Sosyal Medya

Kürsü

Yıldıray Oğur- Van Kalesi'nden bakınca görünenler

31-10-2018 06:10

Yıldıray Oğur- Karar


Game of Thrones dizisindeki ÅŸehirlilerle, dışlanmış yabanileri ayıran buzdan duvara benzeyen dev bir taÅŸ dağının üzerine bundan 3000 yıl önce inÅŸa edilmiÅŸ Van Kalesi karşımızdaki.
 
Urartuların baÅŸkenti TuÅŸpa’nın merkezi olan kalenin dibinde kamp kurmuÅŸ Ä°stanbul Üniversitesi’nden arkeologlar yıllardır Urartuların izlerini arıyor.
 
Geçen yaz 12-13 yaÅŸlarında bir Urartulu genç çocuÄŸun ayak izini buldular. Genç çocuÄŸun muhtemelen evleri yapılırken ıslak kerpice 36 numara ayağıyla basıp yaptığı küçük yaramazlık, en az 2500 yıl sonra bozulmamış halde onu bulan arkeologları bile güldürüp, heyecanlandırmış.
 
O ayak izinin de aralarında olduÄŸu Urartu eserleri kalenin hemen dibinde nihayet bitmek üzere olan Van Müzesi’nde sergilenecek. Nihayet çünkü 2012 yılında inÅŸaatına baÅŸlanan müzenin açılma sözü verilen 2013 yılından beÅŸ yıl sonra hala kapıları kapalı.
 
Koruma kurulunun izin verdiÄŸi, tasarlayan mimarlarının kalenin siluetini gösterdiÄŸini iddia ettikleri camekan müze binası ilk bakışta etrafıyla uyumsuz bir alışveriÅŸ merkezini andırıyor.
 
Ama müzenin bir an önce açılması ve adında muhakkak Urartu geçmesi için uÄŸraÅŸan Van Valisi ve aynı zamanda kayyım Belediye BaÅŸkanı Murat ZorluoÄŸlu, müzenin içinin dışından daha cazip olacağını söylüyor.
 
Yeni yapılan patika yoldan, her adımda fotoÄŸraf çektirmeye çalışan meraklı yerli turist kafilelerinin arasından 3000 yıllık kalenin tepesine çıkılıyor.
 
Biraz Türkçelerine kulak kesilince onların bir kısmının yerli turist deÄŸil, bir saat uzaklıktaki Ä°ran’dan Van’a gelen Ä°ranlı Azerbaycan Türkleri olduÄŸunu keÅŸfediyorsunuz.
 
Van ekonomisini, Türkiye’deki ekonomik sorunlara karşı bir miktar korunaklı yapan da bu Ä°ranlı Turistler.
 
2017 yılında 500 bin Ä°ranlı turist Van’a gelmiÅŸ. Yazın yeni açılan oteller, Van Gölü kenarındaki devletin meÅŸhur dinlenme tesisleri de yetmeyince turistler boÅŸ olan öÄŸrenci yurtlarına dahi yerleÅŸmiÅŸler. Bu yıl Ä°ran yurtdışı çıkış harçlarını astronomik rakamlara çıkardığı için gelen turist sayısı azalmış ama hala ve ısrarla, ekonomik sorunlara raÄŸmen Van’a geliyorlar.
 
Onları buraya çeken Van’ın tarihi ve coÄŸrafi güzelliklerinden çok, biraz nefes alma ihtiyacı.
 
Sınırı geçip Van’a gelen Ä°ranlı kadın turistler zorunlu kıyafetlerini çıkarıp Van caddelerine atıyorlar kendini. Ä°ranlı turistlerin favori mekanı alışveriÅŸ merkezleri. Bazıları akÅŸamları Ä°ranlı müzisyenlerin dans etmenin serbest olduÄŸu konserlerinde eÄŸleniyor. Bazıları da ruhsat almada sorunlar yaÅŸayan içkili mekanlara gidiyor.
 
Aslında muhafazakar bir ÅŸehir olan Van’ın en seküler hayatını Ä°ranlı turistler yaşıyorlar. Van aslında Ä°ranlılara seküler ve kapitalist Türkiye’yi satıyor.
 
eskiden birkaç dilde kalenin tarihini ezbere bilen çocuk rehberlerin tırmandırdığı, aÅŸağısı uçurum olan patika yolunun yerine, dokuyla uyumlu olarak yapılmış yeni yoldan Van Kalesi’nin tepesine çıkılıyor.
 
Van Gölü’nün ya da Vanlıların deyimiyle denizinin etrafını sarmış Süphan, Artos Erek daÄŸlarına kar inmiÅŸ.
 
Kalenin ve ÅŸimdiki Van ÅŸehrinin güneyinde, ÅŸimdi yürüyerek Ä°ran sınırından Van’a gelen Afganların çobanlık yaptığı sürülerin dolaÅŸtığı büyük yeÅŸil ova aslında bundan 100 yıl önceki Van ÅŸehriydi.
 
Artık sonradan restore edilmiÅŸ iki cami dışında tek bir taşın dahi ayakta kalmadığı eski Van’da 1914 nüfus sayımına göre 180 bin Müslüman ve 68 bin Ermeni yaşıyordu. Åžehir merkezinin yarısını oluÅŸturan Ermeni nüfusu, ÅŸehirdeki zanaat ve ticarete hakimdi. GeliÅŸen ÅŸehirde bir iÅŸçi sınıfı bile oluÅŸmuÅŸ, grevler yaÅŸanmıştı.
 
Åžimdi bir kayyım belediye baÅŸkanının oturduÄŸu belediye baÅŸkanlığı koltuÄŸunda ise 1909 yılında hem Ermenilerin hem de Müslümanların oylarını alarak seçilmiÅŸ ÅŸehrin sevilen ve saygı duyulan manifaturacısı Bedros Kapamacıyan oturmaktaydı. 
Åžehrin valisi olan ittihatçı Tahsin Bey de liberal ve her kesimin sevdiÄŸi bir isimdi.
 
Fakat Van aynı zamanda silahlı Ermeni milliyetçisi TaÅŸnakların da en güçlü olduÄŸu ÅŸehirdi. 19. Yüzyılın sonlarından itibaren çıkmış isyanlarla oluÅŸan milliyetçi hava ÅŸehrin Ermeni gençlerini avucunun içinde almıştı.
 
O TaÅŸnak mensubu Ermeni gençlerden ikisi “devletin adamı” olmakla suçladıkları 65 yaşındaki Bedros Kapamacıyan’ı 1912 yılında bir suikastla öldürdüler. Åžehrin dengesi alt üst oldu. Ve Nisan 1915’de de Van’da TaÅŸnak milisler, Ermeni mahallerinin etrafına hendek kazarak Van Ayaklanması’nı baÅŸlattılar. Ayaklanma 1915 tehcir kararının da gerekçesi oldu.
 
Tehcir, Rus iÅŸgali, karşılıklı katliamlardan geriye bugün üzerinde hayvanların gezdiÄŸi dümdüz edilmiÅŸ bir ÅŸehir kaldı. O tarihten sonra Van eski ihtiÅŸamlı günlerine bir türlü kavuÅŸamadı.
 
Son dönemde baÅŸarısız bir AK Partili belediye tecrübesinden sonra, 2009 ve 2014’de HDP belediyeciliÄŸi de ÅŸehre beklediÄŸini veremedi. Üzerine yaÅŸanan deprem, 6-7 Ekim olayları ve terörle ÅŸehrin sakinlerinin göçü, dışardan yine hendek olayları, iÅŸsizlik yüzünden ÅŸehre akan göçlerle büyüdükçe sorunları artan, altyapısı bu nüfusa yetmeyen bir Van ortaya çıktı.
 
HDP’li belediyelerin, milliyetçiliÄŸini yaptıkları bir Kürt ÅŸehrine hizmet etmekten daha mühim ideolojik ve örgütsel iÅŸleri olduÄŸu için halk gözünde belediyecilik puanları düÅŸük. Enerjilerini kadınları belediye ÅŸoförü yapmak gibi jakoben icraatlarla harcamışlar. Kayyım iÅŸbaşına gelince ÅŸoför kadınlar, epey zorluk çektikleri, laf iÅŸittikleri bu sembolik iÅŸten ayrılmak için dilekçe vermiÅŸler.
 
Kayyım olarak atanan Trabzonlu Vali’nin, ÅŸehrin merkez ilçesi Ä°pekyolu’na kayyım belediye baÅŸkanı olarak atanan 1980 doÄŸumlu Kaymakam’ın bile kısa süreli belediyecilikleri daha çok takdir toplamış.
 
O kadar ki şehrin turistlere sunduğu en meşhur lezzet olan Van Kahvaltısı salonlarının olduğu sokağı oturulacak hale getirmek bile kayyım belediye başkanlarına kalmış.
 
Ama para akıtılan ve gücün tek elde toplanmasının avantajını yaÅŸayan kayyımların belediyecilik hizmetleriyle puan toplayan devlet, belediyenin mehteran takımı kurması gibi ÅŸehrin renklerine yabancı ideolojik icraatlar, kolluk gücünün sert biçimde kullanılması ve iÅŸten çıkarmalar yüzünden tepki çekmiÅŸ.
 
FETÖ soruÅŸturmalarında ÅŸehrin bilinen esnafları gözaltına alınmış. Mahkemede katılmakla suçlandıkları toplantılara, bazı iktidar vekillerinin de katıldığını söylemeleri de onları kurtarmamış.
 
Åžehirde görev yapan bir mühendis sadece çocuÄŸu cemaat kolejine gittiÄŸi için sürgün edilmiÅŸ. Halbuki aynı sınıfta hala görevde olan eski bir valinin çocuÄŸu da okumaktaymış.
 
Yine HDP’li belediye döneminde iÅŸe alınan iÅŸçiler, memurlar güvenlik soruÅŸturması raporlarıyla iÅŸten çıkarılmış. 2013 yılında bir Nevruz kutlamasına katılmış olmak, kardeÅŸinin örgütle bağı bile iÅŸten atılma gerekçesi olmuÅŸ.
 
KurduÄŸu mahkemelerle insanları yargılayan, esnafları haraca kesmiÅŸ, belediye iÅŸçilerinden bile zorla bağış toplayan PKK’nın hakimiyet kurduÄŸu günlerin bitmesinden memnun olanlar çok.
 
Ama bugün de ÅŸehrin bütün kararlarının iktidara yakın bir kaç ailenin etrafında dönmesinden, yolsuzluklardan ÅŸikayet edenler de çok.
 
YaklaÅŸan yerel seçimlerde ise bu ÅŸikayetlerin pek etkili olacağı söylenemez.
 
HDP’li baÅŸkan Bekir Kaya’nın tutuklu olması, hizmetlerinden memnun olunsa da kayyım uygulaması ve CumhurbaÅŸkanı’nın “yine kayyım atarız” açıklamasına tepki olarak seçimlerde yine oylar belediyecilik için deÄŸil kimlikler için verilecek gibi görünüyor.
 
Rawest araÅŸtırmanın son anketlerine göre son CumhurbaÅŸkanlığı seçiminde yüzde 30 oy olan AK Parti’nin oyları yerel seçimler öncesinde yükseliÅŸte, HDP’nin oyları ise son seçimde aldığı oyun altına doÄŸru düÅŸüÅŸte.
 
Ama bu trendin seçimin sonucunu deÄŸiÅŸtirmesi zor.
 
Ä°ki arada kalmış Vanlılar, artık ÅŸehirlerinin kaderinin deÄŸiÅŸmesi için bir çıkış arıyor.
 
Åžehirde ortak akıl ve kentin sorunlarına çözüm arayanların başında Van’ın yerel basını ve Ticaret Odası geliyor.
 
Vanlı gazeteci Baki Karaca’nın düzenlediÄŸi panele ev sahipliÄŸi yapan Van Ticaret Odası’nın salonunu dolduranlar, artık tadı kaçmış siyasi kavgalardan, AK Parti ve HDP’nin yerel siyasetinden, aday tercihlerinden, gerilimden, yükselen milliyetçilikten ÅŸikayetçiydi.
 
Ama 3000 yıllık Van ÅŸehri, önümüzdeki beÅŸ yılın yöneticilerini seçmeye doÄŸru giderken, bu ÅŸikayetleri giderecek bir ışık da ufukta görünmüyor.
 
Ama Van Kalesi’nde görünen ÅŸehrin ışığı çok parlak...

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.