorum. Bu bölgenin daha çok Hıristiyan teolojisine uygun olduÄŸunu ifade edenler olabilir. Öyle olduÄŸunu varsaysak dahi yine de istifade edilebilecek pek çok yön olduÄŸunu düÅŸünüyorum. Ä°fadelerimden ne kastedildiÄŸinin anlaşılması için filmin izlenmiÅŸ olması gerektiÄŸini belirtmeliyim. Ä°ÅŸte inancın, mazinin, ananenin, geleneÄŸin incelenmesi dair gördüklerim:

Ä°nancın, geleneÄŸin sahasına girmek öncelikle bedel ister. Oraya, o mahreme adım atmak peÅŸinen bazı bedelleri kabullenmiÅŸ olmayı gerektirir. Buraya atılan ilk adım, ölme ve kendi mazinizde titizce biriktirdiÄŸiniz nice hasılayı kaybetme riskini göze almak demektir. Gündelik hayatın kendisine verdiklerinden yeterince memnun olanların sadece takliden buraya girmeye çalışmaları hatadır. ‘Bölge’yi koruyan en önemli öÄŸelerden biri siyasettir, idaredir. Sizin oraya girmenizi istemez. Çünkü takliden yahut aslen inanç insanı özgürleÅŸtirir. Duyarak bilmeniz görerek bilmenizden daha iyidir onlar için. Fakat yine tekrar etmek isterim ki, oraya takliden girilmemelidir. Zira sadece gerekli deÄŸiÅŸim, deÄŸiÅŸim olma hüviyetine sahiptir.

Geriye dönüÅŸ yok

‘Bölgede geriye dönüÅŸ yoktur.’ YürüdüÄŸünüz yol her gün yeniden ÅŸekillenebilir. DuyduÄŸunuz ana yollar siz geçerken birer patika haline gelmiÅŸ olabilir. Bu sebeple her an ve her adım tazedir. Fakat bu adımlarınıza mutlak güven anlamına gelmemelidir. Bilakis mümkün oldukça sizden öncekilerin adımlarını takip edebilmelisiniz. Bu bir yere kadar böyle gidecektir. Hedefiniz nihâî gayeye ulaÅŸmaksa, ‘oda’ya varmaksa yolda birinin izini takip etmek neden sizi rahatsız etsin ki?

Ä°nançtan ve maziden beklediklerinize doÄŸrudan ulaÅŸamazsınız. DeÄŸerli olan ne varsa böyle deÄŸil midir? DoÄŸrudan gitmeye teÅŸebbüs edebilirsiniz, edersiniz fakat bu size bir iç burkuntusu ve korku halinden baÅŸka bir ÅŸey getirmez. Korkudan ve iç burkuntusundan ürkmeyebilirsiniz fakat amacınız ‘oda’ya ulaÅŸmak deÄŸil mi? DeÄŸilse yanlış geldiniz. Bundan ötürü mümkün olan en kısa yolu deÄŸil, en makul yolu tercih etmek zorundasınızdır. Ve bu yol sularla, soÄŸukla ve sıcakla kaplıdır. Bu yolu aÅŸmak tabiatın her türünü tanımak ve aÅŸmakla kaimdir.

‘Bölge’de bir seferde uzun yol gidemezsiniz. Her seferinde bir kol atımlık mesafeyi kat edebilirsiniz sadece. Bir kol atımlık mesafeyi özümsedikten sonra bedenleriniz yeni bir alanı daha çiÄŸneme, yol kılma hakkına sahip olabilir.

Şimdiden alınanlar hatıradır

Oranın aslî olan neyi varsa dokunamazsınız. Kendi hatalarınızı, günahlarınızı, eksikliklerinizi, yolu kısaltmak yahut kendinizi çözümlemek amacıyla yaptığınız her ne vâr ise ‘bölge’ye terk edebilirsiniz fakat oradan bir ÅŸey alamazsınız. Zira sadece ‘ÅŸimdi’den alınanlar hatıradır. Maziden alınanlar birer hak gaspıdır. Yeni gelenin temlik ettiÄŸinizi görememesi onun için büyük bir kayıp olabilir.

‘Bölge’deki uzun yolculuÄŸunuzda her türlü engel karşınıza çıkabilir. Dikkat, saygı ve sabırla beklemek zorundasınızdır. Saygılı olmak zorundasınızdır zira orası sizsiniz. Gayeniz, size ait olan bir ÅŸey için çıktığınız yol, içinizin kimi zaman aydınlık kimi zaman karanlık dehlizlerinizden baÅŸka ne olabilir ki? Sabırlı olmak zorundasınızdır zira hangi deÄŸerli ÅŸey birden gelir ki? Hiçbir doÄŸum aniden deÄŸildir. Ve dikkatli olmak zorundasınızdır. Zira yol size göre dönüÅŸür, dönüÅŸmektedir, dönüÅŸüyor.

Burada isminiz gözükmez. Sadece sıfatlarınız gözükür.

‘Oda’ya ramak kaldı. Ä°ÅŸte istediÄŸiniz her ne vâr ise buraya girip alabileceÄŸiniz söyleniyor. Fakat siz ÅŸunu fark ediyorsunuz ki: Ä°stek sadece yol’da olur. Yol bitmez. Yol belki ezeli deÄŸildir fakat ebedidir. Bu sebeple bu kısa ama uzun yolda, mazimizi, inancımızı, geleneÄŸimizi, ananemizi nesneleÅŸtirip inceleme konusu yaptığımız bu yolda dikkat, saygı ve sabra mecburuz. O zaman yol bize ait bir nesne olacak, biz bizin öznesi olacağız.

Üsame Bozkurt