TARÄ°HTE BUGÃœN(29 Ekim): Cumhuriyet ilan edildi

GÜNÜN OLAYI

Cumhuriyet Ä°lan Edildi (1923)

28 Ekim 1923 günü Çankaya’da Ä°smet PaÅŸa (Ä°nönü), Fethi Bey (Okyar), Kâzım PaÅŸa (Özalp), Kemalettin Sami PaÅŸa, Halit PaÅŸa, Rize Meb’usu Fuat ve Afyon Karahisar Meb’usu RuÅŸen EÅŸref Bey, Mustafa Kemal PaÅŸanın misafirleri olarak akÅŸam yemeÄŸine davet edilmiÅŸlerdi. Bu toplantıda mevcut hükümetin istifası üzerine yeni hükümetin nasıl kurulacağı meselesi konuÅŸulurken Mustafa Kemal ‘’ yarın Cumhuriyet ilân edeceÄŸiz’’ dedi ve bu doÄŸrultuda çalışmalar yapıldı. 29 Ekim 1923 tarihinde TBMM verilen önergeyi kabul ederek anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸi yaptı ve cumhuriyet ilan edildi. Böylece yeni Türk devletinin yönetim ÅŸekli ve adı belli oldu. Aynı gün Mustafa Kemal cumhurbaÅŸkanı seçildi.

GÜNÜN ÖNEMLÄ° OLAYLARI

Azeri Okullarında Türkçe Yasağı Kaldırıldı (1900)

Ä°ran ÅŸahı Muzafferüddin Kacar Ä°stanbul’da II.Abdülhamit’le yaptığı görüÅŸmede Azerbaycan okullarında uygulanan Türk dili yasağını kaldırma sözü verdi.

Mısır’a Komplo Hazırlandı (1956)

Mısır devlet baÅŸkanı Nasır batılıların dayattığı SüveyÅŸ Kanalının milletlerarası kontrol altına alınması teklifini reddetti. Bunun üzerine Ä°ngiltere ve Fransa SüveyÅŸ Kanalına el koymak için bir komplo hazırladılar. Komplonun baÅŸ aktörü Ä°srail idi. Komplo gereÄŸince Ä°srail 29 Ekim 1956 günü iki yönden Mısır’a karşı ani bir saldırı baÅŸlattı. Ä°ngiltere ve Fransa bu savaşı bahane ederek SüveyÅŸ kanalına el koyma planı yapmışlardı.

Balkan Savaşının Faturası Hükümete Kesildi (1912)

Balkan Savaşının hemen arkasından uÄŸranılan yenilgi sonrası Gazi Ahmet Muhtar PaÅŸa hükümeti baskılar neticesinde 29 Ekim 1912’de istifa etmek zorunda kaldı. Yeni hükümet dış politikada Ä°ngiltere yanlısı olarak bilinen Kamil PaÅŸa tarafından kuruldu. Fakat savaşın kötü gidiÅŸi durdurulamadı.

Osmanlı Devleti I.Dünya Savaşına Girdi (1914)

Amiral Souchon komutasındaki Osmanlı donanması içerisinde Almanlardan satın alındığı açıklanan Yavuz ve Midilli gemileri de olduÄŸu halde Karadeniz’e açıldı ve 28-29 Ekim gecesi Rusya’nın Odesa ve Sivastopol limanlarını topa tuttu. Bu olay ile artık Osmanlı Devleti fiilen I. Dünya savaşına girmiÅŸ oldu.

Atatürk Ä°lk Kez Cumhuriyet Bayramı Törenlerine Katılamadı (1938)

SaÄŸlık durumu iyice kötüleÅŸen Mustafa Kemal Atatürk, Ankara’da ki cumhuriyet bayramı kutlamalarına ilk kez katılamadı. 

Ä°lk Türk Otomobili ‘’Devrim’’ CumhurbaÅŸkanına Teslim Edildi (1961)

Türk Mühendislerinin gayretli çalışmaları ile yapılan dört otomobilden oluÅŸan ilk grup ‘’devrim’’adlı otomobil 29 Ekim 1961 günü CumhurbaÅŸkanı Cemal Gürsel’e takdim edildi. Ancak CumhurbaÅŸkanının otomobiline benzin konulmasının unutulması büyük çaba ile yapılan bu ilk Türk otomobilinin de sonu oldu.  Basının olayı Ä°lk Türk otomobilinin bozulduÄŸu ÅŸeklinde küçümseyerek olayı haber yapması ilginçtir.

Bakü–Tiflis–Ceyhan Petrol Boru Hattı’na Destek (1998)

29 Ekim 1998’de, ABD, Azerbaycan, Türkiye, Gürcistan, Kazakistan ve Özbekistan, imzaladıkları Ankara Deklerasyonu ile Bakü–Tiflis–Ceyhan Petrol Boru Hattı’na olan desteklerini ilan ettiler.

ÖÄŸretmen Katili Terörist Uçak Kaçırdı (1998)

Diyarbakır'da 4 öÄŸretmeni katletmekten aranan bir terörist olan Erdal Aksu  THY'nin Adana-Ankara seferini yapan uçağını, 33 yolcu ve 6 kiÅŸilik mürettebatıyla 29 Ekim 1998 günü kaçırdı. Uçağı kaçıran terörist, ölü olarak ele geçirildi.

GÜNÜN DÄ°ÄžER ÖNEMLÄ° OLAYLARI

1924- Milletler Cemiyeti Konseyinde, Türk-Irak sınırı, Musul’u Irak’ta bırakacak biçimde saptandı.

1927- Irak’ta yapılan kazılarda, Ur kenti yakınlarında 5 bin yıl öncesine ait olduÄŸu belirlenen bir molekül takımı bulundu.

1930- Ankara’daki Cumhuriyet Bayramı törenlerine Yunanistan BaÅŸbakanı Venizelos da katıldı.

1933- CumhurbaÅŸkanı Mustafa Kemal,  Cumhuriyetin 10. Yılı’nda ünlü nutkunu okudu.

1954- Dr. Hikmet Kıvılcımlı Vatan Partisi’ni kurdu.

1987- Cumhuriyetin 64. yılında yerli yapım F-16 uçağı uçtu.

1992- Türkiye ile Irak’ın kuzeyi arasında stratejik öneme sahip Sinhat BoÄŸazı, TSK’nin eline geçti. Çatışmalarda 90 terörist öldürüldü.

1992- Kazakistan ve Türkmenistan, ilk büyükelçiliklerini Ankara’da açtılar.

1998- Cumhuriyetin 75. yıldönümü, bütün yurtta, dış temsilciliklerde ve KKTC’de coÅŸkuyla kutlandı.

1998- Amerikalı astronot John Gleen 36 yıl aradan sonra 77 yaşında, Discovery mekiğiyle yeniden uzaya gitti.

2006 - Nijerya'nın baÅŸkenti Abuja'da Boeing 737 tipi bir yolcu uçağı kalkıştan hemen sonra 104 yolcusuyla düÅŸtü: 6 kiÅŸi kurtuldu.

Dünya Bülteni