Ä°lbilge Hatun Kimdir ?

Ä°lbilge Hatun Kimdir ?

Tarihte Ä°lbilge Hatun, Göktürk Devleti’nin Türk KaÄŸanı Bilge KaÄŸan'ın annesidir. EÅŸi Göktürk Devleti’ni yeniden kuran Ä°lteriÅŸ Kutlug KaÄŸan'dır. DiÄŸer oÄŸlu Kül Tegin'dir. ErtuÄŸrul Bey zamanında yaÅŸamamıştır.

Orhun Kitabeleri’nde Ä°lteris Kagan’in en büyük destek ve yardimcilarindan birinin esi Ä°lbilge Hatun oldugu belirtilmektedir.

Bilge KaÄŸan

683 yılında doÄŸdu. Babası Göktürk Devleti´ni yeniden kuran Ä°lteriÅŸ Kutlug KaÄŸan, annesi Ä°lbilge Hatun´dur. 8 yaşında babasını yitiren Bilge, 24 yıl boyunca Göktürk Devleti kaÄŸanlığı yapan amcası KapaÄŸan KaÄŸan´Ä±n elinde büyüdü.

Bilge KaÄŸan, amcası öldüÄŸünde yerine geçen oÄŸlu Ä°nal´Ä± devirerek 32 yaşında Göktürk Devleti´nin başına geçti. Devletin yönetimini ele alan Bilge´nin ilk iÅŸi iyi bir yönetim oluÅŸturmak oldu. Bunun için, ordunun başına 31 yaşındaki kardeÅŸi Kül Tegin'i, vezirliÄŸe de Tonyukuk´u getirdi.

Bilge KaÄŸan´Ä±n en büyük hayali milletini yerleÅŸik hayata geçirip onları ÅŸehirlerde oturtmak idi. Ama buna vezir Tonyukuk karşı çıkarak, "Türkler, Çinlilerin yüzde biri kadar bile deÄŸildiler. Su ve otlak peÅŸindedirler. Avcılık yaparlar. Belli bir yerleri yoktur ve savaÅŸçıdırlar. Kendilerini güçlü görünce, orduları yürütürler. Güçsüz bulunca kaçarlar ve gizlenirler. Çinlilerin sayı üstünlüklerini böylece etkisiz kılarlar. Türkleri surlarla çevrili bir kentte toplarsanız ve bir kez Çin´e yenilirseniz, onların tutsağı olursunuz " dedi.

Bilge KaÄŸan, bir dönem de Türkler arasında Budizm´i yaymak hevesine kapıldı. Tapınaklar yaparak Türkleri Budist yapmak arzusunu taşıdı. Vezir Tonyukuk, bu düÅŸünceye de karşı çıkarak, Budizm´in insandaki hükmetme ve iktidar duygusunu zaafa uÄŸrattığını, kuvvet ve savaÅŸçılık yolunun bu olmadığını, eÄŸer Türk milletinin yaÅŸaması isteniyorsa bu din ve tapınakların ülkeye sokulmaması gerektiÄŸini söyledi. Bilge KaÄŸan, çok itibar ettiÄŸi Veziri Tonyukuk´un tavsiyelerine uyarak, aklından geçen bu planları yapmadı.

Bilge KaÄŸan döneminde Göktürk Devleti´nin sınırları Çin´in Åžan-Tung ovasından, Ä°ç Asya´da KaraÅŸar bölgesine, kuzeyde Bayırku sahasından Ani ırmağı havalisi ve Batı Demir Kapı´ya (Ceyhun Irmağı´nın yakınında Semerkant-Belh yolu üzerinde) kadar ulaÅŸtı. Önce veziri Tonyukuk´u sonra kardeÅŸi Kül Tegin´i kaybeden Bilge KaÄŸan´Ä±, Çinlilerle iÅŸbirliÄŸi yapan bakanı Buyrak Cor zehirledi. Yatağında hasta yatarken, kendisini zehirleten bakan ve yardımcısını öldürten Bilge KaÄŸan, 25 Kasım 734´de öldü. Bilge KaÄŸan´Ä±n cenazesi 22 Haziran 735 tarihinde büyük bir törenle defnedildi.